پس از آن که معلوم شد پایه‌های رژیم شاهی در ایران فروریخته و احتمال بازگشت به صفر رسیده است و در حالی که انقلابیون ایرانی شامل گروه‌های چپ مارکسیتی و چپ‌های مذهبی نیز پذیرفته بودند باید زیر پرچم امام خمینی (ره) فعالیت کنند.

نشانه‌های جنبش برای حرکت به سوی ساخت و سازی در میان گروه‌های گوناگون دیده شد. یکی از گروه‌های اجتماعی که در سال‌های آخر عمر رژیم سلطنتی به شدت سرکوب شده بودند تجار و بازرگانان مذهبی بودند. این گروه که محل فعالیت خود را در بازار تهران گذاشته بودند، در اسفند ماه ۱۳۵۷ با رهبر انقلاب اسلامی دیدار کرده و موضوع فعالیت‌های اقتصادی با استفاده از آموزه‌های اسلامی را طرح کردند. پس از آن که امام خمینی (ره) به بخشی از آنها فرمان داد اتاق اصناف را مدیریت کنند و به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن رفته و آنجا را اداره کنند، مساله تاسیس بانک اسلامی نیز به میان کشیده شد. امام خمینی (ره)، موافقت خود را اعلام کرد و از میان روحانیون تراز اول، شهید دکتر بهشتی را به عنوان روحانی حاضر در این نهاد در شرف تاسیس مطرح کرد. هنوز بهار ۱۳۵۸ تمام نشده بود که ۵۴ نفر از بازرگانان و تجار نزدیک به انقلاب اطلاعیه تاسیس بانک اسلامی را به اطلاع افکار عمومی رساندند.
اطلاعیه بانک اسلامی
نظر به تاکید حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبری انقلاب ایران به تاسیس بانک بر موازین اسلامی و اصول مقدسه شرع و به پیروی از فرمایش معظم له گروهی از مردم مسلمان و معتقد بر رژیم جمهوری اسلامی که اسامی و مشخصات آنها ذیلا درج می‌گردد در مقام تاسیس بانکی به نام بانک اسلامی ایران می‌باشند که به صورت شرکت سهامی عام تشکیل و اداره خواهد شد و در این اعلامیه اختصارا بانک نامیده می‌شود.
اجازه تاسیس بانک از طرف بانک مرکزی ایران صادر شد و اساسنامه آن به تصویب شورای پول و اعتبار رسیده است.
شصت درصد از سرمایه بانک که معادل ۱.۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ریال می‌شود و از طرف موسسین تعهد و نزد بانک مرکزی ایران سپرده شده است.چهل درصد بقیه که تعداد ۸۰۰.۰۰۰ سهم یکهزار ریالی با نام معادل ۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰ریال است به عموم عرضه می‌گردد تا علاقمندان به خرید سهام مزبور از تاریخ چهارشنبه بیست‌و ششم اردیبهشت ماه ۱۳۵۸ تا پایان وقت اداری چهارشنبه نهم خرداد ماه ۱۳۵۸ با رعایت مراتب زیر به کلیه شعب بانک ملی ایران در داخل و خارج کشور مراجعه نمایند.
علاقمندان بایستی تمام مبلغ اسمی سهام مورد درخواست را در یکی از شعب بانک ملی ایران در تهران و شهرستان‌ها و خارج از کشور نقدا به حساب جاری شماره 99 بانک اسلامی ایران (شرکت سهامی عام) در شرف تاسیس نزد بانک ملی ایران شعبه مرکز واریز نمایند.
ضمنا اطلاعات زیر براساس رعایت مقررات قانون تجارت به اطلاع عموم می‌رسد.
الف: موضوع و هدف بانک
با الهام از تعالیم عالیه اسلام و با تاییدات حضرت ولی عصر (عج) در جهت احیای اقتصاد سالم در کشور، بانک اسلامی ایران تشکیل می‌گردد که هدف آن تحقق بخشیدن به انجام کلیه عملیات بانکی با حفظ موازین شرعی و رعایت قوانین و مقررات بانکی به شرح زیر می‌باشد و اجرای این هدف برای همیشه غیرقابل تغییر خواهد بود.
1 - اعطای وام مصرفی بدون بهره.
۲ - اعطای وام مسکن به افراد کم‌درآمد بدون بهره.
3 - مشارکت و سرمایه‌گذاری با اشخاص، موسسات و شرکت‌ها برای امور تولیدی، صنعتی، بازرگانی، کشاورزی، معدنی، ساختمانی، از طریق مضاربه یا مشارکت یا مزارعه.
۴ - دریافت هر نوع وام و اعتبار بدون بهره از منابع داخلی و خارجی.
5 - افتتاح حساب جاری و قبول سپرده‌های مدت‌دار و پس‌انداز و سپرده‌های مشابه از هر شخص حقیقی یا حقوقی بدون بهره.
۶ - عمل و اقدام به عنوان وکیل ناظر و حافظ یا امین اموال و مشاور قبول عاملیت و مدیریت امور
7 - انجام کلیه عملیات مجاز بانکی اعم از ریالی و ارزی و همچنین صدور ضمانت‌نامه.
