صنایع اصفهان در حال توسعه است
صنایع دستی اصفهان
در راپورت شمس‌الدین جلالی به تیمورتاش، وزیر مقتدر دربار، رضاخان از اوضاع عمومی و اقتصادی اصفهان در سال ۱۳۱۰ برخلاف سایر ایالات ایران که هنوز به مرحله صنعتی شدن دست نیافته بودند؛ اما اصفهان از صنایع متعدد دستی، بومی و ماشین‌آلات برخوردار بود. ضمن اینکه برای تامین این صنایع نیز با کشورهای آلمان، انگلستان و روسیه در رابطه تجاری قرار داشت. ادامه این اسناد در شماره امروز تقدیم خوانندگان محترم می‌شود.

3 - پنبه پاک‌کنی: یک دستگاه چرخ پنبه پاک‌کنی و اسکروپ‌کنی که ماشین آن با نفت کار می‌کند و متعلق به سه نفر شریک است (که هم پنبه را از جوزق خارج و هم پنبه‌دانه را از پنبه خارج و بعد هم پنبه را اسکروپ می‌نماید) تا هشت ماه قبل کار می‌کرده است و در اصفهان است، اخیرا در اثر اختلاف شرکا از کار افتاده و اداره شرق روس‌ها خیال دارند خریداری و به راه بیندازند. چرخ فوق در هر ده ساعت چهارصد من تبریز پنبه بیرون می‌آورد. یک دستگاه دیگر چرخ پنبه پاک‌کنی که آن هم با نفت کار می‌کند، در بلوک جرقویه متعلق به تجارتخانه بنکدار است که فقط پنبه‌دانه را از پنبه خارج می‌کند، حالا هم مشغول کار است. این چرخ را هم بانک پهلوی خیال خریداری دارد. این چرخ در ده ساعت هفتصد من تبریز پنبه را از پنبه‌دانه جدا می‌نماید. چرخ‌های کار اصفهان هم جهت اسکروپ کردن پنبه که هر یک دویست تومان قیمت تمام می‌شود، در حدود پانزده عدد در شهر هست که هریک روزی بیست عدل پنبه اسکروپ می‌نماید.
۴ - نخ‌ریسی و پشم‌ریسی: ماشین نخ‌ریسی سواری ماشین کارخانه وطن نیست. در تمام بلوکات نخ‌ریسی با چرخ‌های دستی و پشم‌ریسی قدیمی معمول و زیاد است.
5 - چهار کارخانه سیگارپیچی در این چند ساله اخیر به اصفهان وارد کرده‌اند که سیگار عمده تهیه و علاوه بر اینکه رفع احتیاج قسمت جنوبی ایران [را] از سیگار می‌نماید، اخیرا به قسمت شمال هم سیگار صادر می‌نمایند و جدیدا هم یک دستگاه از برای ساختن قوطی‌های سیگار وارد کرده‌اند که این دستگاه می‌تواند هر روز سی هزار قوطی حاضر نماید.
۶ - کارخانه‌ای است که اخیرا آقا محمدقاسم راستی با مشورت و صلاحدید شونمان آلمانی وارد کرده که برای تعمیر بیشتر ماشین‌ها به کار می‌رود و علاوه بر قسمت‌های خراطی‌آهن، صفحه‌تراشی، دنده درآری آهن، صافکاری آهن و نجاری و تخته‌بری، دستگاه ذوب‌آهن نیز دارند و برای مزید استحضار خاطر مبارک عین راپورت شونمان را لفا به نظر مبارک می‌رساند. (راپورت نمره ۱).
7 - صنعت نجاری دستی در اصفهان رو به ترقی است و دو نفر نجار هستند که خیلی خوب کار می‌کنند.
۸ - قلمزنی: صنف قلمزن در اصفهان در حدود بیست سی نفر است که از این عده چهار پنج نفر در درجه اول بوده و خوب قلم می‌زنند. قلمزنی‌های روی نقره و ورشو و برنج اخیرا جزو صادرات به خارج شده اگرچه زیاد نیست و به طور تجارتی کمتر حمل‌ونقل می‌شود، ولی متفرقه خریداری و به خارج می‌برند. اغلب اروپایی‌ها هم ساخته حاضر را خریده دستورات می‌دهند من جمله براسور، آژان قونسول فرانسه در هر سال مقداری تهیه و به خارجه می‌فرستد. گرچه از قرار تحقیق اروپایی‌هایی که اجناس قلمزنی خریداری می‌نمایند دقت زیادی در خوبی و بدی نقره نمی‌نمایند و شاید به احتمال اینکه نقره خوب است این دقت را نمی‌کنند، ولی آنچه معلوم شده بیشتر نقره‌های قلمزده بازاری است و پاک و خوب نیست. از صدی بیست تا سی پار دارد که در نتیجه مدت کمی استعمال سیاه می‌شود و ممکن است این مساله سکته به اصل این صنعت وارد نماید. لازم است با یک ترتیب اساسی از این رویه جلوگیری شده و عیار نقره تحت کنترل دولتی درآمده اشیایی که ساخته می‌شود مهر و تصدیق رسمی داشته باشند. در بعضی مدارس هم در ضمن صنایعی که به اطفال یاد می‌دهند قلمزنی است.
9 - نقاشی: این صنف چند طبقه هستند: یکی نقاش‌هایی هستند که روی تابلو و قطعه و کاشی و نقره کار می‌کنند، در حدود بیست نفر هستند که استادان درجه اول این صنف منحصر به سه چهار نفر است. دسته دیگر، نقاشان قالی هستند که عده آنها قریب پنجاه نفر و اساتید درجه اول آنها چهار پنج نفر است. این دسته اغلب نقاشی‌های خود را سبک کار اساتید زمان صفویه مثل علی رضایی، بهزاد، استاد محمدآقا، بزرگ شفیع و غیره تهیه می‌نمایند که از روی آنها قالی‌های خوب تهیه می‌شود. دسته دیگر طبقه سوخته‌ساز می‌باشند که جلدهای سوخته (باز از روی نقشه‌های زمان صفویه) درست می‌کنند و این قبیل کار را تجار داخلی، مخصوصا یهودی‌ها خریداری و به خارجه حمل می‌نمایند.
۱۰ - معرق‌کاری: نقاشی کاشی‌های معرق که خیلی پرقیمت تمام می‌شود، یکی دو نفر استادکار دارد که هر ذرع مربع را در مدت سه ماه الی چهار ماه تمام می‌کنند. فعلا خریدار و دستوردهنده ندارد. (در دو سال قبل محرابی را که کاشی معرق داشته در مدرسه موسوم به با [با] قاسم سرقت نموده و به وسیله یک نفر یهودی به لندن ارسال و فروخته می‌شود. چون یک قسمت آن خراب و ناقص بوده چند ماه قبل به وسیله مسترپوپ دو نفر استاد معرق‌کار کنترات یکساله بشوند که به لندن رفته نواقص محراب را در آنجا تمام کنند.)
11 - کاشی‌پزی: عده استادان این صنف ده بیست نفر هستند، ولی استادکار دو نفرند. برای خارجه هم به وسیله یهودی‌ها آجر کاشی خریداری و حمل می‌شود، ولی آجر ارزان‌قیمت از عددی سه الی پانزده قران از قرار تحقیق پس از اجرای قانون انحصار تجارت صدور کارهای نقاشی روی پارچه و قطعه و کاشی نسبت به سابق زیادتر شده است.