گروه تاریخ اقتصاد- مذاکرات نمایندگان دارالشورای ملی روز یکشنبه 10 فروردین 1286 شمسی درباره استقراض از بانک ملی یا دول بیگانه (برای پرداخت‌ها و تامین مالی معوقه‌های ارگان‌های دولتی) انجام شده و چنین ادامه یافته است:
آقا شیخ حسین: آن روز در اطاق انتظار قرار شد قراردادنامه بانک ملی به امضای دولت برسد و بانک پول بدهد و همه می‌دانید قشون بی پول نمی‌تواند بماند لابد از کسبه وغیره قرض کرده‌اند و حالا آنها هم مطالبه می‌نمایند، می‌خواهیم بدانیم دولت آن قراردادنامه را امضا کرده یا نه؟

رییس: گویا تا امروز امضا نشده است.

معین التجار: گویا هنوز امضا نشده و گویا میل هم نداشته باشند که این بانک ملی تاسیس شود و به عرض شاه می‌رسانند که بانک ملی نمی‌تواند پول بدهد و اشکالات را خودشان تولید می‌کنند.

وکیل التجار: چند روز قبل جناب مخبرالسلطنه که واسطه این کار و نماینده دولت بودند رسما در مجلس اخطار کردند که دولت آن قرارنامه را قبول کرده حالا چطور ممکن است بگویند قبول نشد؟

آقا میرزاابوالحسن خان: حالا وزیرمالیه می‌آیند مجلس باید استفسار شود، این مطلب خیلی اهمیت دارد؛ از قراری که شنیده شد دو هفته قبل مجلسی در دربار منعقد شده در باب استقراض از بانک ملی یا از خارجه پس ازمذاکره گویا قرض از خارجه را تصویب کرده‌اند و از آقایان وکلا هم یکی دو نفری این مطلب را شنیده‌اند و من نمی‌توانم بگویم این راست است یا دروغ، ولی دانستن این مطلب خیلی اهمیت دارد و بعد از آنکه خود بانک ملی حاضر است در دادن پول، دیگر این مذاکرات برای چیست؟
(در این‌موقع آقای حاج سید نصرالله سوال نمودند جهت تاخیر امضای قراردادنامه تا حال چیست؟ آقای حاج معین التجار جواب دادند قرار بود پریروز وزیر مالیه بروند‌دوشان تپه و به صحه همایونی برسانند، رفتند و نشد امروز را وعده داده‌اند).

آقا سیدحسن تقی زاده: همه می‌دانند بانک ملی منشأ سعادت ملت است، بر فرض بانک ملی تشکیل نشود، ولی خطور دادن تصویب قرض از خارجه را به خیال، کفر است آن وزیری که تصدیق می‌کند استقراض از خارجه را باید از خود و خانواده و هستی خود بگذارد.
حاج معین التجار: یک مطلبی است که اهمیت دارد در مساله نان که مجلس و آقایان فرمودند کمپانی قبول کرد، قرارشد دولت پانزده هزار خروار گندم در مدت دو ماه به کمپانی برسانند تا حال که چهار ماه است تماما نرسیده به همه جهت پنج‌هزار خروار داده‌اند و همچنین قرار بوده ده هزار خروار از قرار خرواری ده تومان از ملاکین گرفته، برسانند، تاکنون از آن‌ هم پنج خروار رسانده‌اند و نیز قرار بود پنجاه هزارتومان وجه نقد تا آخر سال بدهند آن‌را هم حواله بانک ملی کرده‌اند چندی قبل به صدراعظم عرض کردیم فرمودند جنس رامی‌رسانیم به ‌وزرای حالیه عرض کردیم و به عرض اعلیحضرت رساندند، گفتند می‌رسانیم و گفتیم اگر این جنس نرسد خبازخانه‌ها بسته می‌شود، حال تکلیف چیست بخواهیم از قزوین یا جای دیگر جنس بیاوریم خرواری بیست تومان تمام می‌شود چه باید کرد؟

حاج امین الضرب: حتی گفته شد ذخیره احتیاطی هم در انبار دولتی هم در انبار کمپانی هست، برای اینکه نگویید چرا به ما اطلاع ندادید چند روز قبل گفتیم و اینجا هم می‌گوییم که مطلع باشید.

