درخواست مصدق برای کاهش اختیارات میلسپو

۱۹۴۳م/۱۳۲۲ش

- اعلان حالت مخاصمه بین ایران و آلمان توسط ایران (۱۷شهریور/۹سپتامبر)

- کنفرانس تهران (روزولت، چرچیل، استالین) (آذر/نوامبر) انتشار اعلامیه‌ای در مورد شناختن استقلال ایران (۹آذر/ اول دسامبر)

۱۹۴۴م/۱۳۲۲ ش

- گشایش مجلس چهاردهم (۶اسفند/ ۲۶فوریه): در این مجلس مصدق، شش کاندیدا از حزب توده و سید ضیاءالدین طباطبایی که تازه از فلسطین آمده بود و حزب «اراده ملی» را تشکیل داده بود، عضویت داشتند.

۱۹۴۴ م/ ۱۳۲۳ش

استعفای سهیلی= کابینه محمد ساعد مراغه‌ای

(فروردین/ آوریل)

فوت رضاخان در ژوهانسبورگ (۴مرداد/ ۲۵ ژوئیه)- کابینه دوم محمد ساعد (۴شهریور/ ۲۵ اوت)

ورود کافتارادزه معاون کمیسر امور خارجه شوروی به تهران برای درخواست امتیاز نفت شمال و تظاهرات حزب توده برعلیه دادن امتیاز- مخالفت دولت و عده‌ای مطبوعات و مجلسیان= کافتارادزه بدون نتیجه تهران را به حالت تعرض ترک کرد

(۸ آذر)

حمله محمدرشید به بانه در زمان تشنج تهران در مورد نفت شمال و فرار وی به عراق

استعفای ساعد= کابینه مرتضی قلی‌خان بیات (سهام‌السلطان) (۴ آذر/ ۲۵ نوامبر)

تصویب طرحی در مجلس مبنی بر غیرقانونی بودن هر امتیازی که تا قبل از پایان جنگ و بدون تصویب مجلس به دول خارجی داده شود (۱۱ آذر) (این طرح توسط مصدق تهیه و ارائه شده بود)

۱۹۴۵م/ ۱۳۲۳ ش

لغو مقداری از امتیازات میلسپو به درخواست مصدق در مجلس (۱۹ دی) و همکاری دولت بیات که جنبه بیطرفی داشت.

اعلام جرم مصدق در مجلس علیه سهیلی و تدین به جرم دخالت در انتخابات مجلس چهاردهم (در آن زمان سهیلی نخست‌وزیر و تدین وزیر کشور بود) و اختلاس در مجلس= مخالفت عده‌ای از نمایندگان= ترک اعتراض‌آمیز مجلس توسط مصدق

تظاهرات دانشجویان حقوق و مردم و آوردن مصدق به مجلس، شلیک نظامیان به روی مردم و کشته شدن چند تن (۱۵ اسفند/ ۶مارس) (بالاخره پرونده سهیلی و تدین به دیوان کشور ارجاع شد، ولی هر دو تبرئه شدند.)

استعفای بیات (۲۹فروردین/ ۲۰آوریل)= کابینه ابراهیم حکیمی (حکیم‌الملک) (۲۰ اردیبهشت/ ۹ مه)

۱۹۴۵ م/ ۱۳۲۴ ش

تسلیم آلمان و پایان جنگ در اروپا (۱۸اردیبهشت/ ۷مه)

سقوط کابینه به علت نیاوردن رای اعتماد در مجلس (۱۳خرداد/ ۳ژوئن)= کابینه محسن صدر (صدارالشراف) (۲۲خرداد/ ژوئن)

شورش عده‌ای از افسران در خراسان (مرداد)= به نتیجه نرسید

حکومت خودمختار آذربایجان (۲۴شهریور)

استعفای صد (۲۹مهر/ اکتبر)= کابینه دوم حکیمی (۲۹مهر)

وخیم‌تر شدن اوضاع در آذربایجان+اعلام جمهوری در کردستان توسط قاضی محمد رهبر «حزب کومله کردستان» (۲۱آذر/ ۱۲سپتامبر)

۱۹۴۶ م/ ۱۳۲۴ ش

شکایت ایران به شورای امنیت (۲۹ دی) و تسلیم دومین شکوائیه (۲۹اسفند) در مورد تخلیه‌نکردن ایران از طرف قوای شوروی

استعفای حکیمی (اول بهمن/ ۲۱ ژانویه)= کابینه دوم قوام (۷بهمن/ ۲۸ژانویه)

لغو حکومت نظامی

مسافرت قوام به مسکو (۲۹بهمن/ ۱۹اسفند)+ ادامه مذاکرات مسکو در تهران با سادچیکف سفیر کبیر شوروی در تهران

۱۹۴۶ م/ ۱۳۲۵ ش

قرارداد نفت قوام- سادچیکف (در مورد نفت شمال) ۱۵فروردین/ ۱۴ آوریل)+ دستور قوام به حسین علاء برای خارج کردن شکایت ایران از دستور کار شورای امنیت (شورای امنیت موافقت نکرد)+ وارد کردن سه وزیر توده‌ای در کابینه= در عوض شوروی قول تخیله قوای خود از آذربایجان را داد

آغاز تخلیه آذربایجان توسط قوای شوروی (اول خرداد/ ۲۱مه) (قوای شوروی در ۱۹اردیبهشت ۱۳۲۵ سایر نقاط ایران را تخلیه کرده بودند- آخرین نفرات انگلیس در ۱۱ اسفند ۱۳۲۴/ ۲مارس ۱۹۴۶ ایران را ترک کرده بودند- نیروهای آمریکایی نیز در آبان ۱۲۳۴/ نوامبر ۱۹۴۵ ایران را ترک کرده بودند.)

تشکیل «حزب دموکرات ایران» توسط قوام (۹تیر)

تشکیل دولت ائتلافی با سه وزیر از حزب توده (دکتر یزدی، دکترکشاورز، ایرج اسکندری) و یک وزیر از حزب ایران (اللهیار صالح) توسط قوام (۱۲مرداد/ ۱۳اوت)

ساکت کردن حزب توده و حزب ایران+ استفاده از نیروی آنها+ اعمال نفوذ در انتخابات مجلس پانزدهم و سرکوب مخالفین

۱۹۴۶م/ ۱۳۲۵ ش

شورش ایل قشقایی در فارس به رهبری ناصر قشقایی و برادرانش (۲مهر/ ۲۲سپتامبر)= دولت با مذاکره قضیه را به طور مسالمت‌آمیز پایان داد (۱۳مهر/ اکتبر)