تاریخ پیوند قند و شکر با راه‌آهن-۸
مجادله بر سر قندوچای موجود بود
بازرگانان قند و شکر از همکاران برخی نمایندگان مجلس بودند که با استفاده از نفوذ آنها می‌خواستند راه انحصار تجارت خارجی و داخلی قند و شکر توسط دولت را مسدود کرده یا آن را تنگ کنند. از طرف دیگر، دولت در ۱۳۰۴ برای نمایش قدرت و ساخت راه‌آهن نیاز به منابع مالی داشت، ولی خواست هر طور که شده اجازه قانونی انحصار را از مجلس بگیرد. این دو دیدگاه متناقض و متعارض در درون مجلس در سال ۱۳۰۴ موجب طولانی شدن بحث در این حوزه شده بود. بخش دیگری از مذاکرات درباره انحصار قند و شکر در خرداد ۱۳۰۴ را می‌خوانید. مقصود ما این است، اما چیز دومی‌که لازم است این است که در جایی که دولت مجبور شد خودش تجارت قند و چای را بکند اگر شما قبول نفرمایید مثل این است که مساله انحصار را قبول نفرموده‌اید و این هم معنی ندارد که خود دولت حق داشته باشد که قند را بخرد و بفروشد، ولی در عین حال دیگری هم این حق را داشته باشد. خوب اگر دولت مجبور شد این کار را بکند.
کلی می‌کند ده من بیست من که نمی‌خرد صدهزار خروار کماند می‌دهد و وقتی هم که پولش را آزاد می‌آورد در داخله، اما اگر اشخاص دیگری هم اجازه داشته باشند که قند وارد کنند البته ممکن است آنها یک وسایلی تهیه که قند را ارزان‌تر وارد کنند و بفروشند. در این صورت یک همچو دولتی که پول داده و قند آورده اینجا انبار کرده، ولی به فروش نمی‌رسد چه حالی پیدا می‌کند؟ مقصود ما از این ماده تامین این دو منظور است؛ یعنی این احتمالاتی که ممکن است پیش بیاید.
اگر پیش بیاید اگر پیش نیامد و دولت مجبورند انحصار بکند یعنی در روز اولی که این قانون گذشت تجار قند‌هایشان را آوردند و این حقوق را دادند یعنی یک من دو قران و شش قران را پرداختند و اشکال پیدا نکرد، البته دولت هم به این فکر نمی‌افتد که به انحصار عمل نماید به جهت اینکه زحمت دارد. دردسر دارد و البته دولت هم دردسر بی‌حاصل برای خودش نمی‌خرد و این چیزهایی را که آقایان می‌فرمایند و این نگرانی‌هایی راهم که اظهار می‌نمایند هیچ مورد پیدا نخواهد کرد و دولت هم به موجب این ماده که در این قانون گذاشته شده به محض اینکه به یک نفر جواز داد باید به همه بدهد و اگر هم نداد باید به هیچ کس ندهد این معنای قانون است، اگر اجزای ادارات هم تخلف کردند برای آنها هم که در این قانون مجازاتی معین کرده‌اند و بالاخره باید یک طوری باشد که دولت در مشکل واقع نشود و به مقصود خودش هم بتواند برسد. حالا اگر این عبارت را می‌فرمایند خوب نیست و کاملا مقصود ما را تامین نمی‌کند بفرمایید اصلاح کنیم. اما اینکه می‌فرمایید اصل این ماده باید حذف شود این طور نیست بنده اگر چه ندیدم آقای وزیر فوائد عامه در بیاناتشان حرارتی به خرج داده باشند ولی تصور می‌کنم تصدیق بفرمایند که بنده حرارتی به خرج نداد و با کمال خون سردی عرض کردم که مقصود ظاهرا و باطنا این است.
