گاهشمار - ۲۷ تیر ۹۲

گزارش فروش اراضی دبیرستان البرز به نخست وزیر وزارت فرهنگ در تاریخ ۲۸ تیرماه سال ۱۳۲۶ گزارش فروش اراضی دبیرستان البرز را به دفتر نخست وزیر وقت ارسال کرده است. در این گزارش با اشاره به مصوبه هیات وزیران پیشنهاد شده که اراضی متعلق به دبیرستان البرز به قطعات کوچک تقسیم شده و سپس به مزایده گذاشته شود. در بیست و چهارمین سال سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار یک هیات آمریکایی به ریاست مستر «باست» از آمریکا به ایران آمد و در ساختمان اتابک ـ خیابان لاله‌زار، مستقر و آغاز به کار کرد. دو سال بعد در سال ۱۲۵۲ش. این هیات دست به تاسیس دبستانی در نزدیکی دروازه قزوین زد. این دبستان بعدها پایه دبیرستان البرز شد. دبیرستان البرز در سال ۱۲۶۴، بیست و یک سال پیش از صدور فرمان مشروطیت تاسیس شد و دیری نپایید که مدیران اولیه آن همچون مستر باست و مستر وارد جایشان را به ساموئل جردن امریکایی دادند. دکتر ساموئل جردن در سال ۱۲۷۷، به تهران اعزام شد. در آن هنگام دبستان مزبور، شش کلاس برای دانش آموزان مقطع ابتدایی داشت. جردن در آغاز کار دو کلاس دبیرستانی به آن افزود و سرانجام موفق شد دبیرستانی با شش کلاس ایجاد کند. به این ترتیب در ۱۲۹۲، ایران دارای دوره کامل دوازده ساله آموزش ابتدایی و متوسطه شد. در همان سال برای توسعه دبیرستان مزبور زمین بزرگی به مساحت صد و پنجاه هزار ذرع خریداری شد. این زمین که از یوسف آباد تا خیابان ولی عصر فعلی امتداد داشت، از املاک بهجت آباد و جزو مرده ریگ میرزا یوسف خان مستوفی‌الممالک بود. دختر مستوفی‌الممالک و شوهرش شاهزاده جلال‌الدوله این املاک را در بانک شاهنشاهی انگلیس به گرو گذاشته بودند که میسیون آمریکایی همین زمین را از بانک خرید. این مدرسه پس از انتقال به محل ساختمان کنونی دبیرستان البرز در سال ۱۳۰۸، با داشتن ۹۰۰ دانش‌آموز در شمار یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین مدارس کشور درآمد. معماری دبیرستان البرز هم جزو آثار شاخص معماری تهران در دوران تحول است. معماری دوران تحول به دورانی در معماری ایران گفته می‌شود که از حدود زمان ناصرالدین شاه به بعد شروع شد و چهره شهر آرام آرام تغییر کرد و عناصری از معماری و شهرسازی دوران جدید در آن پیدا شد. ساختمان فعلی دبیرستان البرز، یعنی ساختمان اصلی و قدیمی آن‌که برای کالج آمریکایی‌ها طراحی شده بود، توسط نیکلای مارکوف ساخته شده است. مارکوف که اصالتا اهل گرجستان بود، سالیان زیادی در ایران زندگی کرد و آثار معماری فراوانی به وجود آورد که به جز دبیرستان البرز می‌توان به زندان قصر، سفارت ایتالیا در تهران و دبیرستان انوشیروان دادگر اشاره کرد. مارکوف در طراحی ساختمان دبیرستان البرز توانست نیازهای یک مجموعه آموزشی مدرن را با عناصری از معماری ایرانی با هم تلفیق کند. قرارداد واگذاری شیلات در تاریخ ۲۸ تیرماه سال ۱۲۹۸ قرارداد اجاره شیلات سواحل دریای خزر به گریگور پطرویچ وانیتسف واگذار شد. این قرارداد در بیست و هفت ماده تنظیم شده و در آن به مسائلی چون اجاره آب‌های سواحل بحر خزر به مسیو وانیتسف، حقوق و تکالیف وی، مدت اجاره، سهمیه دولت ایران از منافع خالص عملکرد شیلات، معاف بودن انواع ادوات، ماشین‌ها و وسایلی که مستاجر به ایران وارد می‌کند از حقوق گمرکی و مالیات و سایر مسائل مالی و حقوقی بحث شده است.همزمان با انقلاب مشروطه در ایران، استپانوویچ لیانازوف فوت کرد و وکیل وارث او موسوم به واسکرسنسکی آخرین قرارداد را امضا کرد. با درگرفتن انقلاب بلشویکی در روسیه خروج پول طلا از آن کشور ممنوع شد و وارث لیانازوف از عهده پرداخت مال‌الاجاره برنیامد. بنابراین دولت ایران در ۱۲ خرداد ۱۲۹۷ (۱۹۱۸م) قرارداد را ملغی اعلام کرد. آنگاه گریگوریچ پطرویچ وانیتسف از اتباع روسیه، به دستیاری و وساطت تجارتخانه طومانیانس امتیاز شیلات را گرفت. طبق قرارداد جدید، مدت اجاره بیست سال تعیین شد و حق‌الامتیاز ایران بدون مخارج، پنجاه درصد از عایدات بود. در پنج سال اول صاحب امتیاز سالی یک میلیون تومان با اقساط متفاوت و در ۱۵ سال بعد باید سالی ۵۰۰ هزار تومان در دو قسط متساوی به دولت می‌پرداخت. در اردیبهشت سال ۱۳۰۰ (۱۹۲۱م) به علت نپرداختن مال الاجاره، امتیاز وانیتسف لغو و اموال و دارایی شیلات توقیف شد.

گاهشمار