کتـابـخانه تاریخ - چرا بعضی‌ها چنان ثروتمندند و بعضی‌ها چنین فقیر؟
ثروت و فقر ملل
نشر گام نو به همراه موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی کتابی منتشر کرده است به نام ثروت و فقر ملل (چاپ اول ۱۳۸۴) که نویسنده آن دیوید س.لندز یک اقتصاددان آمریکایی غیرمتعارف است که اعتمادی به تحلیل‌های مالی محض ندارد و برای تشریح سیمای اقتصادی دنیای کنونی تحول پدیده‌های مورد نظر خود را در طول زمان مورد بررسی قرار می‌دهد. کاری که با کلی‌گویی‌ها و نظریه‌پردازی‌های مرسوم فرق دارد. به همین دلیل است که نوشته‌های او به محاسبه‌‌های آماری و ارائه مدل‌های اقتصادی گوناگون محدود نمی‌شود. پرفسور لندز این کتاب را در ۲۹ بخش به نگارش درآورده است و این نام‌ها را برای این بخش‌ها انتخاب کرده است: نابرابری‌های طبیعت، پاسخ‌هایی به جغرافیا: اروپا و چین، استثنای اروپا: مسیری جداگانه، اختراع، گشایش بزرگ، پیش به سوی شرق!، از اکتشافات تا امپراتوری‌ها، جزایر تلخ و شیرین، امپراتوری در شرق، به عشق سود، معدن ثروت، برندگان و بازندگان: ترازنامه امپراتوری، طبیعت انقلاب صنعتی، چرا اروپا؟ چرا در آن زمان، انگلستان و دیگران، به دنبال انگلیس، برای پول درآوردن باید پول داشته باشید، دانش ثروت است، مرزها، راه و روش آمریکای جنوبی، امپراتور آسمانی: سکون و انزوا، ژاپن: و... آخری باید اول باشد، اصلاحات مئی‌جی، آیا تاریخ به خطا می‌رود؟، امپراتوری و پس از آن، از دست دادن رهبری، برندگان و ...، بازندگان و چگونه به اینجا رسیدیم؟ به کجا می‌رویم؟
دکتر ناصر موفقیان مترجم این کتاب نیز در ابتدای کتاب آورده است: «خواننده کتاب او (دیویدس لندز) خیلی زود خواندن را از یاد می‌برد و خود را همپای راوی پرشور و تیزبینی احساس می‌کند که او را با خود از کارگاه‌های قرون وسطایی اروپا به عرشه یک کشتی پرتغالی قرن پانزدهم در میان امواج اقیانوس هند یا به کشتزارهای نیشکر در جزایر کارائیب، یا به انبار کشتی‌های هلندی انباشته از بردگان سیاهپوست آفریقایی می‌کشاند و از آنجا گریزی به ژاپن دوران اقتدار سامورایی‌‌ها می‌زند و باز هم بی‌آنکه شما احساس خستگی کنید به لندن، پاریس، هلند یا ونیز می‌کشاند تا در گوشه و کنار کارگاه‌های نساجی روستایی و در میان استادکاران صنایع دستی و ماشینی آن روزگار با چشم خود ببینید که چه تفاوت‌هایی با آنچه در هند، آمریکای جنوبی، خاورمیانه و شمال و جنوب آفریقا و آسیا خواهید دید، وجود دارد.»
در واقع نویسنده کتاب پرسش‌هایی را مطرح می‌کند و برای پاسخگویی به این پرسش‌ها در سرتاسر سرزمین‌هایی که از آنها نام می‌برد به رهیافتی تاریخی روی می‌آورد تا دگرگونی‌های اقتصادی شرق و غرب عالم را نه به صورت جهش‌هایی تصادفی یا معجزه‌آسا، بلکه به صورت فرآیندی پیوسته و درازمدت مورد شناسایی قرار دهد.
در آخر اینکه به عقیده پرفسور لندز، شکاف موجود بین کشورهای دارا و ندار به طور مستقیم از «انقلاب صنعتی» سرچشمه می‌گیرد. انقلابی که در جریان آن بعضی از کشورها با ساختن و پرداختن دنیای صنعتی به ثروت‌های خارق‌العاده دست یافتند و بعضی دیگر از سازگار شدن با این تحول بازماندند و به طور نسبی فقیرتر هم شدند.
اما مولف کتاب، این دگرگونی بی‌سابقه را در قالب نظریه‌پردازی‌های رایج به تحلیل نمی‌کشد و با پیش کشیدن یک رشته «چرا»های صریح بسیاری از پوشش‌های مرسوم را کناری می‌زند و به نمایش منظره‌هایی می‌پردازد که نه در نظریه‌های غرب محور نشانی از آنها به چشم می‌خورد و نه در دادخواست‌های شرق محور.
با این حال مولف، این ویژگی‌های فرهنگی را دستمایه نتیجه‌گیری‌های نژادپرستانه، برتری‌طلبانه یا انحصارطلبانه نمی‌سازد. سخن او تنها این است که تا هنگامی که تمام ملت‌های عالم این ارزش‌ها را درونی نکنند و به صورت انگیزش‌های رفتاری خود درنیاورند، شکاف موجود بین کشورهای ثروتمند و فقیر همچنان پابرجا خواهد ماند و حتی عمیق‌تر هم خواهد شد.
ارسال نظر