مذاکره شرکت شیلات ایران با خریداران خاویار در آلمان نیز همراه بود با رد پای دلالانی که از حمایت شاه برخوردار بودند، البته با این تفاوت که حضور مستقیم ایران در آلمان باعث واکنش شدید روس‌ها شد و در رسانه‌های آلمان از «جنگ گرم خاویار» نام بردند.

گزارش نعیمی از خاویار ایرانی

هامبورگ، عصر پنجشنبه ۱۵ دی‌ماه ۱۳۴۵

جناب آقای هویدا نخست‌وزیر محترم و معظم؛

به قراری که ضمن گزارش خود از لندن به عرض رسانیدم، عصر دوشنبه ۱۲ دی با ساعت محلی ۶ بعدازظهر وارد هامبورگ شدم. طبق قرار قبلی تلفنی از لندن ساعت ۳۰/۷ بعدازظهر همان روز اولین جلسه با خریداران آلمانی خاویار که دارای شبکه توزیع در شمال اروپا و آلمانی زبان دارند، در هتل داشتم. این جلسه که در مرحله اول تا ساعت ۳۰/۹ و بعد از یک ساعت شام مجددا از ۳۰/۱۰ تا یک ساعت بعد از نصف شب به طول انجامید، ادامه داشت و صبح روز ۱۳ دی جلسه سوم با حضور شرکای انگلیسی این موسسات که از لندن آمده بودند، منعقد گردید و عصر پنجشنبه مرحله مقدماتی به پایان رسید و صبح پنجشنبه از ساعت ۳۰/۹ الی ۶ بعدازظهر صرف بازدید تاسیسات Packing -plan موجود برای خاویار صرف گردید که شرح قسمت اخیر در گزارش نهایی به عرض خواهد رسید. خلاصه آن چهار جلسه، در کلیات، به شر ح زیر است:

۱ - اشکالات و ایرادات فنی بر خاویار ایران همان است که در پاریس و لندن شنیده بودم و یک اشکال اساسی نمی‌تواند باشد، زیرا شیلات ایران به درستی سفارش و بازارهای اروپا را نمی‌شناسد و توزیع‌کنندگان فعلی خاویار ایران هم وارد فن بخصوصی در این رشته نیستند. اگر بازار ثابتی به دست بیاید تمام این اشکالات، بدون صرف هیچ هزینه[ای]، با یک مدیریت و نظارت توام با انضباط در بهبودی کامل قابل حل است. این توضیح من از طرف آنها قبول گردید. این عرض بنده مفهوم آن را ندارد که بنده قبول چنین مسوولیتی را خواهم کرد.

۲ - موضوع بسیار مهم که از طرف خریداران خاویار در این جلسه مطرح گردید مساله پاستوریزه کردن خاویار است که روزبه‌روز خواستاران زیادتر دارد و دولت‌ها از ده سال قبل شروع کرده‌اند. مسلما اگر بازار ثابتی که بعدا تهیه و طرز اجرای آن را در تهران به عرض خواهم رسانید، به دست بیاید ایجاد چنین تاسیساتی که شاید در حدود ۵۰۰هزار دلار خرج دارد، اجتناب‌ناپذیر است.

۳ - در جلسه نهایی که سخنگوی این جلسه یک نفر انگلیسی بوده است یک مساله بسیار جدی را به شرح زیر طرح نمود: اعم از آنکه ما داوطلب خرید خاویار از ایران بوده یا به دعوت دولو - ریاحی در سال اخیر وارد مذاکره خرید خاویار شده‌ایم همیشه بدون آنکه از مذاکرات خود یک نتیجه قابل اطمینان به دست آمده باشیم مواجه با تهدید و تطمیع ریاحی - دولو گردیدم و نامبردگان به عوض آنکه... خاویار ایران صحبت بکنند سعی دارند روابط خصوصی خودشان را با دربار ایران به رخ ما بکشند. اگرچه همه ما برای خانواده سلطنتی دارای حسن احترام و ادب فوق‌العاده هستیم ولی مع‌الوصف سرمایه‌های محدود ما نسبت به سرمایه‌های شرکت‌های نفتی به قدری کوچک و محدود است که به خودمان اجازه نمی‌دهیم با اشخاصی که ممکن است در هر صورت حرف آنها راست یا دروغ باشد وارد مبارزات قدرت‌طلبی داخلی در امور تجاری بشویم (روی کلمه Chalange) بسیار تکیه می‌کردند. مع هذا، با رفع تمام اشکالات فنی، به‌طور قطع و یقین، اگر بنا باشد طرف ما شرکت دولو - ریاحی یا هرکدام جداگانه باشند ترجیح می‌دهم که با روس‌ها که در امور تجاری فقط مذاکرات محدود به امور تجاری و قول آنها هم عملا صحیح در آمده است وارد معامله بشویم. جواب بنده این بود که تمام این ارتباطات ادعایی آنها را رد کردم و گفتم دربار ایران به‌طور قطع و یقین از این حرف‌ها مبراست.

