کتابخانه - متن کامل خاطرات شاپور بختیار
اختلاف ثروت عجیب بود
کالبدشکافی رویدادهای تاریخی هر جامعهای از جمله جامعه ایرانی با روشهای گوناگون انجام میشود. یک روش مرسوم این است که اسناد و مکتوبات دورههای تاریخی بررسی و هر پژوهشگری بر پایه آنچه مورد نظر خویش است، به تحلیل تاریخ بپردازد. یک روش دیگر، خاطرهنویسی توسط تصمیمسازان و تصمیمگیران اصلی در مقاطعی از زمان است که در مناصب بالا حاضر بوده و از نزدیک در جریان رویدادهای مهم قرار داشتهاند. روش سوم، گفتوگو با رجال، شخصیتهای سیاسی و اقتصادی است که در مقاطعی از تاریخ یک سرزمین در بطن و متن رویدادها بودهاند. تاریخ شفاهی که عنوان مختصر شده برای روش سوم دو بازخوانی تاریخ است در دهههای اخیر درباره تاریخ ایران رواج پیدا کرده است. «تاریخ معاصر ایران به روایت تاریخسازان» عنوانی است که برای برخی از گفتوگوها با شخصیتهای سیاسی ایرانی توسط مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد انتخاب شده است. پنجمین سری از این کتابها به گفتوگو با شاپور بختیار، نخستوزیر ایران در دوران اوجگیری انقلاب اسلامی اختصاص دارد.
این کتاب که در ۱۰۰۰ نسخه در سال ۱۳۸۵ و توسط انتشارات «صفحه سفید» منتشر شده است، گفتوگوی حبیب لاجوردی با شاپور بختیار است. در مقدمه این کتاب آمده است: «... در شهریور ۱۳۶۱ طرح تاریخ شفاهی ایران در مرکز مطالعات خاورمیانهای دانشگاه هاروارد آغاز به کار کرد... در مدت ۱۴ سال عمر طرح، ۷۵۰ هزار دلار هزینه آن از شرکتهای خصوصی، بنیاد فورد و بنیادهای فرهنگی و ایرانیان مقیم خارج تامین شد... حاصل این طرح ۸۳۶ ساعت نوار و ۱۸ هزار صفحه متن تایپ شده است... خاطرات شاپور بختیار در دو جلسه ۲ ساعته در اسفند ۱۳۶۲ در محل اقامت او در پاریس مطرح شد...»
پرسش اول از بختیار درباره «تشکیل حزب ایران» است که بختیار به تفصیل درباره این حزب و حتی ائتلاف آن با حزب توده توضیح می دهد. بختیار در برابر این پرسش که «چرا نهضت ملی ایران به رهبری دکتر مصدق شکست خورد»؟ پاسخ میدهد: «... این نهضت متشکل نبود... مصدق نمیخواست بگوید عضو جبهه ملی هستم... انگلیس و همراهانش سنگاندازی میکردند...» پرسش از «تشکیل جبهه ملی دوم» نیز توسط بختیار پاسخ داده شده و او میگوید: «... ما در کادر حزب ایران منتظر نشدیم، جلسههایی میگذاشتیم...» در این نشستها بود که کمیته رجالی تشکیل شد... صدیقی (غلامحسین)، کاظمی، زنگنه (وزیر پست و تلفن و تلگراف سال ۱۳۳۰)، حقشناس (وزیر راه کابینه مصدق) و... بودند... اسم این گروه جبهه ملی دوم شد...» موضع جبهه ملی درباره انقلاب سفید، انشعاب در حزب ایران و پدیدار شدن نهضت آزادی، سیاست کارتر و تجدید فعالیت جبهه ملی، گرفتن فرمان نخستوزیری از شاه، مقدمات نخستوزیری، نامه به آیتالله خمینی [بنیانگذار جمهوری اسلامی)، شورای سلطنت، مشاغل بختیار قبل از انقلاب، جلسه گوادلوپ و... از مسائلی است که بختیار در گفتوگوی حاضر به آنها پاسخ میدهد. وی گفته است: «... در دوران شاه کارهایی شده بود و یک کارخانههایی آمده بود، خیلی، خیلی کارهای بد شده بود... یک روز ما از ۳ میلیارد دلار درآمد نفت رسیدیم به ۱۸ میلیارد دلار... اختلاف ثروت عجیب بود... مردم از دزدانی که این پولها را خوردند کینه داشتند و....»
ارسال نظر