تاثیر بیانیه آیزنهاور بر سیاست‌های کاسترو

ژنرال آیزنهاور

تنش بین آمریکا و کوبا سر مصادره زمین‌های زراعی نیشکر شهروندان آمریکایی در کوبا و احتمال کاهش قیمت شکر در بازار جهانی، باعث شد تا هر دو طرف اندکی در روابط خود مسیر تعادل را پیش گیرند و از حمله‌های لفظی به یکدیگر بکاهند. دکتر منوچهر کمالی طه در بخش دیگری از کتاب خود تحت عنوان «مسائل نیمکره غربی،‌ کوبا، کاسترو،‌ انقلاب» به بررسی و تشریح این امر پرداخته است.

اشکال کار در این بود که کوبا و ایالات متحده تعهدات خود را به ترتیب طبق قانون کوبا و قوانین بین‌المللی تفسیر می‌کردند و منافع فوری مردم کوبا و منافع سرمایه‌گذاران آمریکایی که هریک توسط دولت خودشان تعبیر و تفسیر می‌شد، با هم متناقض بود.وال استریت جورنال طرز تلقی محافل دولتی ایالات متحده آمریکا را در آن موقعیت چنین منتشر کرد:

«تصور می‌شود که عادت قدیمی مردم کوبا این است که نسبت به تاسیسات آزاد فداکاری نشان دهند. این موضوع را تمایل عموم مردم که هر فرد موفق در تجارت و دیگر زمینه‌ها را به رسمیت می‌شناسند، به اثبات می‌رساند. ضمنا مردم کوبا مدت‌های مدید نسبت به ایالات متحده آمریکا ابراز دوستی کرده‌اند و به ناسیونالیسم بیرون از مهاری که در آمریکای لاتین و آسیا و آفریقا دیده شده تکیه نداشته‌اند.»

«بنا به این استدلال مردم کوبا از «دسته‌جمعی» کردن اقتصاد در رژیم کاسترو، سرباز خواهند زد. البته دولت قبلا مقادیر زیادی زمین را بدون پرداخت کمترین خسارت مصادره کرده است و کارگران امور روزنامه‌ها و صنایع مختلف را اداره می‌کنند.»

«نظر این است که در ظرف ۳ تا ۵ سال فشار افکار عمومی دولت انقلابی را وادار خواهد کرد در سیاست خود تغییراتی دهد.»«مقامات سیاسی از این ناراحت هستند که از حقوق سرمایه‌گذاران آمریکایی که در کوبا سرمایه دارند دفاع نمی‌شود و احساس می‌کنند اگر ایالات متحده آمریکا در مقابل اقدامات کوبا ساکت بنشیند خارجیان ممکن است فکر کنند که ایالات متحده آمریکا در اعتقاد خود به مالکیت خصوصی زیاد جدی نیست.»«ما در هر فرصتی که به دست آمده است به پرزیدنت فروندیزی در آرژانتین و به نهرو در هند تاکید و توصیه کرده‌ایم که اجازه دهند تاسیسات خصوصی نقش مهم‌تری در اداره اقتصاد مملکت بازی کنند. یکی از مشاوران دولتی ایالات متحده آمریکا اظهار می‌دارد اگر ما اصولی را که در کوبا برقرار شده است واژگون کنیم به ما چه خواهند گفت؟»

همدردی ایالات متحده حقیقت پنداشته می‌شود- در آن زمان کوباییان مفهوم بیانیه آیزنهاور را درک نکردند. به خاطر قولی که در آن بود دایر بر اینکه سهمیه شکر را کم نخواهند کرد و اظهار همدردی با تغییرات اجتماعی کوبا. کوباییان تصور می‌کردند ایالات متحده آمریکا انقلاب را تحمل خواهد کرد حتی اگر نتیجه‌اش از دست دادن اموال شرکت‌های آمریکایی باشد.یک روز بعد از انتشار بیانیه آیزنهاو، پرزیدنت دورتیکوس، رییس جمهوری کوبا پاسخ زیر را منتشر کرد.

«مردم کوبا میل دارند روابط سیاسی و اقتصادی بین دو کشور را حفظ و تقویت‌ کنند و عقیده‌مندند که بر یک چنین اساسی دوستی قدیمی بین مردم کوبا و ایالات متحده آمریکای شمالی غیرقابل گسستن خواهد بود.»

پرزیدنت دورتیکوس گفت: او برای روابط دو کشور که روز به روز بدتر می‌شود، متاسف است. این اختلافات ناشی از سوء‌تفاهم ایالات متحده آمریکا در مورد هدف‌ها و آرمان‌های انقلاب است و کوبا مایل است درباره این اختلافات مذاکره کند. دورتیکوس در مورد مصادره اموال که به موجب قانون اصلاحات ارضی صورت می‌گرفت، گفت اموال خارجیان ضبط نخواهد شد، بلکه این اموال با تعیین خسارت مصادره می‌شود و خسارت، در موقعی‌که قانون اساسی ما اجازه می‌دهد و قدرت مالی ما امکان می‌دهد، پرداخت خواهد شد. وی افزود: احترام به جریان انقلاب در کوبا و تفسیر صحیح آن برای حفظ و توسعه روابط بین دو کشور ضروری است.

روزنامه نیویورک تایمز در شماره اول فوریه ۱۹۶۰ خود اشاره کرد که به طور قابل ملاحظه‌ای در نطق‌های دورتیکوس و کاسترو اثری از حمله به ایالات متحده آمریکا نیست. علاوه بر این در هفته بعد از صدور بیانیه آیزنهاور مطبوعات کوبا به ایالات متحده آمریکا حمله‌ای نکردند. بیانیه آیزنهاور که آنها را از مداخله در امور ایالات متحده آمریکا بر حذر داشته بود،‌ ظاهرا مجبورشان کرده بود نظریه خود را در مورد دولت اخیر تغییر دهند، اما تردیدهای کوباییان از طرح‌های آینده ایالات متحده آمریکا و ترس به جای آنها از مداخله کشور مذکور، با توجه به تاریخ گذشته کوبا و تاریخ روابط ایالات متحده آمریکا با دیگر حکومت‌های متمایل به چپ آمریکای لاتین که فعالیتشان به روی سرمایه‌گذاری‌های ایالات متحده آمریکا تاثیرگذارده بود، آنها را در وضعی معلق قرار داده بود. کاسترو به شدت علیه تجاوز به فضای کوبا که مدعی بود از خاک ایالات متحده آمریکا صورت می‌گیرد، عکس‌‌العمل نشان داده بود و از اظهاراتی که در محافل عمومی برای کاهش سهمیه شکر کوبا به منظور عمل متقابل در برابر اصلاحات ارضی کوبا می‌شد، انتقاد کرده بود. ایالات متحده آمریکا در عین اینکه مدعی بود این اظهارات بی‌اساس و بی‌مجوز است با وجود این به آنها توجه داشت و اساس ترس کوباییان را درک می‌کرد و از این جهت بود که رییس‌جمهوری یک بیانیه مصالحه‌جویانه منتشر ساخته بود. این اقدام ایالات متحده آمریکا متقابلا منتهی به کم‌شدن خصومت مردم کوبا نسبت به آن کشور شد. در ایالات متحده آمریکا به نظر رسید که این فرصتی است برای دست زدن به تجدید ارزیابی عمومی از طرف هر دو کشور. این فرصت در واقع فرصت دست زدن به برقراری مجدد روابط دوستانه و خالصانه بین دو کشور بود.