یکپارچگی اقتصادی در اروپا

کنفرانس جامعه اقتصادی اروپا در ایتالیا

از جمله اهداف عمده معاهده تشکیل «ECSC» همانا حصول رشد اقتصادی، افزایش اشتغال و بالا بردن سطح زندگی کشورهای عضو از طریق ایجاد یک بازار مشترک در زمینه فولاد و زغال‌سنگ بود. برای اجرای بهتر برنامه‌های مربوط به تولید، قیمت و مدرنیزه‌سازی نیز یک دوره انتقالی ۵ ساله آن هم در دو مرحله جداگانه مدنظر قرار گرفت. در مرحله نخست می‌باید تعرفه‌ها و دیگر موانع محدودکننده تجاری حذف می‌شد و تنها در این صورت بود که یک بازار مشترک آزاد شکل می‌گرفت.حوادث بیرونی نیز بر پیشرفت تحولات افزود. وقوع جنگ کره در ژوئن ۱۹۵۰، شدیدا بر روی تقاضای جهانی برای فولاد تاثیر گذاشت و مزایای اقتصادی همکاری در عرصه تولید را گوشزد نمود. ضمنا ایالات‌متحده آمریکا نیز در شکل‌گیری «ECSC» ذی‌نقش بود؛ چراکه خواهان تشکل بیشتر کشورهای اروپایی در مقابل جناح رقیب یعنی کشورهای سوسیالیستی بود. ایجاد «ECSC» به منزله یک آزمایش ویژه برای حصول امری مهم یعنی امنیت غرب به شمار می‌آمد.در مقدمه معاهده ایجاد «ECSC» آمده است که هدف از ایجاد آن حفظ و تداوم صلح جهانی، ایجاد یک ارگان اقتصادی و جایگزینی رقابت‌های دیرینه و جنگ‌های مهیب به کمک نزدیک کردن منافع اصلی کشورهای عضو می‌باشد.بریتانیا از ابتدا، با عضویت در «ECSC» به مخالفت پرداخت؛ چراکه همانند سابق نمی‌خواست هیچ گونه تعهدی را در مورد یک شخصیت حقوقی فراملی بپذیرد. نه تنها حزب کارگر از پذیرش چنین عضویتی سرباز زند، بلکه حتی حزب محافظه‌کار- که در سال ۱۹۵۱ روی کار آمد و اعلام به تغییر خط مشی خود در مقایسه با حزب محافظه‌کار نمود - نیز از خط مشی حزب محافظه‌کار پیروی کرد.از ابتدای فعالیت «ECSC»، سیاست‌های آن بسیار احتیاط‌آمیز بود؛ چراکه دست‌اندرکاران هدایت این سازمان نمی‌خواستند تاثیری منفی بر افکار عمومی گذاشته شود. با وجود تداوم بسیاری از محدودیت‌ها، عملکرد «ECSC» موجب شکوفایی صنایع سنگین شش کشور عضو گشت. اقدامات «ECSC» بیشتر در جهت مقابله با رقابت‌ها و منازعات ناشی از تامین منافع ملی هر یک از کشورهای عضو بود؛ چراکه قبلا هر یک از کشورها سعی داشت تا منافع ملی خود را با شدت هرچه بیشتر تامین نماید که این خود باعث بروز اصطکاک و درگیری در بین کشورها می‌گردید. مع‌هذا فعالیت‌های «ECSC» در مجموع، تجربه موفقی بوده است؛ چراکه تا سال ۱۹۵۸ توانست بخش اعظم تبعیض تجاری مرتبط با صنایع فولاد و زغال‌سنگ را مرتفع ساخته و میزان تولید و تجارت صنایع نامبرده را شدیدا افزایش دهد. هر چند هنوز نتوانسته بود تا مشکل نوسازی را به نحوی مطلوب حل نماید، لکن نتایج اقتصادی حاصله کلا چشمگیر بود. مهم‌ترین دستاورد «ECSC» همانا فراهم ساختن جوی از اطمینان متقابل در میان سران کشورهای عضو این سازمان بود که به‌رغم تعارضات گه‌گاهی، راه را برای ایجاد «جامعه اقتصادی اروپا» در سال ۱۹۵۷ هموار نمود.

ایجاد «جامعه اقتصادی اروپا» و «جامعه انرژی اتمی اروپا»

در اواسط سال ۱۹۵۵، وزرای خارجه شش کشور عضو «ECSC»، در شهر «مسینا»ی ایتالیا گرد آمدند تا راه‌های جدیدی برای اتحاد و یکپارچگی اروپا بیابند. از جمله آن که بازاری به‌وجود آورند که از تمامی حقوق و عوارض گمرکی و نیز محدودیت‌های کمی وارداتی مبرا باشد.در اجلاس یادشده، وزرای امور خارجه تلاش نمودند تا صنایع انرژی اتمی را به یکدیگر نزدیک نموده و در میان آنها هماهنگی به‌وجود آورند و ضمنا برای ایجاد یک اتحادیه گمرکی که بتواند به یک بازار مشترک استحاله یابد، سعی وافر به عمل آوردند.توافق حاصله در «مسینا»، تا حدود زیادی ثمره تلاش‌های کشورهای بلژیک، هلند و لوکزامبورگ و به‌ویژه وزیر امور خارجه دانمارک بود. وی همراه با «پل هانری اسپاک» - سیاستمدار برجسته بلژیکی - و به اتفاق نخست‌وزیر لوکزامبورگ، از جمله نیروهای مشوق اهداف فوق در گردهمایی «مسینا» بودند. آنها توانستند موافقت ایتالیا را نیز جهت حرکت به سوی یکپارچگی اقتصادی بیشتر، جلب نموده و بر نوسانات آلمان غربی در انتخاب مابین راه‌حل‌های فراملی و قدیمی و نیز تردید فرانسه در مثبت بودن ایجاد یک بازار مشترک، غلبه نماید. شش کشور عضو «ECSC» شرکت‌کننده در گردهمایی «مسینا» موافقت نمودند که یک کمیته بین دولتی به ریاست «پل - هانری اسپاک» به‌وجود آید تا در رابطه با خواسته‌های آنها، بررسی و مطالعه به عمل آورد. کمیته مزبور که به «کمیته اسپاک» معروف گردید، طی ژوئیه ۱۹۵۵ تا مارس ۱۹۵۶ در نزدیکی شهر بروکسل جلساتی تشکیل داد. به‌رغم مشکلاتی که در حین انجام مباحثات پیش آمد و عمدتا به ماهیت بازار مشترک و تاریخ برپایی آن مربوط می‌شد، «اسپاک» توانست بر جریان امور تاثیر به‌سزایی بگذارد. هنگامی که نخستین گزارش این کمیته در پاییز سال ۱۹۵۵ انتشار یافت، مشخص گردید که کمیته مذکور بر دو مساله متمرکز گردیده است: نخست پیشنهاد هلند در مورد ایجاد یک بازار مشترک و در ثانی، پیشنهاد «ژان مونه» راجع به ایجاد «جامعه انرژی اتمی». تعجب‌آور است که در آن هنگام بیشتر بر ایجاد «جامعه انرژی اتمی» تاکید می‌شد تا ایجاد یک بازار مشترک. البته دلایل آن نیز بدین قرار است که بخش انرژی اتمی از چارچوبی مشخص و روشن برخوردار بود و برعکس و برخلاف حوزه‌هایی چون زغال‌سنگ و کشاورزی، برخورد و تعارض منافع ملی در آن چندان گسترده و اساسی نبود.