درخواست زورگویانه بانک شاهنشاهی

بانک شاهنشاهی وابسته به انگلیسی‌ها به مرور که تاسیس بانک ایرانی را می‌دید بر ابعاد مخالفت خود افزوده و با استناد به امتیازی که از ایرانیان گرفته بود، سنگ‌اندازی می‌کرد. انگلیسی‌ها نسبت به اینکه مقام‌های سیاسی و اقتصادی ایران نام بانک را چه بگذارند نیز حساسیت نشان می‌دادند... در این اواخر حواله مبلغ ۲۱ لیره انگلیسی از طرف مستر اماگ نوسترپو مقیم آتن برای بانک ملی ایران فرستاده شده بود که وجه آن را وصول کند. این کاغذ به بانک ایران داده شده و بانک مزبور وجه را وصول نموده است. در خصوص اینکه بانک ایران اسم (بانک ملی) را از روی غلط برای خود اتخاذ و قبول نموده اظهاراتی از طرف بانک شاهنشاهی به عمل می‌آید و اظهارات مزبور مورد توجه بانک ایران واقع نمی‌شود. هیچ محل شبهه نیست که بانک ایران امتیازاتی را که بانک شاهنشاهی حقا، به موجب فرمان پادشاهی انگلیس داراست و دولت ایران هم وضعیت آن را به سمت بانک دولتی ایران شناخته است نسبت به خود داده است.

اسمی را که بانک ایران به خود داده اسباب اغتشاش و اشتباه عموم مردم و مامورین پستخانه گردیده است. در قضیه مستراماگ نوسترپو سهوا کاغذ او را به بانک مزبور تسلیم داشته‌اند. بنابراین، خواهشمندم اقدامات لازمه را برای اصلاح این مساله که اسباب خسارت بانک شاهنشاهی است به عمل آورند. موقع را مغتنم شمرده و احترامات فائقه را تجدید می‌نمایم. امضاء

وزارت مالیه هم در پاسخ نامه وزارت امور خارجه، که خواستار تعیین تکلیف قطعی آن وزارتخانه درباره عنوان بانک ایران شده بود تا جواب لازم را برای سفارت انگلیس در تهران ارسال دارد. در ۱۶ (مهر) ۱۳۰۲ طی نامه‌ای به شرح زیر ادعای بانک شاهنشاهی و سفارت انگلیس را بی‌مورد دانسته مردود شمرد و تاکید کرد که عنوان بانک ایران و نیز بانک ملی ایران، که گاه به این بانک اطلاق می‌شود، ارتباطی به امتیاز و نیز عنوان بانک شاهنشاهی ندارد و نمی‌تواند مسبب بروز مشکلاتی برای آن بانک شود:

مرقومه نمره / ۱۰۱۵۷ مورخه ۳۰ برج اسد آن وزارت جلیله متضمن سواد یادداشت سفارت دولت فخیمه انگلیس دایر بر اینکه نظر به سوءتفاهمی که تولید شده است اسم دیگری برای بانک ایران انتخاب شود واصل گردید. جوابا زحمت اشعار می‌دارد که به عقیده این وزارتخانه هیچ گونه دلیلی برای اینکه به پیشنهاد مزبور ترتیب اثر داده شود در دست نیست. موضوع شکایت این است که یک مراسله به عنوان «بانک ملی ایران» تسلیم بانک ایران گردیده است، حال آنکه بانک شاهنشاهی مدعی است مراسله مزبوره بایستی به آن موسسه تسلیم شده باشد. لازم است در این موضوع خاطر نشان نماید که بانک شاهنشاهی به موجب مواد امتیاز نامه‌اش نمی‌تواند اسم «ملی» برای خود قائل شود؛ زیرا بانک مزبور بانک شاهنشاهی «دولتی» می‌باشد

نه «ملی»، بالعکس، نظر به اینکه بانک ایران به موجب مقررات عهدنامه ۱۹۲۱ دولتین روس و ایران به ملت ایران تفویض شده است بالطبع باید در حفظ اسم بانک ملی مصر باشد.

بنابراین، تسلیم مراسله مذکوره در فوق به بانک ایران و دریافت آن از طرف موسسه مزبوره کاملا صحیح بوده زیرا بانک ایران بانک ملی می‌باشد و ادعای بانک شاهنشاهی دائر بر اینکه بانک‌ایران در قبول مراسلات به این عنوان حقوق امتیازنامه بانک شاهنشاهی را به خود نسبت داده است کاملا بی‌مورد است. امضاء

وزارت امور خارجه هم طبق اظهارات وزارت مالیه طی نامه مورخ ۲۳ میزان ۱۳۰۳ خود به سفارت انگلیس دعاوی آن سفارت و بانک شاهنشاهی درباره لزوم تغییر نام بانک ایران را مردود شمرده چنین خاطرنشان ساخت:

در جواب مراسله محترمه مورخه ۲۳ اسد نمره ۲۲۶ راجع به اینکه اظهار داشته بودند اسمی را که بانک ایران به خود اختصاص داده اسباب اشکال برای بانک شاهنشاهی شده و حواله به مبلغ ۲۱ لیره از طرف مستر اماگ نوسترپو مقیم آتن برای بانک ملی ایران فرستاده می‌شود که وجه آن را وصول کند و این کاغذ به بانک ایران داده شده و بانک مزبور وجه را وصول نموده است، زحمت‌افزا می‌شود که مراتب به وزارت مالیه اشعار شد. جوابا اظهار می‌دارند که بانک شاهنشاهی به موجب مواد امتیاز نامه‌اش بانک شاهنشاهی یا دولتی می‌باشد نه ملی. و نظر به اینکه بانک ایران به موجب مقررات عهدنامه ۱۹۲۱ دولتین روس و ایران به دولت تفویض شده است بالطبع باید دارای اسم بانک ملی باشد. بنابراین، تسلیم مراسله مذکوره در فوق به بانک ایران و دریافت آن از طرف موسسه مزبوره کاملا صحیح بوده است. امضاء

بدین ترتیب اولیای امور دولت ایران کماکان بر همان نام بانک ایران برای این موسسه اعتباری مالی اصرار ورزیدند و تا هنگامی که در سال ۱۳۱۲ این بانک در بانک جدیدالتاسیس فلاحتی و صنعتی (کشاورزی) ادغام شد، همان نام بانک ایران بر آن اطلاق می‌شد.