اگر این حربه به دست دولت داده نشود آن وقت اصلا این لایحه هم تصویب شود بی‌فایده است و اجرا نخواهد شد و مقصود ما هم حاصل نمی‌شود، ولی اگر این عبارت اصلاح لازم دارد بفرمایند البته ما هم حاضریم جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است. رییس - مذاکرات کافی است؟ جمعی از نمایندگان بلی وزیر فوائد عامه اجازه می‌فرمایید آقا؟ عرض کنم نظر به اینکه این ماده یکی از مواد خیلی مهم است و از طرف دیگر مطابق اسامی‌که خوانده شد و بعضی از آقایان فرمودند مخالف هستیم. بعضی از نمایندگان (به طور همهمه (موافق ندارد) وزیر فوائد عامه - بسیار خوب لهذا بهتر این است که اگر آقایان تصویب بفرمایند این ماده ارجاع شود به کمیسیون قوانین مالیه، ولی مشروط به اینکه امروز عصر کمیسیون تشکیل شود و آقایان مخالفین هم قبول زحمت بفرمایند تشریف بیاورند در آنجا توضیحات مفصل‌تری بشنوند، بلکه در اصلاح این ماده در هر صورت از نقطه‌نظر اهمیتش توافق نظری حاصل شود، زیرا اگر این ماده رد بشود تمام لایحه موضوعش از بین می‌رود. حالا اگر آقایان موافقت می‌فرمایند که ارجاع شود به آنجا و آقایان اعضا کمیسیون هم عصری: کمیسیون را تشکیل بدهند ماها: هم می‌آییم آقایان مخالفین هم اگر نظری دارند می‌فرمایند و قضیه را در آنجا حل می‌کنیم. مخبر - کمیسیون امروز عصر هم هست از طرف کمیسیون هم تقاضا می‌کنم مراجعه شود به کمیسیون.
رییس -۱۶ فقره پیشنهاد رسیده است مراجعه می‌شود به کمیسیون جلسه را ختم می‌کنیم پیشنهاد آقای رهنما (به شرح ذیل خوانده شد) پیشنهاد می‌کنم نظر به اهمیت لایحه انحصاری قند و چای عصر امروز هم جلسه تشکیل شود.
رضوی - بنده مخالفم. رییس - (خطاب به آقای رهنما) بفرمایید. رهنما ـ مطابق معمول هر وقت که پیشنهاد برای تشکیل جلسه عصر می‌شود ماباید مخالفت کنیم، ولی یک استثنا‌هایی هم گاهی داشته که آقایان رای می‌دادند و گمان می‌کنم یکی از آن موارد استثنای هم همین جا است، زیرا مساله این لایحه یک چیز سهل و آسانی نیست که با مسامحه و تعلل بگذرانیم و از طرف دیگر هی می‌شنویم که وارد می‌شود. ماده ۷ ممکن است رد بشود و این یک مساله مهمی‌است که از هر لحاظ در نظر جامعه مورد اهمیت است در این صورت چه ضرر دارد که امروز عصر هم جلسه را تشکیل بدهیم و در اطراف این لایحه مذاکره کنیم و تکلیفش معلوم شود و اقلا بروزهای عادی و لوایح عادی و غیرعادی اهمیت بدهیم.
ما عادت کرده‌ایم صبح بیاییم اینجا بعد از ظهر برویم، ولی این در یک مواقعی است که کارهای مهمی نباشد. ولی وقتی یک کارهای مهمی هست نباید اینطور بشود. یک‌میلیون قند وارد می‌شود و ممکن است این تحریکات و انتریکات توسعه پیدا نماید. مانظر سویی که نداریم، ولی ممکن است یک تحریکات سویی بشود. بنابراین امروز عصر را حاضر می‌شویم آن وقت جلسه صبح را ممکن است طفره برویم و نیاییم. رییس - عده برای رای گرفتن کافی نیست. جلسه آتیه روز شنبه چهار قبل از ظهر مجلس سه ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد) رییس مجلس شورای ملی - حسین پیرنیا منشی م - شهاب منشی - دکتر احتشام طباطبایی
جلسه یکصد و هفتاد و چهارم
جلسه یکصد و هفتاد و چهارم صورت مشروح مجلس یوم شنبه نهم خردادماه ۱۳۰۴ مطابق هفتم ذیقعده ۱۳۴۳ (مجلس سه ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای میرزاحسین خان پیرنیا تشکیل گردید) (صورت مجلس پنجشنبه هفتم خرداد را آقای آقا میرزا شهاب قرائت نمودند) رییس - آقای شیروانی: راجع به‌صورت مجلس است؟ شیروانی -خیر قبل از دستور عرضی دارم. رییس - آقای هرمزی (اجازه) هرمزی - بنده را دیر آمده بی‌اجازه نوشته‌اند.
