دوره قاجار
بانک استقراضی و تجارتخانه جهانیان-۲
خاکپای مبارک اعلیحضرت اقدس همایون شاهنشاه ایران ارواحنا فداه.
در عریضه آنان چنین آمده بود:
خاکپای مبارک اعلیحضرت اقدس همایون شاهنشاه ایران ارواحنا فداه. تقدیمکنندگان این عریضه به خاکپای مبارک باقیماندگان موسسین تجارتخانه ایرانی برادران تومانیانس میباشند. وطنپرستی و دولتخواهی اعضای تجارتخانه بر خاطر ملوکانه پوشیده نیست. قبل از جنگ بینالمللی تجارتخانه برادران تومانیانس، اولین تجارتخانه صادرکننده بوده است که امتعه ایران را در بازارهای خارج ترویج میکرده است و در مدت هشتاد سال بیش از دو ثلث محصول شمال ایران توسط این تجارتخانه صادر میگردیده است. در اثر خساراتی که از جنگ بینالمللی متوجه تجارتخانه گردیده و ضبط بالغ بر چهل و پنجمیلیون ریال اموال آن در خاک روسیه امور داخلی موسسه به کلی از هم گسیخته شده، اخیرا محاسبه تجارتخانه با دولت روس و بدهی موسسه به دولت ششمیلیون و کسری ریال تشخیص گردید و علاوه بر بدهی مزبور عده زیادی طلبکارند و در مقابل مجموع بدهی جز چند پارچه ملک کم قیمت محلی نیست مگر مطالبات تجارتخانه از دیگران که از جمله
قریب به ۹ میلیون ریال طلب این تجارتخانه از دولت شوروی است بابت پنبه که رسما دولت شوروی خریداری نموده است (خارج از آنچه ضبط کرده است). عاجزانه از خاکپای مبارک ملوکانه استدعا داریم امر بر رسیدگی این موضوع فرمایند. در صورتی که حقانیت چاکران به آستان مبارک ثابت شد، نگذارند حقوق این موسسه تضییع شده و از این راه حقوق عده زیادی از هموطنان طلبکار تجارتخانه نیز از بین برود. چه آنکه اگر دولت شوروی قیمت پنبه خریداری خود را نپردازد تجارتخانه قادر به پرداخت دیون خود نخواهد بود. حال اگر دولت مزبور به موجب اصول خود مال ما را ضبط کرده است آن قسمت در جای خود، ولی اینکه وجه مال خریداری شده را که امروز اصلا و فرعا در حدود بیستمیلیون ریال است نپردازد، این مطلب قابل قبول نیست. برای اینکه به غیر از پدر تاجدار و دولت شاهنشاهی تکیهگاه دیگری نداریم و نمیتوانیم هم داشته باشیم و با تقدیم این عریضه به آستان مبارک در انتظار امر ملوکانه میباشیم. از طرف تجارتخانه برادران تومانیانس چاکران آستان مبارک؛ وارطان تومانیانس ـ گریگور تومانیانس ـ لیون تومانیانس. گو اینکه بانک استقراضی در طول دوران فعالیتش در ایران سیاست رقابتآمیز چندانی با تومانیانسها در پیش نگرفت و عمده رقابت این موسسه اعتباری ـ اقتصادی با بانک شاهنشاهی بود. اما از آنجایی که از دلایل عمده ورشکستگی و توقف فعالیت آن وقوع انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ شوروی بود، ذکر آن را لازم شمردیم.
آنچه آمد، مختصری بود از فعالیت برخی از تجار و صرافان بزرگ ایرانی در طول دوران متاخر سلطنت قاجارها که نهایتا بر اثر اعمال فشارهای عدیده اقتصادی ـ مالی بانک استقراضی و نیز بانک شاهنشاهی از عرصه فعالیتهای اقتصادی کنار گذاشته شده ورشکسته شدند.
ارسال نظر