نویسنده کتاب انحصارات صنعتی، این بار به تاریخچه پیدایش کمپانی فیلیپس پرداخته و می‌نویسد که سرمایه‌گذاران اولیه این بنگاه از همان روز سرنوشت خود را از هلند جدا کرده و به فکر اپراتوری در این صنعت بوده‌اند. ب- کیوان معتقد است همکاری فیلیپس با آلمان نازی راه رشد این غول صنعتی را هموارتر کرد. «امپراتوری جهانی فیلیپس نمی‌تواند به سرنوشت هلند متکی باشد»- این اصلی است که بیش از ۷۵ سال پیش شعار این شرکت بوده است. کمپانی کوچکی که دو برادر فیلیپس در سال ۱۸۹۱ در اندهوون Eindhoven تاسیس کردند، در اواسط قرن، رفته‌رفته به بزرگ‌ترین انحصار الکترونیک اروپای باختری بدل شد. در حال حاضر سود سالیانه فیلیپس از سه کمپانی عمده الکتروتکنیک انگلیس (AEi, English Electric, General Electric) بیشتر است.

در ابتدا فیلیپس فقط لامپ‌های برقی می‌ساخت. صاحبان کمپانی همواره این کلمات را مضمضه می‌کردند که گویا سرنوشت چنین مقرر داشته که آنها «بشریت را از سلطنت تاریکی برهانند و دریچه روشنایی را به رویشان بگشایند» بدون شک اگر جنگ جهانی اول روی نمی‌داد، این شرکت به‌صورت یک شرکت درجه دوم باقی می‌ماند.

جنگ اول جهانی در به دست آوردن سود دور نمای وسیعی به روی شرکت گشود، کمپانی برنامه تولید را متنوع کرد. علاوه بر لامپ، ساختن رادیو و وسایل مخابراتی برای امور نظامی در برنامه تولید وارد شد.

در دومین جنگ جهانی، اربابان فیلیپس با آلمان فاشیست صمیمانه همکاری می‌کردند. مدیریت موسسات کنسرسیوم در این دوره در دست فریتز فیلیپس Fritz Philipps پسر یکی از برادران موسس شرکت بود. کنسرسیوم در طول جنگ تولید خود را به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش داد و تا آخرین روزهای مخاصمه به ماشین جنگی آلمان فعالانه خدمت کرد. این همکاری درآمد فیلیپس را به مقیاس وسیعی افزایش داد.

از ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۹ سود حاصله سهام معمولی ۵۱ درصد و سهام ممتاز ۶۲ درصد بوده است.

پس از جنگ، کنسرسیوم برنامه تولیدش را وسعت داد و به ساختن تلویزیون، تجهیزات الکترونیک و طبی، ابزارهای صنعتی و حتی فرآورده‌های دارویی پرداخت. تقریبا نصف رادیو و تلویزیون‌های اروپای باختری توسط کارخانه‌های فیلیپس یا با پروانه فیلیپس به بازار عرضه می‌شود.

در سال‌های اخیر، کنسرسیوم تولید شمارگرهای الکترونیک و دستگاه‌های بغرنج صنعتی و نظامی را توسعه داد و طرح مخصوصی برای تولید تلویزیون رنگی تدارک دیده است.

در حال حاضر فیلیپس فروشنده اصلی تجهیزات الکترونیک پیمان آتلانتیک است. صنایع نظامی فیلیپس پنج درصد ارزش کلی تولیدات فعلی شرکت را تشکیل می‌دهد. با وجود این طرح آینده کنسرسیوم معطوف با امکان افزایش قابل ملاحظه تولیدات نظامی است. تجهیزات و دستگاه‌ها برای صنایع و امور نظامی در سال ۱۹۸۰ دوسوم ارزش کلی تولید را تشکیل خواهد داد.

کامیابی‌های فیلیپس در رقابت سرسختانه با تولیدکنندگان عمده کالاهای الکترونیک اروپایی و آمریکایی چگونه توجیه می‌گردد؟ به‌طور کلی سه عامل در این موفقیت موثر است.

۱ - ساخت واحد تشکیلاتی

۲ - دامنه وسیع تحقیقات علمی

۳ - انحصاری کردن بازار ملی

اکنون سرمایه و منافع تجارتی هیچ کمپانی الکترونیکی در جهان سرمایه‌داری به اندازه فیلیپس در خارج از کشور گسترده نیست. در سال ۱۹۶۶ فیلیپس ۲۱۱ موسسه در ۳۶ کشور جهان داشت. تولیدات این موسسات به وسیله سازمان‌های مخصوص فروش در ۵۸ کشور به فروش رسید.

فریتز فیلیپس رییس فعلی شرکت، فعالیت کنسرسیوم را چنین توصیف می‌کند: «به عقیده من، فیلیپس فدراسیون جهانی شرکت‌هایی است که فعالیت آنها بی‌آنکه از جانب مرکز به دقت تنظیم شود، هماهنگی منظمی دارد، شعبه‌های این کنسرسیوم، به اتکای استقلال بالنسبه کلی می‌توانند تولید خود را با نیازهای مصرف‌کنندگان کشورهای مختلف به نحو مطلوب تطبیق دهند.»