در صورتی که بنده مخصوصا روز پنجشنبه به‌واسطه اینکه کار داشتم، زودتر از ساعت چهار آمدم غالب آقایان هم مسبوقند. رییس - صورت مجلس دیگر معارضی ندارد؟ (گفته شد خیر) رییس ـ آقای شیروانی. (اجازه) شیروانی - البته این ورقه که دست بنده است به‌دست اغلب آقایان رسیده است. دولت حالیه و مجلس پنجم بیشتر نظرش متوجه اصلاح اقتصادیات مملکت است و یکی از مسائلی که بیشتر در اقتصادیات مملکت موثر است، تشویق و ایجاد موسسات و کارخانجات است، به‌علاوه مطابق همیشه یک رکن بزرگ معارف را تشکیل می‌داده‌اند.
مطابق از تمام موسسات معارفی این مملکت به معارف بیشتر خدمت کرده‌اند و مجلس باید البته متوجه منافع آنها باشد. در این ورقه ارباب مابع یک اظهاراتی کرده‌اند که بنده عجالتا نمی‌دانم، مطلب چیست؟ ولی بالاخره در انتهای عرض حالشان از مجلس استدعا کرده‌اند یک کمیسیونی انتخاب شود و به‌مطالب آنها رسیدگی کنند، بنده هم تایید می‌کنم استدعای مدیران مطابق را که لازم است از طرف مجلس یک کمیسیونی برای این امر انتخاب و به عرایض حقه آنها رسیدگی شود. رییس - این آقایان عرض حالتی داده بودند، مراجعه شد به کمیسیون عرایض کمیسیونی که می‌خواهند کمیسیون عرایض است، رسیدگی می‌کنند آقایان مباشرین هم آنجا حاضر خواهند بود به حرف طرفین رسیدگی می‌کنند و بعد نتیجه که گرفته می‌شود به عرض مجلس خواهند رسانید. لایحه قند و شکر مطرح است.
مواد دو و چهار و شش مراجعه شده بود به کمیسیون را پرتش دیروز صبح توزیع شده. ماده دوم قرائت می‌شود. مخبر- در ماده دوم باز کلمه (سوای) (برای) چاپ شده است تصحیح بفرمایید. (ماده دوم راپرت کمیسیون به‌شرح ذیل قرائت شد) ماده ۲- پس از تصویب این قانون وارد نمودن - خریدن - نگاهداشتن، انبار کردن و صادر نمودن قند و چای و شکر آنچه از قند و شکر ساخته می‌شود در تمام مملکت ایران به غیر از موسسه: (انحصار دولتی قند و چای) ممنوع می‌باشد، مگر پس از تحصیل اجازه از وزارت مالیه و صدور این اجازه بدون هیچ نوع تبعیض به‌عمل خواهد آمد و تحصیل جواز سوای تادیه اضافه قیمت مذکوره در ماده ۳ مستلزم هیچ‌گونه مخارجی نیست.
