غفلت از «ریسک حوادث فاجعه‌آمیز»
گروه بنگاه‌ها، لیلا اکبرپور: به‌رغم تبلیغ مزایای بیمه‌های زندگی و افزایش پرتفوی ازطریق توسعه بیمه‌های عمر درکشور، هنوز بیمه‌گران به ابعاد مختلف این بیمه‌نامه به‌ویژه از منظر تاثیر حوادث فاجعه‌آمیز برآن توجه نکرده‌اند. دکتر علیرضا دقیقی اصلی، معاون پژوهشی پژوهشکده بیمه در دومین همایش مدیریت ریسک که به همت شرکت بیمه کوثر برگزار شد براین نکته تاکید کرد و به صراحت گفت: بحث مدیریت ریسک با رویکرد حوادث فاجعه‌آمیز، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین الزامات بیمه‌های زندگی است که درصنعت بیمه کشور مغفول مانده است.

دقیقی اصلی با بیان اینکه مدت‌ها است در مورد Catastrophe‌ها و حوادث فاجعه‌آمیز می‌خوانیم اما متاسفانه ابتدا به بیمه‌های آتش‌سوزی در حوزه اموال توجه می‌شود، افزود: بیمه‌های زندگی دربروز حوادث فاجعه‌آمیز، امنیت ریسک نقدینگی در بیمه‌های زندگی، مدیریت ریسک حوادث فاجعه آمیز و امنیت بیمه‌های اتکایی دربیمه‌های زندگی مباحثی است که توجه به آن درصنعت بیمه کشورمان یک ضرورت است. وی درخصوص محاسبات ریسک در بیمه‌های زندگی در ایران گفت: در حوزه بیمه زندگی همیشه بحث تغییر در انتظارات مرگ ومیر وجود دارد، «ریسک نوسان» به‌عنوان اصلی‌ترین بحث در نظرگرفته می‌شود که نوسانات قاعده‌مند در مرگ و میر و مبتنی بر جداول مرگ و میر و زندگی است.

او افزود: همچنین «ریسک روند» که قدرت پیش‌بینی تاثیر اتفاقات گذشته را دارد درحال حاضر به‌کار گرفته می‌شود که ایران به خوبی از آن آگاه است و درصورت کمبود با آوردن آکچوئر از کشور پاکستان این کمبود را جبران می‌کنیم. دقیقی اصلی به صراحت گفت: اما بیمه‌گران ایرانی به جزء مغفول مانده توجه ندارند و دربیمه‌های زندگی حوادث فاجعه‌آمیز را درمحاسبات و مدیریت ریسک درنظر نمی‌گیرند. معاون پژوهشی پژوهشکده بیمه توضیح داد: «ریسک حوادث فاجعه‌آمیز» به‌صورت یک ریسک دفعی به شکل جنگ، بیماری همه‌گیر، زلزله و... پیش می‌آید و حجم زیادی از خسارات را به جا می‌گذارد که تاثیرمستقیم بر بیمه‌های زندگی دارد. او ادامه داد: این ریسک برای بیمه‌هایی که ماهیت سرمایه‌گذاری و بلندمدت دارند و دارندگان آن که به‌عنوان تامین آتیه و تضمین آینده آن را خریداری کرده‌اند، بیشتر است. دقیقی اصلی یادآور شد: در ریسک صدور بیمه‌های زندگی معمولا دو نوع ریسک در قالب دو پایه اصلی به شرط حیات و به شرط فوت یا ترکیبی از این دو مورد مطالعه قرار می‌گیرند و ریسک فاجعه‌آمیز که معمولا در پایین جدول می‌ماند مورد توجه قرار نمی‌گیرد.


حقایق تجربی تلخ در دنیا

معاون پژوهشی پژوهشکده بیمه با ارائه آماری از حقایق تجربی تلخ دنیا درخصوص حوادث فاجعه‌آمیز گفت: اگر بدترین حوادث فاجعه‌آمیز تاریخ را از نظر تلفات در دنیا مرور کنیم، می‌بینیم در بدترین حادثه بین یک تا 4 میلیون نفر در چین براثر یک سیل بزرگ درسال 1931 کشته شده‌اند. دقیقی افزود: جدول مرگ و میر دنیا براثر حوادث فاجعه‌آمیز نشان می‌دهد که تعداد کشته‌شدگان این حوادث بسیار بالا است و اگر 10 هزار نفر یکدفعه با هم فوت شوند فشار مضاعفی بر شرکت‌های بیمه وارد می‌کنند که در موقع خودش از توان ایفای تعهداتشان خارج است.

