استادکاران صنایع دستی اندک هستند

صنعت زری‌بافی

صنایع دستی اصفهان که از تنوع بسیاری برخوردار است، توان صادرات به کشورهای اروپایی و بیشتر از طریق سفارش‌های محدود و خاص را داشته است. شمس‌الدین جلالی در ادامه راپورت خود از «اوضاع عمومی- اقتصادی اصفهان» به تیمورتاش، وزیر دربار پهلوی به معضلاتی که سر راه این صنایع و استادکاران آن وجود دارد اشاره کرده است که ادامه آن اسناد در شماره امروز منتشر می‌شود. ۱۲ - یراق‌بافی: سابقا که این شغل رواج داشته عده زیادی مشغول بوده‌اند، حالیه فقط یک نفر است که مشغول یراق‌بافی مخصوص لباس‌های رسمی است. ده بیست نفر هم یراق‌بافی‌های لباس زنانه را تهیه می‌نمایند. تا چند سال قبل، از این صنعت به روسیه ارسال می‌شده ولی حالیه فرستاده نمی‌شود.

۱۳ - زری‌بافی: سابقا صنعت مهم و معتبری بوده ک هنوز زری‌‌های قدیمه را به قیمت‌های گزاف خریداری می‌نمایند، ولی فعلا به هیچ وجه دستگاه زری‌بافی نیست. یکی دو نفر از معمرین اصناف در اصفهان هستند که اگر مشوق و مشتری خوب داشته باشد ممکن است آنها را وادار به کار کرد.

۱۴ - میناسازی یا میناکاری: سابقا در اصفهان این صنعت بوده، ولی حالا نیست فقط میرزا عبدالله نام نقاش است که از عهده برمی‌آید، ولی کمتر سفارش میناسازی دارد و تشویقی نشده است. مسیو شونما [ن] مشغول فراهم آوردن مقدماتی برای میناسازی است.

۱۵ - کفاشی: در حدود ۲۵۰ نفر استاد کفاش هست که قریب یک‌هزار نفر کارگر دارند. نظر به اینکه کفش خارجه گران شده است، کفش‌های داخلی خریدار زیاد دارد و بازار آن رونق پیدا کرده است. پنج شش نفر استادی که خیلی خوب کار می‌کنند هستند و بقیه معمولی و بازاری کار می‌کنند تا یکی دو سال قبل هر سالی بیست هزار زوج کفش به کرمان و خوزستان حمل می‌شده گاهی به افغانستان حمل می‌گردیده، ولی اخیرا به واسطه این که صنف مزبور دقت در خوب ساختن آن ندارند، حمل به شهرهای مزبوره موقوف شده، یک علت را هم گرانی مازو می‌دانند، چون که چرم و تخت کفش باید در مازو زیاد بماند تا بادوام باشد و به واسطه گرانی مازو، چرم مخصوص تخته کفش را کمتر در مازو می‌گذارند و این مساله موجب بدی و بی‌دوامی شده که از شهرهای دیگر تقاضای خود را موقوف نموده‌اند و علت گرانی مازو کثرت خرید و حمل به روسیه است. برای پیشرفت این صنعت باید به وسایل مقتضیه این صنف را وادار و تشویق نمود که کفش خوب و بادوام تهیه نمایند. در بلوکات جز قریه شهرضا، سمیرم و شهر اصفهان تخته گیوه تهیه می‌نمایند و در شهر اصفهان و بعضی بلوکات گیوه می‌چینند. گیوه خوب اصفهان معروف است که به ولایات داخلی و قدری هم به خارجه حمل می‌شود.

۱۶ - خاتم‌سازی: تا بیست سی سال قبل رواج و رونقی در اصفهان داشته و ملزومات زنانه می‌ساخته‌اند که تدریجا موقوف و منسوخ شده است. فعلا به همه جهت چهار پنج نفر استاد این صنف مشغول کار هستند. حالیه شغل آنها تهیه جعبه سیگار است که یهودی‌ها خریدار [ی] و به اروپا می‌فرستند، ولی خاتم‌سازی شیراز و تهران بهتر از خاتم اصفهان است.

۱۷ - طلاکوبی: تا سی چهل سال قبل طلاکوبی و نقده‌سازی و زرکشی شغل مهمی بود که قریب سیصد نفر استاد و کارگر داشت و بعدا منسوخ شده است. فعلا به همه جهت چهار نفر نقده‌ساز و سه نفر زرکش هستند و بیشتر کارشان مفتول‌سازی برای قالی‌بافی است که تهیه و به تهران و غیره ارسال می‌نمایند، آن هم سفارشی است نه بازاری.

۱۸ - جوهربندی: شغل این صنف این است که در روی آهن و خشکه و فولاد از قبیل مجسمه و کلاه‌خود و سپر و سینی و گلدان و مجسمه حیوانات و غیره به وسیله جوهر مخصوص قلم‌زنی می‌کنند. فعلا یک نفر استاد این کار است که قریب ده سال است اشتغال به این صنعت دارد. کارهای او را اروپایی‌ها خریده و به خارج حمل می‌نمایند.

۱۹ - منبت‌کاری: سابقا در اصفهان این شغل نبوده اخیرا چهار پنج نفر استاد در اصفهان هستند که از آباده تعلیم گرفته و مشغول منبت‌کاری روی جعبه سیگار و تخته نرد و قاب عکس و غیره می‌باشند. سایر نجارها هم خودشان یک قسمت منبت‌کاری‌هایی می‌کنند؛ ولی شغل بخصوصشان نیست.

۲۰ - دواتگری: عده استاد [و] کارگران صنف قریب دویست نفر می‌باشند که سه چهار نفر استاد درجه اول هستند. کار آنها رو به ترقی و رواج است. سماور و سایر اثاثیه از نقره و مس و برنج و مسوار و غیره به خوبی می‌سازند که به ولایات داخله خیلی حمل می‌شود.

۲۱ - چیت‌سازی و قلمکارسازی: این صنف و صنف صباغ که در سابق صنف مهم و عمده بود و در اثر ورود امتعه خارجه از بین رفته بود، اخیرا به واسطه قالی‌بافی و پارچه‌های قلمکاری که به خارجه صادر می‌شود این صنف هم رونقی پیدا نموده و مخصوصا قلمکاری که پرده و رومیزی و مبل و غیره تهیه می‌نمایند، از تجار داخلی و خارجی خریدار زیاد دارد که هم به داخله و هم به خارجه حمل می‌نمایند. اخیرا به واسطه‌ گرانی چلوار و متقال، قلمکارسازی روی کرباس‌های کار نجف‌آباد و اردستان و غیره می‌شود [که] خیلی مرغوب‌تر و قشنگ‌تر و خریدار و طالب بیشتر دارد.