گروه تاریخ اقتصاد - مذاکرات نمایندگان مجلس ملی در روز یکشنبه 15 شهریورماه 1286 شمسی در باب مسائل مالی و اقتصادی، به خصوص درباره تاسیس بانک ملی چنین ادامه یافته است:
شروع به قرائت نظامنامه وزارت داخله شد، بعد از قرائت چندین فصل حاج احتشام‌السلطنه که از بدو تشکیل این اساس مقدس به سمت وکالت انتخاب شده بودند و چندى به ماموریت تصفیه امور سرحدى اشتغال داشتند و این ایام به تهران آمده بود امروز بر حسب احضار مخصوص از طرف مجلس حضور به هم رسانیده عموم اعضای محترم مجلس مقدم ایشان را تبریک و تهنیت گفته صمیمانه تاییدات ایشان را خواستار شدند.
آقا میرزا محسن: الحمدلله که به مقصود خود رسیدند و از تشریف آوردن ایشان کمال تشکر را داریم، آقا میرزا ابوالحسن خان وکیل شیراز که چندى بر حسب لزوم به فرنگستان مسافرت کرده و امروز بحمدلله به سلامتى و خرمى به مجلس آمده بودند چنین اظهار داشتند؛ روزی که از اینجا می‌رفتم درخصوص بانک ملى سوال کردم و گفتم اگر در فرنگستان از من سوال کردند که این ملت غیور که تا همه جا حاضر بودند و از بذل جان و مال در راه ترقى مملکت و رفاهیت ملت نکته‌ای مضایقه روا نمى‌داشتند چه می‌کردند و از سایرین اطمینان خواستم که حتى القوه کوتاهى نکنند. در سفارتخانه ایران با یکى از اهالى خارجه درخصوص ایران و استقراض آن از خارجه و مضار و مفاسد آن مذاکره شد و آن شخص بى‌اندازه یک چنین خیالى را مذمت می‌کرد و دلایل آن را هم بیان کرد و گفت چرا ملت خودتان تشکیل بانک نمى‌دهد در همین خصوص بنده لایحه‌ای نوشتم و توسط جناب تقى‌زاده فرستادم، حالا مى‌خواستم بدانم که این ترتیب بانک چه شد و چه اقدامى کردید، اینها که شما مى‌نویسید و می‌خوانید به این ترتیب بی‌خود است؛ اصل ملت هستید به شما اطمینان دادند، پس کو آن همه گفت‌وگوهاى شما در این خصوص؟
آقا میرزا فضلعلى آقا: اقدامات شده است.
آقا میرزا ابوالحسن‌خان: ایرانیان را دیگر جان به لب رسیده است، دو چیز لازم دارید؛ یکى مالیه و یکى عدلیه؛ از این چیزها که نوشته مى‌شود هیچ فایده ندارد! تا پول نباشد هیچ کار پیش نخواهد رفت.
حسام‌الاسلام: صحیح است که روح مملکت ثروت است، باید راه ثروت را پیدا کرد.
آقا میرزا ابوالحسن‌خان: اگر این عرایض من صحیح است اقدام کنید و الا جواب بدهید حیات این مملکت بسته به ثروت است؛ شما وکلاى ملت هستید، اگر ملت حرف شما را می‌شنوند زودتر تشکیل بانک بدهید، والا مشروطه مى‌خواهید چه کنید؟
آقا سیدحسن تقى زاده: مذاکرات خیلى در این باب سابق شده و به آن ترتیب که پیش گرفته بودیم درخصوص بانک پنج سال دیگر هم پیشرفت نمی‌کرد، به واسطه آنکه استقراض با اصل تشکیل بانک مختلط به هم بود، چندى قبل قرار شد که هفته‌ای سه روز کمیسیونى تشکیل شود که در آنجا از این سه چیز گفت‌وگو نمایند؛ یکى بانک، دیگرى دادن حقوق پارساله و یکى ممیزى علمى در باب بانک. خیلى گفت‌وگوها شده است و نزدیک است عمل بانک تمام شود و خود آقا میرزا ابوالحسن‌خان هم ان‌شاءالله داخل آن کمیسیون شده، خواهند دانست که ترتیب چیست و بعد از ختم آن کمیسیون در مجلس هم عرض خواهد شد.
حاجى معین‌التجار: گویا چند روز است که قرارداد روس و انگلیس تمام شده و یک اندازه اسباب وحشت مردم گردیده صورت آن قرارداد را هم گویا به وزارت خارجه فرستاده‌اند، اگرچه ظاهرا مى‌گویند این معاهده در استقلال ایران است، ولى نمى‌شود اطمینان حاصل کرد، باید آن قرارنامه را چون در باب ایران است رسما ما بدانیم و آن قرارنامه را بدهند و نوشته هم بدهند که غیر از این صورت ظاهرى قرارداد دیگرى در خفا ندارند.
اسدالله میرزا: از قرارى که گفتند عهدنامه بین روس و انگلیس درخصوص آسیا تمام شده و همانطور که گفتند صورت آن عهدنامه را باید به مجلس بفرستند، یکى از مواد آن، این است که در نفوذ پلیتیکى و تجارتى هر کدام طرفى را اختیار کنند و یک چیز دیگری هم در بین هست که استقرار دولت ایران را این دو دولت ضمانت کرده‌اند آن ماده اول را در روزنامه‌ها نوشته‌اند، پس باید این عهدنامه را خواست و دید.
آقا میرزا ابوالحسن خان: لایحه‌ای از سفارت به وزیر خارجه نوشته شده، صریحا نوشته‌اند نفوذ این دو دولت در مملکتى که همسایه هستند به تساوى باشد؛ یعنى انگلیس در طرف جنوب و روس در طرف شمال و هیچ یک از این دو دولت در طرف دیگرى دخالت نکنند.
آقا سیدحسین تقى‌زاده: ما در ترتیب صحیح هیچ اقدامى نمی‌کنیم و اهمیت نمی‌دهیم، ولى باید اینها را مراعات کرد که خیلى اهمیت دارد. لایحه ای دیگر از بلدیه رسیده بود که در باب گندم به وزارت مالیه نوشته شد که چه مقدار می‌توان جنس دیوانى را حاضر کنند. وزیر مالیه جواب داده بودند که هنوز دستورالعمل از کمیسیون مالیه نگذشته است که جنس موجودى دیوان معلوم شود، اگر جنس از طرف دیوان شصت هزار خروار از قرار خرواری شش تومان داده شود، بلدیه نان را از قرار ششصد دینار خواهد فروخت.
نایب رییس: گویا اشتباه در گندم دیوان شده است! جواب داده شود که هنوز جنس دولتى معلوم نشده است که چه مقدار موجود خواهد شد.