رییس - آقای شیروانی اجازه شیروانی - بنده به‌این ماده عرضی ندارم. رییس - مخالفی نیست؟ گفته شد خیر رییس - رای می‌گیریم. آقایانی‌که به ماده دوم رای می‌دهند قیام بفرمایید اغلب نمایندگان قیام نمودند رییس - تصویب شد. ماده چهارم. ماده چهارم به‌ترتیب ذیل خوانده شد. ماده چهارم - هر مقدار قند و چای و شکر و آنچه از قند و چای و شکر ساخته می‌شود که برخلاف مقررات ماده ۲ وارد خریداری - نگاهداری - انبار و یا صادر گردد به‌استثنای محصول چای که در داخله مملکت به‌عمل می‌آید از طرف دولت ضبط خواهد شد، به‌علاوه از مرتکب و کسانی‌که با او تخلف از قانون نمایند مبلغی که مساوی با قیمت جنس قاچاق شده باشد گرفته خواهد شد اگر مرتکب و شریک ارتکاب یکی از مستخدمین دولتی باشد علاوه بر مجازات‌های فوق مادام‌العمر از خدمت دولت اخراج شده و هیچ حقی نسبت به‌حقوق انتظار خدمت یا حقوق تقاعد نخواهد داشت و هرگاه ثابت شود مامورین مسوول در دادن اجازه تبعیض کرده و رعایت تاریخ را در تقاضای اشخاص نمایند به انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم خواهند شد. رییس - آقای شیروانی اجازه شیروانی - عرض ندارم. رییس - آقای آقا سید یعقوب. اجازه آقا سیدیعقوب - اگر چه آقای مخبر می‌فرمایند ضرر ندارد ولی این عبارت اگر مرتکب و شریک در ارتکاب مقصود این نیست که مرتکب و شریک در ارتکاب هر دو باهم مصداق پیدا کنند، بلکه مقصود مرتکب یا شریک ارتکاب است و باید لفظ یا اضافه شود. مخبر - قلول می‌کنم کلمه یا اضافه شود رییس - رای گرفته شود به ماده چهارم به اضافه یا بعد از مرتکب آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) رییس - تصویب شد ماده ششم (به شرح ذیل قرائت شد) ماده ۶ - دولت مجاز است که قند و شکر و چای را که بیش از احتیاجات مملکت برای ورود به ایران حمل می‌شود خریداری ننموده و اجازه ورود ندهد. تبصره - مادام که مطابق ماده ۱۳ این قانون وسائل اجرای عملی انحصار فراهم نشده و دولت به دادن جواز اکتفا می‌نماید.
این ماده به‌موقع اجرا گذارده نخواهد شد و در این صورت هر گاه وزارت مالیه در ظرف پنج روز از تاریخ تقاضا کننده می‌تواند مبلغی که مطابق ماده ۱۳ باید به‌دولت عاید می‌شود به‌مامورین سرحدی موسسه تادیه نموده و مامورین مزبور مکلف می‌باشند که وجه مزبور را قبول کرده و از ورود مال‌التجاره که موضوع موسسه انحصار است ممانعت ننماید.
رییس - مخالفی ندارید (گفتند خیر) رییس -رای می‌گیریم، آقایانی که با ماده ششم موافقند قیام فرمایند (غالب نمایندگان قیام نمودند) رییس - تصویب شد. ماده هفتم (به‌شرح آتی قرائت شد) ماده ۷ - کلیه مقادیر قند و شکر که در تاریخ تصویب این قانون در داخله ایران موجود است مشمول این قانون و حقوق خواهند بود ولیکن کسانی‌که مقدار قند آنها کمتر از دویست و پنجاه من و مقدار چای آنها کمتر از بیست‌وپنج من باشد، از تادیه حقوق انحصاری که بر آنها تعلق می‌گیرد معاف هستند رییس - آقای شیروانی (اجازه) شیروانی -بنده خیلی متاسف هستم که در مذاکره این لایحه موافقین و مخالفین مجبورند راجع به موافقت با راه‌آهن اظهاراتی کنند و این فرمان البته این چنده روزه معمول شده، بنده تصور نمی‌کنم در سرتاسر این مملکت یک نفر با راه‌آهن مخالف باشد و این مجلس هم گمان می‌کنم مخالف این قانون وجود ندارد. فقط گفت‌وگو بر سر یک مسائل نظری است. یک کسی عقیده‌اش این است که این ماده اینطور نوشته شود یک کسی دیگر عقیده‌اش طوری دیگر است، پس تصور نمی‌کنم مخالفی در این موضوع وجود داشته باشد.