۵ - آلمانی‌ها قبول کردند با قید مواد بالا در سال آینده مقدار بیست تن خاویار ایران را خریداری نمایند. مسائل قیمت و انجام تعهدات را بنده موکول به رد گزارش نهایی خودم به جناب‌عالی نمودم که حداکثر تا ماه دوم بهار یا اول ماه سوم بهار جواب قطعی داده شود. استعداد بازار آلمانی و ملت‌های آلمانی زبان در حدود ۴۰تن در سال می‌باشد.

۶ - قرار شد در برگشت بنده از آمریکا که بین سه تا چهار هفته آینده صورت خواهد گرفت، صاحبان شبکه توزیع خاویار و خریداران دست اول نمایندگان خودشان را که در هفته اول فوریه تعیین و در پاریس طبق تاریخی که تعیین خواهد شد یک کنفرانس تشکیل بدهیم که در این کنفرانس مصرف ۷۰ تن حداقل اروپا با خصوصیاتی که مورد خواست آنهاست و تقسیم‌بندی مصرف مملکت تشریح گردد.

جناب آقای نخست‌وزیر، من در یکی از جلسات که در تهران حضور جناب‌عالی شرفیاب بودم به عرض رسانیدم که بازار خاویار آلمان قبلا در دست ایران بوده است که طی چهار سال اخیر روس‌ها آن را از دست ما گرفتند. خیال می‌کنم اگر بنده واقعا توانسته باشم آنچه در این گزارش در کلیات به عرض رسید و شرح مبسوط آن [را] در گزارش نهایی به عرض خواهم رسانید، بعد از تصویب نهایی به موقع عمل گذاشته شود بنده توانسته‌ام با دست خالی برای دو سال اول ۲۰ تن مازاد از دست رفته را به دست بیاورم و قول گرفته است تا چهار سال آینده تا ۴۰ تن برسد. دیروز با سرکنسولگری ایران تماس گرفتم متاسفانه از بازار فروش خاویار در آلمان هیچ اطلاعی نداشتند. موضوع بازاریابی هامبورگ قبل از ورود بنده مواجه با عکس‌العمل روس‌ها شده است و در روزنامه منتشره در اینجا دو عکس از اعلیحضرت و شرحی به عنوان جنگ گرم خاویار منتشر کرده‌اند که بریده هر دو روزنامه برای کسب اطلاع بیشتر ضمیمه این گزارش می‌باشد.جناب آقای نخست‌وزیر، چون تهیه یک دسته خریدار اروپایی (Guoup.A) از لحاظ اینکه میدان را بدون رقیب می‌بینند صلاح نبود در روزهای اقامت خودم در لندن در طلب یک دسته رقیب برآمدم (group.B) خوشبختانه در این امر موفقیت حاصل شد. طبق اطلاع تلفنی از لندن دسته دوم هم که ادعا می‌کنند دارای سرمایه و شبکه توزیع می‌باشد، عصر جمعه در لندن خواهند بود. چون کارهای مقدماتی من در اروپا تمام شده است، صبح جمعه مجددا برای اخذ تماس با این گروه به لندن می‌روم. برنامه کار عبارت است از جلسه مذاکره عصر جمعه، صبح و عصر شنبه و بعدا حرکت از لندن به نیویورک در روز دوشنبه که گزارش آن جداگانه به عرض خواهد رسید.