او به دوره معاصر اشاره کرد و ادامه داد: بررسی سال 1900 تا کنون نشان می‌دهد که اعداد تلفات، بسیار بالا است! یک خطر بسیار بزرگ و حجم قابل ملاحظه‌ای از ریسک برای ما وجود دارد درحالی‌که جداول مرگ و میر صرفا نوسانات عادی و روند‌های عادی را به ما نشان می‌دهند و در محاسباتمان به حوادث فاجعه‌آمیز درصورت رخ دادن هیچ توجهی نکرده‌ایم. او درخصوص کشورمان ایران توضیح داد: حقایق نشان می‌دهد که متاسفانه از مجموع 40 حادثه طبیعی شناخته شده در جهان امکان وقوع 31 حادثه در ایران وجود دارد. وی با یادآوری اینکه ایران جزو 10 کشور بلاخیز جهان از نظر وقوع آمار حوادث طبیعی طبقه‌بندی شده است، گفت: متاسفانه طی 25 سال گذشته در کشور ما 125 مورد حادثه طبیعی رخ داده که در نتیجه آن 73 هزار نفر کشته و 145 هزار نفر زخمی شده‌اند و 41میلیون نفر تحت تاثیرخسارات آن قرار گرفته‌اند و تخمین زده می‌شود که نزدیک به 20 میلیارد دلار ازاین حوادث خسارات مستقیم بر جا مانده است.

دقیقی با بیان اینکه این احتمال وجود دارد که در کشورمان آن حادثه‌های فاجعه‌آمیز و حوادث طبیعی پیش‌بینی نشده رخ بدهد، ادامه داد: طبق گزارش مرکز مطالعات فرانسه در حوزه حوادث فاجعه‌آمیز، کشور عزیز ما ایران در معرض رخدادهای فاجعه‌آمیز زیادی قرار دارد. به گفته وی، بین 51 زلزله بزرگ دنیا که بیشترین تلفات را داشته‌اند 5 زلزله متعلق به ایران است و این درحالی است که شرکت‌های بیمه به این واقعیت توجه نمی‌کنند. او به 4 زلزله که فقط در تبریز رخ داد اشاره کرد و گفت: در سال‌های 1700 میلادی ما 4 زلزله بزرگ به فاصله کوتاه در شهر تبریز داشته‌ایم که بدترین آن در سال 1780 بوده و ده‌ها هزار نفر کشته داده است که نشان می‌دهد دریک بازه 100 ساله فقط در یک منطقه ایران چه ریسک انباشته‌ای وجود داشته است.

او ریسک بیمه‌های زندگی را به سه گروه طبقه‌بندی کرد و گفت: ریسک ورشکستگی شرکت‌ها را داریم که دقیقا Catastrophe‌ها یکی از مهم‌ترین مصداق‌های بروز ورشکستگی برای یک شرکت هستند چون به‌صورت دفعی حجم قابل ملاحظه‌ای از تعهدات را متوجه شرکت می‌کنند بدون اینکه عملا امکانات مالی و اموال آن شرکت توان ایفای پرداخت آنها را داشته باشد. دقیقی اضافه کرد: برخی اوقات عملا با حادث شدن و بروز یک حادثه فاجعه‌آمیز بخش قابل ملاحظه‌ای از اموال یک شرکت هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد و حتی از بین می‌رود یا کاهش ارزش قابل ملاحظه پیدا می‌کند. وی توزیع درست ریسک به صورت اتکایی را یکی دیگر از الزامات مدیریت ریسک دربیمه‌های زندگی در مقابله با حوادث فاجعه‌آمیز عنوان کرد و گفت: ریسک بیمه اتکایی در کشور ما، بزرگ‌ترین بیمه اتکایی بیمه مرکزی جمهوری اسلامی است که بخش قابل ملاحظه‌ای از اموالش در تهران است، البته بیمه‌گران اتکایی دیگرمان هم همین‌گونه است؛ اگر در شهر تهران زلزله بیاید عملا اموالی که قرار بوده پوشش باشد و این اموال بخواهد به‌صورت یک پشتوانه برای ایفای تعهدات باشد خودش در اثر بروز این حادثه از بین می‌رود.

