تاریخ ژاپن -اندیشه‌های اقتصادی در ژاپن دوره فئودالیسم - ۴
فئودال‌ها علیه دولت مرکزی
این وضع باعث شد که در دوره (Bunka (۱۸۰۴-۱۸۱۷دولت باکوفو مقادیر زیادی گوسفند از چین وارد و به پرورش آنها در نطقه «سوکامو» (Sugamo) همت بگمارد، سپس یک دستگاه ماشین نخ ریسی هم در منطقه برپا نمود. تمام این اقدامات به منظور جلوگیری از واردات الیاف و پارچه‌های پشمی از خارج انجام می‌پذیرفت. بعدها و دوره (Bunsei (۱۸۱۸-۱۸۳۹، دایمیوی «کاگوشیما»، کار پرورش گوسفند، تولید الیاف، پارچه و پوشاک پشمی را دنبال نمود، همین طور در بعضی منابع آمده است که در اولین سال دوره (Ansei(۱۸۵۴-۱۸۵۹دولت با کوفو اجازه پرورش گوسفند برای تولید ابریشم و الیاف پشمی را به کلانتر (Bugyo) هاکوداته (Hakodate) اعطا نمود.
موارد فوق گوشه‌ای از طرز تفکر واندیشه‌های اقتصاد حکمرانان ژاپن حتی در عصر رژیم فئودالی توکوگاوا نسبت به اهمیت صادرات و جلوگیری از واردات در توسعه اقتصادی- اجتماعی کشور می‌باشد. لذا دایمیوها و دولت باکوفو سعی داشتند که منطقه (تیول) و کل سیستم را از گزند واردات فرآورده‌های خارجی (اعم از محصولات تیول‌های دیگر یا فرآورده‌های کشورهای خارجی) مصون بدارند، به عنوان نمونه‌ای از تلاش برای جلوگیری از خرید و واردات محصول از تیول‌های دیگر، می‌توان به‌رغم شرایط نامساعد جغرافیایی، به کشت نیل در تیول سندای (Sendai) اشاره نمود، زیرا که این منطقه از نظر سردی آب و هوا و نامرغوبی خاک، برای این نوع محصول محل مناسبی نبود یا تشویق تولید پارچه‌های نخی در تیول آکیتا (Akita) به اتکای واردات پنبه خام از دیگر مناطق کشور از آن جمله می‌باشد؛ زیرا که کشت پنبه در آن منطقه به علت سرمای شدید و برف زیاد، هیچ‌گاه رونق نداشت.
لازم به یادآوری است که هرچند سیاست‌های اقتصادی فئودال‌های محلی (دایمیوها) در هماهنگی با سیاست‌های اقتصادی دولت مرکزی باکوفو بود، ولی نمی‌توان انکار نمود که هدف اصلی حکمرانان محلی، حفظ استقلال اقتصادی تیول، از نظر رابطه قدرت اقتصادی- سیاسی با دیگر تیول‌ها و حکومت مرکزی بود. فروش کالای محلی به دیگر مناطق کشور، از دیگر هدف‌های عمده دایمیوها به شمار می‌رفت، به طوری که حتی در آن دوران «تبلیغ کوکوسان»، نظیر فعالیت‌های بازاریابی امروزی، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بود. انواع فرآورده‌های محلی (کوکوسان) که مورد تشویق حکومت مرکزی و حکومت‌های محلی دوران فئودالیسم بود، بسیار فراوان است که در اینجا به ذکر نمونه‌هایی از آنان اکتفا می‌شود. پارچه‌های نخی، ابریشمی و پشمی، کنف، ابریشم خام، شکر، نمک، توتون، کاغذ، موم، خصیر، ظروف چینی، چترهای کاغذی، نیل، افزار آهنی و غیره. همان طوری که قبلا یادآوری گردید، «کوکوسان» به معنی «کالای ساخته یا تولید شده در محل یا وطن» می‌باشد. این لغت، همچنان که امروزه مرسوم است، به منظور تمیز کالای وطنی و محلی از کالای خارجی و غیرمحلی به کار گرفته می‌شد و نه تنها از جهت اقتصادی، بلکه به لحاظ حیثیتی نیز توسط دایمیوها و باکوفو به کار برده می‌شد.