رییس: جناب وزیرمالیه چند فقره سوال بود از طرف اعضای محترم مجلس باید سوال شود، اول فقره مسیونوز است که می‌گویند این روزها حرکت خواهد کرد و معلوم نشد، حساب او چه شد.

وزیرمالیه: حرکت مسیونوز معلوم نیست و من نشنیده‌ام و همچو بنایی نبود، اما از بابت حساب مشغول محاسبه او بودند دانستند و اینکه نتیجه زودتر به دست نیامده به جهت این است که مال چند سال است و تودرتو و درهم است. از این بابت آسوده باشید.

سعدالدوله: در فقره به جمع دو جمع است؛ یکی تعدی به تجار است که از باب گمرک زیادی گرفته شده و به جمع خود نیاورده و تجار همه سند دارند، یکی هم از بابت جمع دیوانی است که از روی تعرفه که خودش نوشته گرفته و به جمع خود نیاورده و این کاغذی است که امروز آمده و از اینها زیاد است روزی که کمیسیون شد به تمام اینها باید رسیدگی شود و عرض می‌کنم از روی دولتخواهی این کار را درست کنید.

وزیرمالیه: از بابت تجار این‌هم در رسیدگی به خرج معلوم می‌شود، اگر به جمع آورده خیلی خوب، اگر نیاورده معین خواهد شد، اما در باب بلژیکی‌ها خیلی فکر کردم، دیدم فعلا نباید چیزی بگوییم که از خدمت دلسرد شوند، اگر به تکالیف خود عمل نکردند آن‌وقت یکی یکی فکری برای آنها خواهد شد.

سعدالدوله: این خیلی خوب است، ولی رییس گمرک تبریز که بیست و دو سال دارد در گمرک هم نبوده و هیچ ربطی به این کار ندارد خیلی کج خلق و مغرور و بی‌ملاحظه است! کاری کرده که تمام عمله‌ها را به صدا درآورده، چه باعث است که از همچو جوانی این قدر حمایت بشود؟

وزیرمالیه: از او حمایت نشده، من دارم رسیدگی می‌نمایم بودجه گمرک را در ضمن این باید بدانیم از مستخدمین کدام یک قرارنامه دارند یا ندارند و کدام اهل فن هستند یا نیستند.

آقا میرزاابوالحسن خان: در خصوص استقراض دولت از بانک ملی به جهت اینکه حقوق مردم نرسیده خیلی شکایت دارند و قراردادنامه هم که باید فیمابین ردوبدل بشود هنوز نشده. از قراری که ازخارج شنیده‌ایم در دربار، مجلسی در این خصوص شده و قرض از خارجه را تصویب کرده‌اند و البته شما می‌دانید که ملت این را تصویب نخواهد کرد.

وزیرمالیه: خیلی تعجب است این حرف از کجا منتشر شده بیشتر مجالس خود موسسان بانک بوده‌اند، اگر در مجلسی هم خودشان نبوده‌اند بعد با آنها مذاکره کرده‌ایم همچو چیزی که شما می‌گویید ندیده‌ام و نشنیده‌ام! مشکلات این را می‌دانید و این را هم همه می‌دانند که از داخله قرض شود بهتر از خارجه است و این مطلب هم ازروی عمد نبوده! هر روز مذاکراتی در جزئیات قرارداد شده، ولی در اساس آن حرفی نبوده صورت حاضر است می‌خواهید بیاورند، بخوانید. (سپس میان نمایندگان گفت‌وگو شد و درباره بحث‌های به نتیجه نرسیده قبلی، نظرات متفاوتی ارائه شد.)