اجرای خلع ید -3 50هزار نفر به استقبال آمدند

فرشید خدادادیان

هیات ایرانی برای مدیران کمپانی نفت انگلیس و ایران صراحتا توضیح داد که راهی جز قبول اصل ملی شدن صنعت نفت در ایران و پرداخت تمام و کمال حقوق ایران - به عنوان کشور صاحب نفت - از جانب بهره‌برداران نفتی وجود ندارد و هیات‌مدیره شرکت نیز به جای ارائه طرح‌های نامعقول و بچه گانه بهتر است فکری اساسی نماید تا بلکه بتواند در شرایط جدید به عنوان یک شرکت با سابقه در زمینه صنعت نفت با ایران همکاری عادلانه و منصفانه‌ای داشته باشد.

هیات ایرانی برای روسای AIOC توضیح داد که ایران صاحب و مالک واقعی و حقیقی معادن نفت و گاز خود است و آن شرکت اگر طرحی برای همکاری در این زمینه دارد می‌تواند ارائه نماید تا ایران آن را بررسی و در صورت در نظرگرفته شدن کلیه حقوق ایران در آن همکاری دو جانبه‌ای در این خصوص صورت پذیرد.

مدیران شرکت نفت انگلیس و ایران سرانجام تهران را بدون دستیابی به کوچک‌ترین امتیازی ترک کردند و جکسون رییس هیات‌مدیره در بازگشت به لندن اعلام کرد تا زمانی که در ایران این دولت (دولت دکتر محمد مصدق) بر سر کار است انگلستان نباید کمترین امیدی به تجدید مذاکرات و حصول نتیجه‌ای به نفع انگلیس داشته باشد. جکسون البته یک کارشناس اقتصادی بود، اما تاریخ نشان داد که از شم سیاسی بالایی نیز برخوردار بود زیرا دو سال و دو ماه بعد از گفته جکسون، با کودتا و سرنگونی دولت ملی دکتر مصدق بود که خوان گسترده نفت ایران مجددا روی چپاولگران نفتی و این بار در نقاب کنسرسیوم گسترده شد!

پیش از ورود هیات AIOC به تهران، دولت ایران هیاتی را به مناطق نفت خیز جنوب اعزام کرده بود تا اداره عملیات استخراج و بهره‌برداری از نفت را از شرکت نفت انگلیس و ایران تحویل گرفته و خود سرپرستی نمایند. شکست مذاکرات تهران انجام ماموریت این هیات را سرعت بخشید و برای ایشان این مجال را به وجود آورد که با اقتدار بیشتری ماموریت خود را دنبال نمایند.

هنگامی که هیات‌مدیره موقت شرکت ملی نفت ایران و نمایندگان کمیته مشترک نفت مجلسین وارد مناطق نفت خیز جنوب شدند همچون قهرمانانی ملی از ایشان استقبال شد.

در آبادان که دیگر به واسطه وجود بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت خاورمیانه در آن شهرتی جهانی یافته بود بیش از ۵۰‌هزار نفر شامل کارکنان صنعت نفت و اهالی آبادان به استقبال آنها آمدند و با وجود این که در آن روز توفان شن شدیدی در این شهر وزیدن گرفته بود استقبالی تاریخی از سفیران آزادی و اقتدار ملی ایران صورت پذیرفت. هیات اعزامی روز بعد در خرمشهر نیز با استقبالی قابل‌توجه روبه رو شد و نمایندگانی نیز که به اهواز / مسجدسلیمان و سایر مناطق نفت خیز عزیمت کرده بودند هم با استقبالی چشمگیر و قابل‌توجه روبه‌رو شدند.

مردم بر فراز دفتر اصلی شرکت نفت سابق انگلیس و ایران حروف NIOC (مخفف NATIONAL IRANIAN OIL COMPANY) را با افتخار جایگزین تابلوی قدیمی AIOC نمودند. آنها همچنین در این روز پرچم سه رنگ ایران را بر فراز پالایشگاه آبادان نیز به اهتزاز درآوردند تا غرور ملی خود را به رخ جهانیان بکشند.

بیانیه‌ای از جانب کارکنان شرکت و استقبال‌کنندگان منتشر و همه جا پخش شد که در آن آمده بود: از این پس تمامی کارکنان ایرانی و خارجی کمپانی سابق باید خود را کارکنان شرکت ملی نفت ایران NIOC بدانند.

شپرد، سفیر بریتانیا در ایران که سرعت و شتاب حوادث او را بر آشفته کرده بود به وزارت خارجه کشور متبوعش گزارش داد که به نظر می‌رسد دولت ایران آمادگی کامل دارد که از موج کنونی احساسات و افکار و عواطف عمومی به نفع خود بهره‌برداری نماید.شپرد همچنین به دکتر مصدق نوشت: برانگیختن احساسات عمومی کار آسانی است ولی کنترل آن آسان نخواهد بود و دکتر مصدق نیز به وی پاسخ داد سبب بالا گرفتن و طغیان احساسات عمومی ده‌ها سال نخوت، تکبر و خودبینی کمپانی بوده است!

حقیقت نیز جز این نبود. مردم ایران و خصوصا مناطق نفت خیز جنوب اهتزاز پرچم سه رنگ کشور خود را بر فراز پالایشگاه آبادان و دفاتر شرکت نفت به معنای پایان اشغال سرزمین خود توسط نیروهای بیگانه‌ای می‌دانستند که کمترین حقوق و مزایا را از ایشان دریغ داشته بودند.آنان از این سرخوش بودند که با ملی کردن صنعت نفت علاوه‌بر امتیازات بین‌المللی و ملی شاهد بهبود اوضاع خود و افزایش سطح خدمات اجتماعی و غیره خواهند بود و نیک می‌دانستند که کمترین بهره آنان از این رهگذر رهایی از یوغ استعمار چپاولگران خواهد بود.

کوتاه کردن دست AIOC از تاسیسات نفت جنوب در سراسر کشور موجی از شادی و غرور را به همراه داشت. مردم ایران خلع ید را پیروزی ملی خود در برابر استعمار صنعتی غرب تلقی و به این امر افتخار می‌کردند. سفارت بریتانیا در تحلیل امور دچار آشفتگی شده و قدرت پیش‌بینی اقدامات و سیاستگذاری بر مبنای آن را از دست داده بود. دربار پهلوی نیز بهترین گزینه را سکوت یافته بود، زیرا می‌دانست حتی اگر مخالفتی با این امر داشته باشد توانایی مقاومت در برابر موج سرکش اراده ایرانیان را نخواهد داشت و با هر گونه موضع‌گیری اعتبار خود را بیش از پیش از دست خواهد داد. به همین دلیل بود که به‌رغم ارادتی که به قدرت‌های غربی داشت سکوت خویش را برای ایشان تبیین نموده بود.