۱۴ رحـل گشـوده

اما اسناد و وقف نامه هایی هم وجود دارند که شهادت می‌دهند مراسم قرآن خوانی صفه در حرم مطهر امام رضا(ع)از سال ۱۲۷۶هجری قمری شروع شده و تا امروز که صفحه های سالشمار عدد ۱۴۳۲هجری قمری را نشان می دهد ادامه دارد.
درست زمانی که خورشید طلو ع می کند و آفتابش را روی حرم مطهر رضوی پهن می کند صدای قرآن خوانی مراسم صفه هم طنین انداز می شود؛ صبح ها نیم ساعت بعد از طلوع آفتاب و شب ها بلافاصله بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء. مراسم صفه قبلاً در رواق دارالحفاظ برپا می‌شد ولی اکنون این مراسم قرآن خوانی در رواق دارالسلام‌ - رواق زیبای جنوب شرقی حرم مطهر و در شرق دارالحفاظ- انجام می شود.
ابتدا تعدادی از فراشان (خادمان به چهار دسته حفاظ، فراشان، دربانان و کفش داران تقسیم می شوند)محل برگزاری مراسم صفه را آماده و زائران را به بیرون از رواق دارالسلام هدایت می کنند. آنها قبل از شروع مراسم با احترام خاصی ۱۴رحل و قرآن نفیس در اندازه های بزرگ را به محل برگزاری مراسم می آورند.
ص این رحل ها و قرآن ها به دو قسمت مساوی تقسیم شده و در سمت چپ و راست جلوی رواق دارالسلام به طور منظم و با فاصله یک اندازه از یکدیگر گذاشته می شوند.
هفت قرآن نفیس در سمت راست و هفت قرآن نفیس در سمت چپ قرار می گیرد و خادمان،۱۴شمعدان لاله زیبای تک‌شعله را نیز جلوی هر یک از رحل ها می گذارند .
قرآن ها و رحل های مراسم صفه با احترام خاصی دست به دست می شوند؛ انگار نور روی دست ها می چرخد و در فضا پاشیده می شود.

یکی از خدام، شمع های داخل لاله ها را روشن می کند. 14خادم وارد دارالسلام می‌شوند و هر یک پشت رحل ها می ایستند. خدام و فراشان کشیک روز هم در سمت چپ و راست با حالت خشوع و احترام می ایستند . سرکشیک خدام، معاون کشیک و سادات در بالای رواق می نشینند .
جلوی هر سر کشیک هم یک شمعدان روشن قرار می گیرد که روی سنگفرش ها روشنی می ریزد.
قرآن ها گشوده می شوند. شمع ها آب می شوند . 14مرد سرمه ای پوش پشت رحل ها با احترام زانو می زنند. آنها 14قاری و حافظ قرآن هستند که به حفاظ معروفند و این مقام را یا به ارث برده و یا به صورت افتخاری دریافت کرده اند. آنها یکی پس از دیگری پشت رحل های گشوده قرار می‌گیرند. زائران هم از دور ناظر بر اجرای مراسم هستند. زمزمه های قرائت قرآن بلند می شود. انگار فضا جان می گیرد. در و دیوار رواق هم صدا زمزمه می کنند.
کلمات موزون در فضا می پیچد و گوش‌ها را نوازش می دهد. قلب ها کم کم می لرزند و چشم ها بارانی می شوند. قاری «صدق‌الله‌العلی العظیم »را می گوید.
دست های راست چسبیده بر سمت چپ سینه هاست، جایی روی قلب ها. هر یک از حفاظ یک فقره از مدیحه 14معصوم (ع)یا 12امام (ع)را که از منشئات خواجه نصیر الدین طوسی است با صدای بلند، زیبا و آهنگین می خواند.
حفاظ زمانی که در خواندن مدیحه ۱۴معصوم (ع)به نام مبارک امام رضا(ع)می‌رسند همگی قیام می کنند و با ادای احترام به حضرت دوباره می نشینند . هر یک از حفاظ به نوبت مدیحه را می خواند و چون نوبت به دیگری می رسد، او هم خطبه و مدیحه امام بعد را می خواند. به محض شروع فقره چهاردهم و با بیان نام مبارک امام زمان (عج)بار دیگر همه قیام می کنند. پس از اتمام فقره چهاردهم مدیحه ،خطیب حفاظ، خطبه مخصوصی را قرائت می کند. با پایان یافتن مراسم، خدام سجده شکر به جای می آورند.
سپس سرکشیک یا معاون او به جمع آوری قرآن‌ها، رحل ها و لاله ها می پردازد.
این وسایل با کمال احترام دست به دست می گردند تا به اتاق مخصوص نگهداری قرآن ها در زاویه جنوب شرقی رواق دارالحفاظ انتقال یابند.
مراسم صفه در اسناد
در اسناد تاریخی آمده است که حدود یک قرن و نیم پیش مردی به نام «امام وردیخان بیات مختاری »سنت قرآن خوانی صفه را ثبت کرد.
او در وقف نامه ای تعیین کرد که درآمد حاصل از موقوفه ای را برای مخارج این مراسم مصرف کنند. بیات مختاری مقرر کرد که خادمان حفاظ در رواق توحید خانه (یکی از رواق های شمالی حرم مطهر و بین رواق دار الفیض و صحن انقلاب )صبح و شام، کلام الله مجید را تلاوت کنند و 12بند توسل خواجه نصیر‌الدین طوسی را هم بخوانند.حفاظ بر اساس وقف نامه موظف هستند در مراسم صفه هر نفر در شام یک جزء و در صبح یک جزء قرآن تلاوت کنند.
در ضمن حفاظ باید در این مراسم ،مشئات خواجه نصیر الدین طوسی را با صدای خوش و زیبا بخوانند و ثواب تلاوت کلام الله مجید را به ارواح مطهر انبیا و ۱۴معصوم (ع)هدیه کنند.
علاوه بر وقف نامه امام وردیخان بیات مختاری که به آن اشاره شد، حاج قاسم ملک التجار -یکی از واقفان بزرگ آستان مقدس رضوی - هم در سال 1277هجری قمری برای برگزاری مراسم صفه وقف نامه‌ای نوشت که بر اساس این وقف نامه، مراسم صفه ملک التجار بلافاصله بعد از مراسم صفه بیات مختاری در حرم مطهر برگزار می شود.