دقیقی گفت: پس اینجا یک ریسک داریم! یعنی عملا ما در حوزه بیمه‌های اتکایی باید متوجه این باشیم که بخش قابل ملاحظه‌ای از بیمه‌های اتکایی در این حوزه یا اموالشان را به‌صورت گسترده در کشور نگه داریم یا به‌صورت یکسری پولینگ‌ها با کشورهای خارجی وارد اتکایی بشویم که بخشی از ریسک حوادث فاجعه‌آمیز کشورهای دیگر در ایران نگهداری شود و ریسک‌های ما در خارج از کشورمان نگهداری شود تا توان ایفای تعهدات و جبران خسارت‌ها را داشته باشیم. معاون پژوهشی صنعت بیمه گفت: ریسک اعتباری نیز باید مورد توجه قرار گیرد زیرا در دنیا کوچک‌ترین حادثه و مشکلی که پیش می‌آید شدیدا رتبه اعتباری کشوری را که در آن حادثه رخ داده است تحت تاثیر قرار می‌دهد و دچار مشکل می‌کند.

ریسک نقدینگی

دقیقی در خصوص ریسک نقدینگی به دو بحث اشاره کرد و گفت: ریسک‌هایی هستند که می‌تواند بر اثر نوع طراحی، رفتار یا حوادث فاجعه‌آمیز ایجاد شود و در صورت طراحی درست، رفتار درست یا عدم بروز، این ریسک برای شرکت حذف شود. وی ادامه داد: مثلا در طراحی محصول، برخی می‌گویند مگر ما باید کاری بکنیم؟ بله، در بسیاری از رشته‌های بیمه‌های عمر شما امکان دریافت وام را به مشتری داده‌اید. اگر مشکلی پیش بیاید این پیش‌بینی می‌شود که حجم قابل ملاحظه‌ای از بیمه‌گذاران عمر برای جبران بخشی از خسارت‌هایشان درخواست وام کنند، یا بخواهند بیمه‌های عمر خود را بازخرید کنند که شرکت را با کمبود نقدینگی مواجه می‌کند. دقیقی برای راهکار در بحث مدیریت ریسک حوادث فاجعه‌آمیز یادآور شد: مرحله اول شناسایی ریسک، بعد ارزیابی ریسک و درمرحله سوم استراتژی‌های ریسک، ما عملا روش‌های مختلفی داریم که در مورد ریسک انباشته در شرکت‌های بیمه، هیچ راه حلی غیر از انتقال ریسک ندارند. او در خاتمه از بیمه‌گران خواست در مدیریت ریسک بیمه‌های عمر به ریسک حوادث فاجعه‌آمیز توجه کنند و بیمه مرکزی ایران به‌عنوان نهاد ناظر به این موضوع به‌ویژه درشرکت‌های بیمه‌ای که حجم بیمه‌های عمر بیشتری درپرتفوی خود دارند، دقت بیشتری داشته باشد.


راه‏اندازی کمیته ریسک بیمه‏کوثر

عبدالرسول عطایی، مدیرعامل شرکت بیمه کوثر که دومین همایش مدیریت ریسک به همت آن برگزار شد، دراین خصوص گفت: ریسک بیمه‏های زندگی ازجمله ریسک‏های مهم صنعت بیمه است و باتوجه‎به اینکه تعهدات بیمه‏های عمر و سرمایه‏گذاری بلندمدت است، تفاوت زیادی با بیمه‏های یکساله سایر رشته‏ها دارد، بنابراین ریسک‏ها باید به‏درستی شناسایی شوند و صنعت بیمه خود را برای مدیریت این ریسک‏ها آماده کند. او بیمه‏های عمر در صنعت بیمه را فرصت و تهدید دانست و گفت: اگر ریسک‏های این بیمه‏ها به درستی شناسایی و مدیریت شوند شرکت‌های بیمه می‏توانند با سرمایه‏گذاری درست و بلندمدت موجب رونق اقتصادی کشور و حفظ منافع بیمه‏گذار شوند. وی تصریح کرد: توجه به ریسک‏های خاص و اهمیت به مشتریان خاص، عامل حفظ سرمایه‏های ملی و سرلوحه فعالیت‏های شرکت است. مدیرعامل شرکت بیمه‏کوثر، ریسک را وجه مشترک تمام فعالیت‏هایی که انسان با آن سروکار دارد دانست و گفت: مدیریت ریسک فرآیند شناسایی، ارزیابی، کنترل و نگهداشت خطرها و ریسک‏ها در حوزه‏های گوناگون است.