همان طور که اشاره شد، هدف از تشویق «کوکوسان» از طرف حکمرانان محلی و حکومت مرکزی، قطع واردات فرآورده‌های باارزش افزوده (نه مواد خام) و صادرات فرآورده‌های باارزش افزوده (نه مواد خام) بود. لذا تعقیب چنین سیاستی، نیاز به افزایش تولید انواع فرآورده‌ها برای بازار داشت. ولی ناگفته نباید گذارد که هدف غایی و نهایی این سیاست‌ها و تلاش‌های تشویقی (و اجباری)، تقویت بنیادهای مالی، حفظ سیستم فئودالی حکومت مرکزی (باکوفو) و تیول‌های محلی (هانها) بود. به عکس می‌توان گفت که با توجه به فقر طبیعی ژاپن و مسدود بودن آن به روی تجارت خارجی، «تشویق تولید کالا در محل» بخش اجتناب‌ناپذیری از سیاست‌های اقتصادی رژیم فئودال سلسله توکوگاوا محسوب می‌گردید.
از میان دلایل عمده، تشویق و سیاست «تولید کالا در محل» توسط دولت مرکزی، می‌توان به مواردی چند اشاره نمود.
خروج طلا و نقره، در اثر به هم خوردن موازنه صادرات و واردات (اگرچه در سطح بسیار نازل)، منجر به کمبود این نوع فلزات برای ضرب سکه و در نتیجه مشکلات مالی برای دولت مرکزی و بالا رفتن قیمت محصولات که تثبیت آن، رکن اساسی رژیم را تشکیل می‌داد. لذا تمام کوشش رژیم توکوگاوا متوجه «تولید کالا در محل» و محدود ساختن واردات محصولات خارجی به منظور جلوگیری از خروج این نوع فلزات و مسکوکات از کشور بود. به طوری که ژاپن علاوه بر زمینه‌های سیاسی و اجتماعی، از نظر سیستم اقتصادی نیز به یک سیستم خودکفا در مداربسته و متکی به تولیدات داخلی، تبدیل گردید. گواینکه «سیستم خودکفایی اقتصادی» فقط در آخرین سال‌های رژیم توکوگاوا و در مقابل هیولای جهان‌طلب سرمایه‌داری غرب و آغاز هجوم آن به ژاپن، عنوان گردید، ولی به هر صورت تشویق تولیدات داخلی و جلوگیری از مبادلات تجاری با کشورهای خارج، نشانه آگاهی و توجه رژیم توکوگاوا به امنیت و در نتیجه توسعه اقتصادی کشور و ضایعات ناشی از داشتن مبادلات تجاری استعماری (صادرات مواد خام برای واردات کالا) با کشورهای سرمایه‌داری نوظهور، در آن برهه تاریخی دارد.از دیدگاه دایمیوها، تشویق (یا اجبار) «تولید کالا در محل» وسیله‌ای برای جبران هزینه‌های متعدد تحمیلی از طرف دولت مرکزی و همچنین تقویت بنیادهای مالی آنان محسوب می‌گردید. حضور اجباری و دوره‌ای دایمیوها در پایتخت زیر نظر حکومت باکوفو، به طریق یک سیستم گروگانگیری تحت عنوان Sankin-Kotai، انجام خدمات عمومی اجباری، نظیر پروژه‌های ساختمانی و تاسیساتی محلی، تحت عنوان O-tesudai و خدمات مالی اجباری تحت عنوان (Goyokin)، باعث ایجاد هزینه‌های هنگفتی در خارج از محدوده تیول برای دایمیوها شده بود که این هزینه‌ها می‌باید از طریق مسکوکات پرداخت شود.
ارسال نظر