هریک از واحدهای تولیدی فیلیپس مانند ژانوس دو چهره‌ای، دو مدیریت دارد: مدیریت نماینده تجارتی و مدیریتی که به وسیله یک دانشمند اعمال می‌گردد، کارگردانان کنسرسیوم می‌گویند رمز موفقیت آنها به ویژگی تشکیلاتی کنسرسیوم ارتباط دارد. از آنجا که در این سیستم، مدیران یکدیگر را هدایت می‌کنند، این مدیریت را کنترل متقابل می‌نامند. انتخاب دانشمندان برای مدیریت شرکت نشان می‌دهند که انحصارات برای تحکیم سلطه و موقعیت خود توجه خاصی به اکتشافات علمی دارند.

فیلیپس برای تحقیقات علمی هر سال ۶ تا ۷ درصد درآمد حاصله را خرج می‌کند. در مراکز علمی و آزمایشگاهی کنسرسیوم که اصولا در هلند است قریب ۲۰۰۰۰ نفر کار می‌کنند. در آزمایشگاه اصلی کنسرسیوم در «اندهوون» ۲۲۰۰ محقق فعالیت دارند که کارشان صرفا تحقیقات است و در این زمینه پول زیادی خرج می‌کنند. بین این پژوهشگران تقریبا ۳۰۰ دکتر علوم وجود دارد.

فیلیپس برای مبارزه با رقبای عمده خود تقریبا تمام بازار داخلی را به انحصار خود درآورده است. سراسر هلند از موسسات فیلیپس اشباع شده است. در صنایع الکترونیک هلند قریب صدهزار نفر کار می‌کنند. ۸۵ درصد آنها به موسسات فیلیپس تعلق دارد. موقعیت انحصار به او امکان می‌‌دهد که اراده خود را در قلمرو فروش به دیگران تحمیل کند. کنسرسیوم اغلب با بالا بردن قیمت در بازار داخلی، کالاهای خود را در بازارهای خارجی به قیمت ارزان می‌فروشد. مثلا در سال ۱۹۳۰ لامپ روشنایی فیلیپس در هلند ۷۰ سنت ولی در سوئیس ۵۲، در اتریش ۴۹ در ایتالیا ۴۷ و در بلژیک ۳۵ سنت بود. پس از جنگ این شیوه به یکی از عوامل مهم توسعه‌طلبی کنسرسیوم در بازارهای خارجی بدل شد. لامپ رادیو در هلند ۲.۷۵ فلورن و در ایالات متحده یک فلورن فروخته می‌شود. فیلیپس با این قیمت نازل امکان می‌یابد در بازار آمریکا با جنرال الکتریک به خوبی رقابت نماید.

فیلیپس در دست چندین گروه مالی قرار دارد. این گروه‌ها در صنایع و امور بانکی منافع مهمی دارند. خانواده فیلیپس فوق‌العاده نیرومند است. این خانواده مدیریت کنسرسیوم را قبضه کرده است. اولین روسای شرکت برادران فیلیپس بودند. بعد مدیریت به فرانتزاوتن Franz otten رسید. این شخص به وسیله همسرش با خانواده فیلیپس پیوند دارد. در سال ۱۹۶۱ فریتز فیلیپس رییس کنسرسیوم شد.

البته این کنسرسیوم تنها «امپراتوری صنعتی» سرمایه مالی هلند نیست. گروه‌بندی مهم انحصارطلبی وجود دارد که اتحاد دو انحصار بزرگ کشور (فیلیپس و یونیلوور Unilever) با اتحادیه مهم بانکی آمستردام - روتردام بانک، اساس‌ آن را تشکیل می‌دهد. شرکت بیمه ناشنال ندرلندن National-Nederlanden و روبکو Robeko مهم‌ترین‌ تراست سرمایه‌گذاری اروپای باختری، در این گروه‌بندی عضویت دارند. شرکت‌های عضو گروه‌بندی روابط نزدیکی دارند. سیستم اجرای وظایف متعدد مدیریت این روابط همبسته را آشکار می‌دارد.

بسیاری از کارکنان عالی‌رتبه دست پرورده فیلیپس هستند. بدین جهت می‌گویند کار اصلی شرکت در هلند تنها تولید رادیو و تلویزیون نیست، بلکه این کمپانی نخست‌وزیر، وزیران و سایر رجال سیاسی کشور را در مکتب خود می‌پروراند. به قول مجله آمریکایی «فورچون» گروه صنعتی فیلیپس «دومین حکومت هلند» را تشکیل می‌دهد. چنانکه در جنگ دوم جهانی امضای آقای بن (Bein) بانکدار معروف و عضو شورای اداری فیلیپس برای بانک انگلیس بیش از امضای وزیران هلند ارزش داشت.

فرمانروایان کنسرسیوم با تعقیب شعار زمان تاسیس شرکت همواره مراقب اوضاع و احوال جهانی بوده، در گروه‌بندی‌های متعدد مالی و صنعتی بین‌المللی جهان سرمایه‌داری شرکت می‌جویند. به همین علت است که فرانتز اوتن یکی از مبتکرین اصلی کنفرانس‌های بیلدربرگ Bilderberg بوده است. در خلوت این کنفرانس‌ها، نمایندگان انحصارات آمریکایی و اروپائی به اتفاق رجال سیاسی مسائل مهم اقتصاد و سیاست امپریالیستی را بررسی می‌کنند.