از نگاه دیگران- تاریخ معاصر ایران به روایت انگلیسیها -۳
وقایع هفته پیش از ۶ اوت ۱۹۲۱(۱۶ مرداد ۱۳۰۰) رشت
آنچه میخوانید گزارش سرپرسی سایکس انگلیسی از ایران است که به وزارت خارجه انگلیس گزارش شده است. اوضاع در گیلان بهتر شده است. نیروهای شورشی در حال از هم پاشیدگی هستند. عدهای از انقلابیون به موطن اصلی خود بازگشتهاند و بسیاری نیز به جنگل گریختهاند. تعقیب و دستگیری عده اخیر کاری است بس دشوار.
گزارش رسیده حاکی از آن است که هفته پیش، یعنی در ۲۶ ژوئیه نیروهای تحت فرمان هاواردسون موفق به تصرف سالامبار شدند. در این درگیری شورشیان ۳۸ کشته دادند و ۶۰ نفر از آنان نیز به اسارت درآمدهاند.
یک واحد قزاق برای پاکسازی رودبار از شورشیان به رهبری احسانالله خان به جنگلهای تنکابن گریختهاند.
مذاکرات بین نمایندگان دولت و کوچکخان همچنان در فومن ادامه دارد. خالوقربان نیز هنوز در رشت است.
نیروهای احسانالله خان و خالوقربان در ۲۹ ژوئیه در میانه راه لاهیجان به رشت با یکدیگر درگیر شدند و خالوقربان ۸ نفر از افراد خود را از دست داد. این امر حاکی از بروز اختلاف بین سران شورشی است.
در رشت دو ایرانی به قتل رسیدند و چندین راس اسب به سرقت رفته است. این اتفاقات ناشی از بیلیاقتی خالوقربان در حفظ نظم شهر است.سومین روزنامه بلشویکها به نام عدالت به مدیریت حسنخان ایلیانی نشر یافت. این روزنامه ارگان«حزب اشتراکیون» است.در روز دوم اوت یک نشست سیاسی در خانه سید علی در قزوین تشکیل شد. سید علی مدیر روزنامه رعد قزوین است. در این جلسه که همه سردمداران محلی حضور داشتند نامه دکتر حسن خان که از تهران رسیده بود خوانده شد. دکتر حسنخان در نامه خویش متذکر شده است که حزب دموکرات تهران قصد دارد برای سرنگون کردن کابینه فعلی با تمام احزاب مخالف دیگر متحد شود.
سران حزب دموکرات همدان هفتهای یک بار تشکیل جلسه میدهند. در یکی از جلسات پس از بحث درباره اوضاع سیاسی توصیه میشود که روابط حزب دموکرات با بلشویکها بهبود یابد.
مشکل مالی روبهرو نیست. ظاهرا عوارضی که به وسیله بلدیه گرفته میشود کفاف مخارج را میدهد، کما اینکه مرمت جادهها بیوقفه ادامه دارد.معتصمالسلطنه نماینده سیستان تصمیم گرفته است که از رفتن به تهران و حضور در مجلس خودداری کند. معتصمالسلطنه قبلا اطلاع یافته بود که به تحریک تهران عدهای از مردم سیستان با ارسال تلگراف خواستار ابطال نمایندگی و رد اعتبارنامه وی شدهاند.جلالالممالک معاون سابق پیشکار مالیه از طرف آقای دبوا به کار دعوت شده است.کلنل محمدتقی خان با ارسال تلگراف برای صمصامالسلطنه ضمن اظهار اطاعت به وی متذکر شده است که «مردم از آمدن سواران بختیاری ناراضی هستند و چنانچه عده بختیاری همراه نخواهند بود اطلاع فرمایند تا بتوانم اهالی را ساکت و مطمئن سازم... استدعایی که خواهم داشت همان ابقای مسیو دبوا است و بس.»به دستور کلنل محمدتقی خان شجاعالدوله و سالاراشجع به ترتیب مامور تربت جام و خواف شدند. مقصود کلنل از اعزام این دو سردار تیموری، مطیع ساختن شجاعالملک است.
فتحالسلطنه حاکم نیشابور که به نفع قوامالسلطنه فعالیت میکند مشغول مکاتبه با سران طوایف است. سردار معزز بجنوردی نیز از حامیان حکومت مرکزی است. به اعتقاد من طوایف خراسان تا جایی که بتوانند بیطرفی خویش را حفظ خواهند کرد.
آقای دبوا با ارسال دو نامه مفصل برای روزنامههای شرق ایران و بهار که به ترتیب در چهارم و یازدهم اوت منتشر شد سخت به قوامالسلطنه حمله کرد. دبوا در نامه اول از ۲۰۰، ۴۸۳ قران اختلاس از حسابهای ژاندارمری، با شرح جزئیات پرده برداشت و در نامه دوم ترتیب گرفتن رشوه از افرادی که به حکومت ولایات منصوب میشدند بیان شده بود.
اردبیل آرام است و درگیریهای طایفهای که مدتی شهر را دستخوش آشوب کرده بود پایان یافته است.
عزیمت منتظمالدوله و همراهان وی به ترکیه به علت درگیریهای موجود بین طرفداران کمال آتاتورک و یونانیان به تعویق افتاد.
روزنامههای ستاره ایران و علاج که هفته پیش توقیف شده بودند آزاد گردیدند. چند روز پیش، یعنی در اول اوت، تمام مدیران جراید به استثنای مدیر روزنامه ایران در دفتر روزنامه وطن گرد آمدند و سپس اعلام کردند که ایران کشور مستقلی است و حکومت حق ندارد روزنامهها را توقیف کند. شرکتکنندگان عبارت بودند از: میرزا حسن خان از روزنامه وطن، فرخ از روزنامه توفان، سیدرضا امیر از روزنامه گلشن، باقر اسکوزاده از روزنامه مجلس نوزاد، بنانالسلطنه از روزنامه ماهان، شاهزاده عباس میرزا از روزنامه سیاست، میرزا محمدعلی خان از روزنامه بامداد روشن، میرزا حسین خان صبا و علی دشتی از روزنامه ستاره ایران، حسن حلاج از روزنامه حلاج، سید علی مدیر روزنامه رعد قزوین به وسیله تلگراف همبستگی خود را با مدیران جراید تهران اعلام کردهاند.
به کلنل گلروپ دستور داده شد که برای برکناری کلنل محمد تقی خان رهسپار مشهد شود.
ارسال نظر