باید به مشروطه بازگشت
گروه تاریخ اقتصاد-دکتر سیدجواد طباطبایی از صاحبنظران مطرح و شاخص حوزه اندیشه سیاسی در ایران است. او تاکنون کتابهای مهمی در باب تاریخ اندیشه سیاسی در ایران نوشته است. آنچه میخوانید بخشی از یک گفتوگو با او در «مهرنامه» است. «بیست سال بعد از وقوع انقلاب اسلامی هیچ کسی به سراغ مشروطه نرفته بود. من به دنبال چیزی رفتم که همه به تعطیل شدن آن رای داده بودند. حتی فریدون آدمیت هم که به نوعی میتوان گفت متولی تحقیق درباره مشروطه در ایران بود کار خود را دنبال نکرد. من از این حیث به تحقیق درباره وجوهی از مشروطیت پرداختم که مساله حکومت قانون را مهم میدانستم در شرایطی که بحث درباره قانون مغفول بود.
گروه تاریخ اقتصاد-دکتر سیدجواد طباطبایی از صاحبنظران مطرح و شاخص حوزه اندیشه سیاسی در ایران است. او تاکنون کتابهای مهمی در باب تاریخ اندیشه سیاسی در ایران نوشته است.
آنچه میخوانید بخشی از یک گفتوگو با او در «مهرنامه» است.
«بیست سال بعد از وقوع انقلاب اسلامی هیچ کسی به سراغ مشروطه نرفته بود. من به دنبال چیزی رفتم که همه به تعطیل شدن آن رای داده بودند. حتی فریدون آدمیت هم که به نوعی میتوان گفت متولی تحقیق درباره مشروطه در ایران بود کار خود را دنبال نکرد. من از این حیث به تحقیق درباره وجوهی از مشروطیت پرداختم که مساله حکومت قانون را مهم میدانستم در شرایطی که بحث درباره قانون مغفول بود. بیخود نیست که ما این همه فعال سیاسی و تحلیلگر مسائل سیاسی داریم، اما از بحث نهادها این همه غافل هستیم. آیا سیاسیتر و بیمعناتر از اعلام این نظریه میشود که ایران گویا جامعهای کلنگی است؟ این نظریه مبنایی ندارد، یعنی اگر محور تاریخ ایران را مصداق بدانید، آن هم با تصوری آرمانی، به همین نتیجه میرسید، اما اگر مشروطیت بدانید، باید این بحث را مطرح کنید که نقش جنبش ملی در سست کردن شالوده نظام نهادها چگونه بوده است. چرا شالوده نظام نهادهایی که مشروطیت پی ریخت، استوار نشد؟ به جای صدور حکم کلنگی بودن جامعه ایران باید این پرسش را مطرح کرد که نقش ایرانیان در کلنگی کردن آن چه بوده است. این بحث سیاسی ـ در معنای سیاست روز نیست ـ تاریخی است. یعنی باید
توضیح داد که در چه مقیاسی و در چه شرایطی دریافت کلنگی در ذهن ایرانیان ـ و به ویژه مورخ آنان ـ تثبیت شده است؟ نظریه جامعه کلنگی فرضیهای تاریخی نیست، سیاسی است، از سنخ امتناع تفکر که میگوید ایرانیان مرده به دنیا آمدهاند و گویا مرده خواهند مرد! اتفاق مهم تاریخ معاصر ایران جنبش قانونخواهی است. هر یکیا دو دهه باید به آن تاریخ برگشت!».
ارسال نظر