بورژوازی دولتی جدید

تحولات ایران از نظر تاریخ مورد توجه پژوهشگران پرشماری بوده و هست. بررسی آنچه بر سر ایران در دوران معاصر آمده است، موضوع کتاب «ایران: از دیکتاتوری سلطنتی تا دین‌سالاری» است. این کتاب را دکتر محمد امجد نوشته و دکتر حسین مفتخری ترجمه کرده است. احمد مسجدجامعی وزیر سابق ارشاد و فرهنگ اسلامی در مقدمه کتاب یادآور شده است: «... اطلاع از نوشته‌ها و محتوای آنها- درباره انقلاب ایران- و ترجمه گفته‌ها و نوشته‌ها برای ایرانیان که پدیدآوردندگان و صاحبان این انقلابند، ضروری و رهگشا است... ما با پژوهشگرانی مواجه هستیم که بر مبنای تلقی و تخصص خود درصدد شناخت و تحلیل و تبیین انقلاب اسلامی بوده‌اند.» کتاب «ایران از دیکتاتوری سلطنتی تا دین‌سالاری» ۹ فصل با عناوین «دولت انقلاب»، «تاریخ اقتصاد سیاسی ایران»، «اسلام و انقلاب در ایران»، «کشمکش برای دموکراسی و پیروزی دیکتاتوری»، «بحران دولت (۴۱-۱۳۳۹)، توسعه اجتماعی- اقتصادی ایران (۱۳۵۶-۱۳۴۱)، «انقلاب»، «به سوی ایجاد حکومتی دین‌سالار»، «دولت و دین‌سالاری در ایران» دارد. در فصل هفتم کتاب، نویسنده به نقش «بازاریان»، «مهاجران حاشیه‌نشین»، «طبقه کارگر»، «بورژوازی مدرن» و «عوامل خارجی» در انقلاب پرداخته است. دکتر امجد در بخشی از کتاب می‌نویسد: «جمهوری اسلامی ایران، دولتی است توده‌گرا که بر اساس ایدئولوژی اسلامی بنا شده و بلوک قدرت ترکیبی از طبقه میانی سنتی و بورژوازی دولتی جدید است. اصطلاح بورژوازی دولتی «جدید» در اینجا مورد استفاده واقع می‌شود تا آن را از مشابه قدیمی‌اش که بعد از انقلاب به خارج گریختند متمایز سازد. اعضای بورژوازی دولتی جدید را رهبران جهادسازندگی و بنیاد مستضعفان و دیگر نهادهای دولتی که فعالیت اقتصادی می‌کنند، تشکیل می‌دهد. حکومت مستضعفین را علیه مستکبرین بسیج می‌کند. مستضعفین ترکیبی از فقیرترین طبقات اجتماعی است از جمله مهاجران روستایی، و دهقانان فقیر و محرومان شهری است. اعضای سپاه پاسداران اغلب از این گروه فاقد امتیازات استخدام می‌شوند. در نتیجه مستضعفان ایده‌آل‌های خود را در موفقیت رژیم می‌بینند...»

وی در پایان نتیجه‌گیری کرده است: «قضاوت درباره آینده کشوری که میلیون‌ها نفر از مردم سراسر جهان را متحیر ساخته، مشکل است. ایران کشوری است که هنوز هم ممکن است دانشمندان علوم اجتماعی و دست‌اندرکاران سیاست را شگفت‌زده کند. ایران، تحولات عظیمی را پیش روی دارد.»