تبصره: مقررات مربوط به مضاربه، مشارکت و مزارعه به تصویب بانک مرکزی ایران خواهد رسید.
ب- مرکز اصلی بانک در تهران خیابان ایرانشهر و مدت آن نامحدود خواهد بود.
ج- سرمایه بانک دو میلیارد ریال است که به دو میلیون سهم یکهزار ریالی با نام تقسیم می‌شود.
د- موسسین بانک هیچ گونه مزایای خاص برای خود در نظر نگرفته‌اند.
هـ- برای انجام مقدمات تشکیل بانک و مطالعه‌ای که انجام گرفته هزینه‌ای پرداخت نشده است.
و- اجازه بانک مرکزی ایران جهت تاسیس بانک تحت شماره 205/هـ/25/12/1358 صادر شده است.
ز- طرح اساسنامه به ضمیمه اظهارنامه به مرجع ثبت شرکت‌ها تسلیم شد.
د- حداقل تعداد سهام برای هر شخص یک عدد و حداکثر آن یک‌هزار سهم است.
ل- تشکیل مجمع عمومی موسسین و هر گونه دعوت‌نامه یا اطلاعیه بعدی راجع به تشکیل بانک در روزنامه‌های اطلاعات و کیوان آگهی خواهد شد.
اظهارنامه موسسین به انضمام طرح اساسنامه برای مراجعه علاقمندان به مرجع اداره کل ثبت شر کت‌ها و مالکیت صنعتی تسلیم و اجازه انتشار آگهی پذیره‌نویسی صادر شده است.
موسسین بانک اسلامی ایران (شرکت‌سهامی عام)
چند روز بعد رحیم خانیان یکی از اعضای هیات موسس و سخنگوی بانک اسلامی ‌گفت که 2میلیارد ریال سرمایه این بانک است که 800میلیون ریال آن از طریق پذیره‌نویسی و 2/1میلیارد ریال آن را موسسان تامین کرده‌اند. وی گفت: با توجه به استقبال مردم در خرید سهام به احتمال زیاد تا 3 یا 4 برابر افزایش می‌یابد.
خانیان توضیح داد: درباره پرداخت وام بانک‌ مسکن هنوز تصمیمی گرفته نشده است.
اولین حساب به نام امام خمینی (ره)
امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی ایران طی دستور کتبی که به هیات‌موسس بانک اسلامی ایران صادر کردند، اجازه دادند همزمان با آغاز کار بانک اسلامی و افتتاح شعبه مرکزی این بانک، حسابی به نام ایشان گشایش یابد. یک مقام مسوول در بانک در شرف تاسیس اسلامی با اعلام این مطلب افزود: هیات موسس تصویب کرد که اولین حساب این بانک به نام رهبر انقلاب اسلامی ایران افتتاح شود.
مقام مذکور افزود: اساسنامه بانک تدوین شد و بنا به اظهارت مسوولان اداره حقوقی بانک مرکزی، اساسنامه مدون بانک اسلامی جامع‌ترین و کامل‌ترین اساسنامه بانک‌های موجود کشور است. مساله صدور اجازه تاسیس این بانک بعد در شورای‌عالی پول و اعتبار بانک مرکزی مورد بررسی قرار گرفت.
مقام مذکور اضافه کرد که اعضای هیات‌ موسس بانک اسلامی بعد از این که به حضور امام خمینی رسیدند برای دادن گزارش پیشرفت کار تاسیس این بانک به حضور حضرات آیات عظام شریعتمداری، گلپایگانی و مرعشی نیز رسیدند و آیت‌ا... شریعتمداری کتبا اجازه دادند که همزمان با افتتاح شعبه مرکزی بانک اسلامی شعبه‌دارالتبلیغ اسلامی هم افتتاح شود. وی در پایان گفت: جهت تاسیس شعبه این بانک در شهرستان قم مقدمات این کار فراهم شده که به موقع اقدام خواهد شد.
رحیم خانیان چند روز بعد شرایط دریافت وام را از بانک اسلامی به اطلاع مردم رساند و گفت: این بانک دو نوع وام می‌دهد: وام مصرفی و وام سرمایه‌گذاری. برای پرداخت وام مصرفی دو شرط داریم، شرط اول ایرانی بودن متقاضی دریافت وام است و دوم اینکه نیاز او اصولی باشد و فقط کار مزد دریافت می‌کنیم. برای پرداخت وام‌های سرمایه‌گذاری از فرمول مضار به، مزارعه و مشارکت استفاده می‌شود. او توضیح داد، خریداران سهام بانک اسلامی باید به فکر معنویات باشند و یادآور شد که این بانک نمی‌خواهد کار سایر بانک‌ها را راکد کند.
بانک اسلامی پس از تاسیس و پس از آنکه بانک‌ها ملی شدند، به سازمان اقتصاد اسلامی تغییر نام داد و اکنون یکی از موسسه‌های معتبر مالی است که صدها صندوق‌ قرض‌الحسنه همانند بانک‌های کوچک با آن کار می‌کنند.