پریروز آقای وزیر فواعد عامه فرمودند که قانون را باید همیشه با حسن‌ظن نوشت، در صورتی‌که این یک فلسفه معکوسی است و به‌عقیده بنده قانون همیشه باید برای سوء‌ظن نوشته شود. باید همیشه در مقابل قانون سوء‌ظن را تصور نموده و برای جلوگیری از یک مسائل بدی قانون است، دولت باید قبلا فکر کند قانون را که گذراند و یک الفاظی را که باهم تلفیق کرد و به‌تصویب مجلس رساند و خواست به موقع عمل بگذارند، دچار مشکلات نشود.
این یکی از مسائلی است که همیشه باید در قانون در نظر گرفت. در این ماده بنده تصور می‌کنم یک قدری هم کمیسیون شاید دولت و هم مجلس دچار مشکلات شده‌اند. این ماده آنطور که اول نوشته شده بود خیلی بهتر بود، ولی با این ترتیبی که حالا نوشته شده بنده هرچه فکر می‌کنم، می‌بینم در موقع عمل دچار یک مشکلات خیلی بزرگی خواهند شد برای اینکه در ظرف این دو سه روزه آن‌قدرهایی که دردسترس بوده تقسیم شده و از دویست و پنجاه من هم کمتر شده و شاید و صد و بیست و پنج من شده و آنهایی‌که عمده بوده هنوز به یک بازارهایی که بتواند تقسیم کنند نرسیده. آنها به‌عقیده بنده آماده است که تحمیل این مالیات بر آنها بشود. بنده فکر کردم اگر تاریخ را در اینجا تاریخی که ما قانون را در مجلس شروع کرده‌ایم بگذارند بهتر است، یعنی آن‌روزی که کلیات این لایحه تمام شد.
زیرا این قانون در آن روزی که به اکثریت در کلیات رای داده شد و وارد در مواد شدیم در حقیقت تصویب شده است از آن‌روز ممکن است برای این قانون ضرب‌الاجل قرار داد که در آن روز به موقع اجرا گذاشته شود بنده تقسیم کردن قند را به قسمت‌های دویست و پنجاه منی هم دولت و هم مردم و هم تجار را در زحمت می‌دانم و بالاخره آن نتیجه اساسی که می‌خواهیم گرفته نمی‌شود، زیرا مفتش باید برود توی خانه‌ها و دکان‌ها و بازارها و دولت هم نتیجه نمی‌گیرد و جز زحمت چیزی بالاخره در دست دولت نخواهد آمد.
این است که بنده یک پیشنهادی تهیه کرده‌ام و عقیده‌ام این است که ماباید از آن روزی که به این قانون رای دادیم آن را به‌موقع اجرا بگذاریم، رییس - آقای ضیاء (اجازه) ضیاء - این قسمت که روی هم رفته جلب توجه بعضی از آقایان نمایندگان را کرده است در اثر اظهاراتی است که غالب از تجار راجع به این موضوع می‌کنند اساسا باید در نظر گرفت دولت این راه را برای ایجاد راه‌آهن درنظر گرفته مجلس شورای ملی هم کاملا مراقبت دارد که از این راه که بهترین طرق و بهترین وسیله برای تاسیس راه‌آهن است شروع به‌اقدام بکند و راه‌آهن تاسیس و ایجاد بشود در لایحه دولت که تقدیم مجلس شورای ملی شده بود کاملا رعایت حال تجار و سقط فروش‌ها و مردمانی که از این راه امرار معاش می‌کنند شده بود. بعد معلوم شد اشخاص از خارج و داخل برای جلب منافع یا از نقطه نظر تطبیق قند زیادی وارد ایران کرده‌اند.
اگر بنا بود کمیسیون این قسمت را در نظر نگیرد و این قسمت را مورد توجه خود قرار ندهد و تمام قندهای موجود از مالیات معاف شود. پس باید گفت دوسه سال یا بیشتر یا کمتر مجلس تصویب کرده است دولت از این عایدی چشم بپوشد. این بود که مسلما کمیسیون نمی‌توانسته است دولت را از این عایدی در مدت یک سال یا دو سال یا بیشتر یا کمتر باز ندارد به نظر بنده بهترین راه‌حلی که کمیسیون پیش گرفته تنظیم همین ماده بوده است.
ارسال نظر