عبدالرسول عطایی با بیان اینکه با بهره‏مندی از مدیریت ریسک در حوزه‏های مالی، اقتصادی، راهبردی، عملیاتی، امنیتی، مسوولیت‏های اجتماعی و زیست محیطی می‏توانیم سرمایه‏های افراد، سازمان‏ها و جامعه را مدیریت و از آثار زیان‏بار خطرهای آن جلوگیری کنیم، تصریح‏کرد: کاهش هزینه، دستیابی به اهداف و رشد سازمان، کاهش اضطراب و نگرانی، جلوگیری از ضررهای مادی و معنوی ازجمله منافع بهره‏مندی از مدیریت ریسک است.

عبدالرسول عطایی از راه‏اندازی کمیته ریسک بیمه‏کوثر خبرداد و گفت: با ایجاد سیستم کنترل کیفیت، پایش مدیریت ریسک، برنامه‏ریزی بلندمدت و برگزاری جلسه‏هایی در سطح راهبردی توانستیم خطرها و ریسک‏ها را در بیمه‏کوثر کاهش دهیم و گواهی‏نامه مدیریت ریسک را به‏عنوان یکی از اولین‏ شرکت‌های بیمه‏ای دریافت کنیم. وی با اشاره به اینکه مدیریت ریسک نقش پویا و اثرگذاری در هر سازمان دارد، گفت: افزایش بهره‏وری و قابلیت‏های سازمانی، هماهنگی برای سازماندهی نیازهای سازمانی، تصمیم‏سازی مدیریت ارشد و خلق ارزش‏های جدید با راه‏اندازی واحد مدیریت ریسک در هر سازمانی تحقق می‏یابد. مدیرعامل بیمه‏کوثر افزود: با ورود به عرصه‏های تحقیقاتی و ارائه مقالات ارزنده می‏توان در راستای تغییر فضای کسب‏وکار، شیوه زندگی اجتماعی مردم و تغییر نگاه از دولتی به‌خصوصی شدن گام برداشت و همچنین در حوزه‏های توانگری مالی، نوآوری و مشارکت در منافع، تهدیدات و ریسک‏ها را پیش‏بینی کرده و مدیریت ریسک را در سازمان‏ها اجرایی کرد.


توسعه بیمه‏های زندگی با شفاف‏سازی مالی

همچنین روح‏الله عظیمی، مدیر بیمه‏های عمر و سرمایه‏گذاری بیمه کوثر گفت: با ایجاد زیرساخت‏های فناوری اطلاعات در شرکت‌ها می‏توان جوابگوی مشتریان بود و در جهت حفظ و جذب مشتریان گام برداشت. وی بهره‏مندی از افراد متخصص، سرمایه‏گذاری در حوزه بیمه‏نامه‏های زندگی و ایجاد زیرساخت‏های نرم‏افزاری را عامل توسعه بیمه‏های زندگی دانست و بیان کرد: کاهش دغدغه‏های شرکت‌های بیمه در حوزه بیمه‏های زندگی از قبیل نقدینگی شرکت‌ها برای بازخرید بیمه‏نامه‏های عمر و سرمایه‏گذاری و پرداخت مستمری با تغییر دیدگاه در بحث توانگری مالی و تفکیک توانگری مالی بیمه‏نامه‏های زندگی از دیگر بیمه‏نامه‏ها میسر می‏شود.

وی سپرده‏گذاری بانکی و سرمایه‏گذاری در حوزه املاک در شرکت‌های بیمه را رقیب بیمه‏نامه‏های عمر و سرمایه‏گذاری دانست و خاطرنشان‏کرد: با افزایش سرمایه‏گذاری در بخش بیمه‏نامه‏های عمر و سرمایه‏‏گذاری و ایجاد زیرساخت‏های لازم در شبکه فروش شرکت‌ها، توسعه بیمه‏های زندگی در جامعه تحقق می‏یابد. مدیر بیمه‏های عمر و سرمایه‏گذاری بیمه‏کوثر افزود: با مشارکت شرکت‌های بیمه و استفاده از ظرفیت‏ها و تجربه‏های مدیران این عرصه می‏توان در راستای شناسایی موانع و همچنین توسعه زیرساخت‏های بیمه‏های زندگی و در نهایت دستیابی به ضریب نفوذ بالا در این حوزه گام برداشت.