بختیار: خزانه خالی است

روزنامه‌ها با وجود کاستی‌ها، نارسایی‌ها و اعمال نفوذ‌هایی که توسط حاکمان در هر دوره بر آنها اعمال می‌شده است، هنوز از منابع قابل توجه برای پژوهشگران تاریخ به حساب می‌آید.

اخبار، گزارش‌ها و تحلیل‌های اقتصادی که هر روز در صفحه‌های گوناگون روزنامه‌ها درج می‌شود را می‌توان شمای کلی بحث‌های مرتبط در آن روز دید. ۳۰ سال پیش در ایران - حتی در جهان - رسانه‌های غیر مکتوب نقش کمتری در انتقال اخبار داشتند و به این ترتیب برای یادآوری آنچه در گذشته رخ داده است، مراجعه به روزنامه‌ها می‌تواند مفید باشد. ستون ۳۰ سال پیش در همین روز که از این پس هر روز درج خواهد شد با هدف آگاه‌سازی خوانندگان ارجمند صفحه تاریخ اقتصاد طراحی شده است.

همان طور که پیش از این نیز یادآور شده بودیم و روش کار در این صفحه است، تحلیل و تفسیر تاریخ اقتصاد جای اندکی در این صفحه دارد و هدف اصلی روایت رویدادهای تاریخی است و نتیجه‌گیری و تحلیل بر عهده خوانندگان گرانسنگ خواهد بود. چرا این صفحه از امروز آغاز می‌شود؟

روزنامه‌های ایران در ۱۳۵۷ اعتصاب کرده بودند و در ماه آذر تا نیمه اول دی ماه منتشر نمی‌شدند. در چند روز گذشته نیز روزنامه‌های ایران تعطیل بودند. به این ترتیب نخستین شماره از ستون

«۳۰ سال پیش در همین روز» به امروز ۲۳ دی ماه رسیده است. روز ۲۲ دی ماه ۱۳۵۷ مصادف با روز جمعه بود و روزنامه‌ها منتشر نمی‌شدند.

در روزهای آتی نیز احتمالا چنین اتفاقی می‌افتد و ممکن است برخی روزها این ستون را نتوانیم به روز ۳۰ سال پیش تجهیز کنیم. در روز ۲۳ دی ماه ۱۳۵۷ خبرهای روزنامه‌ها عمدتا سیاسی بود و اخبار و گزارش‌های مربوط به روند انقلاب اسلامی و تحرکات انقلابیون از یک طرف و بازمانده رژیم گذشته از طرف دیگر به جای کمی برای درج اخبار اقتصادی باقی می‌‌گذاشت.

با این همه، جست‌وجو در لابه‌لای صفحه‌های روزنامه اطلاعات شماره ۱۵۷۵۸ روز شنبه

۲۳دی ماه ۱۳۵۷ برخی مسائل آن روز را در حوزه اقتصاد نشان می‌دهد. در صفحه اول روزنامه به نقل از کارکنان صنعت برق خبر داد شده بود «برنامه خاموشی برق فعلا اجرا نمی‌شود» این کارکنان یادآور شده بودند که «به علت کمبود نیرو، هنوز در محلات خاموشی وجود دارد». خبر مهم درج شده در صفحه ۲ این روزنامه با تیتر «دولت بختیار معرفی شد» بود. بختیار در بخشی از سخنان خود هنگام معرفی دولت در مجلس سنا گفت: «خزانه خالی، فقر مالی، ورشکستگی بخش خصوصی، اعتصابات همه جانبه دستگاه‌های دولتی ... میراث حکومت‌های گذشته برای دولت این جانب است....». سناتور محمد علی مسعودی در این نشست خواستار پاسخگویی وزیر اقتصاد به این سوال شد که «در ماه‌های شهریور، مهر و آبان تا موقعی که خروج ارز از کشور ممنوع شده است، چه کسانی ارز غیر بازرگانی بیش از یک‌میلیون تومان از کشور خارج کرده‌اند.....».

«اسرائیل در به در به دنبال نفت»، «میزان تولید نفت خام به نیم‌میلیون بشکه رسید»، از دیگر خبرهای اقتصادی این روزنامه در ۲۳ دی ماه ۱۳۵۷ است. در صفحه ۸ این روزنامه با عنوان «لبه تیز و اعتصابات را متوجه استبداد کنید» خبر داده شده بود که «نخستین شماره بولتن اصناف» منتشر شده است. در این بولتن نوشته بودند:

«.... می‌خواهند چنین به ملت تفهیم کنند که اگر استبداد بنا شد نان و برق و نفت نخواهد بود.....».

در آگهی‌های این روزنامه در ۲۳ دی ماه ۱۳۵۷ نیز خبر جذابی آمده است که «هیات مدیره بیمه ملی ایران - شرکت سهامی خاص» خبر داده بود که مجمع عمومی این شرکت برای انتخاب هیات مدیره و بحث و تصمیم درباره مسائلی که از طرف هیات مدیره مطرح خواهد شد در دفتر مرکزی در خیابان تخت جمشید برگزار خواهد شد. در همین روز «کارکنان اعتصابی گمرک» نیز اطلاعیه داده بودند که «ما مواد ضروری مردم را ترخیص می‌کنیم.»