مرحله نخست چهارمین جشنواره ملی بهره‌وری برگزار شد

بنگاه‌های بهـره‌ور، جامعه بهـره‌ ور

دکتر نهاوندیان : بهره‌وری ضامن استقلال اقتصادی و عزت کشور است
ابتدا از همه شرکت‌کنندگان،داوران و دست‌اندرکاران برگزاری چهارمین جشنواره ملی بهره‌وری قدردانی و تشکر می‌کنم. پیش از هر چیز چند پرسش را مطرح می‌کنم که قابل تامل و تفکراند.

دکتر نهاوندیان : بهره‌وری ضامن استقلال اقتصادی و عزت کشور است
ابتدا از همه شرکت‌کنندگان،داوران و دست‌اندرکاران برگزاری چهارمین جشنواره ملی بهره‌وری قدردانی و تشکر می‌کنم. پیش از هر چیز چند پرسش را مطرح می‌کنم که قابل تامل و تفکراند.

نخست آنکه پرداختن به مقوله بهره‌وری در شرایط امروز اقتصاد ایران تا چه اندازه حائز اهمیت است؟ در شرایطی که بنگا‌ه‌های ما در اثر تکانه‌های بسیار جدی و پرآسیب محیطی دست به گریبان مسائل سرنوشت‌ساز حیات و ممات قرار گرفته‌اند، آیا مسئله امروز یک مدیر بنگاه، پرداختن به مسائل درونی است یا مسائل محیطی و پیرامونی؟ آیا اولویت، پرداختن به مسائل کلان اقتصادی است یا مسائل خرد داخلی؟ آیا سیاست‌های کلان حاکم بر سازمان بیشتر اهمیت دارد یا مسائل و مشکلات درونی؟ عملکرد بنگاه در این شرایط از ساختار تاثیر می‌پذیرد یا از رفتار؟ دیگرآنکه، در شرایطی که سیاست‌های اقتصادی ظرف یک شبانه‌روز تغییر می‌کند، آیا اقتصاد ما با شانس و اقبال و تلاطمات رانتی فعالیت بنگاه‌ها را هدایت می‌کند یا با هوشمندی و ابتکار و تلاش برای بهره‌وری؟
باید بگویم، شاید اگر این چالش‌ها را نداشتیم، اصولا نیازی به جشنواره بهره‌وری نداشتیم، زیرا جایزه بهره‌وری را در یک ساختار رقابتی، خود اقتصاد می‌دهد. به بیان دیگر، در ساختار یک اقتصاد رقابتی، اصلا نیازی به مسابقه بهره‌وری وجود ندارد.

مرحله نخست چهارمین جشنواره ملی بهره‌وری با تقدیر از 62 شرکت فعال در حوزه‌های صنعتی و خدماتی و با حضور مدیران و فعالان اقتصادی کشور در تالار زرین هتل پارسیان آزادی تهران برگزار شد. مرحله اول چهارمین جشنواره ملی بهره‌وری در حالی پایان یافت که از میان 1030 شرکت مورد بررسی، تعداد 314 شرکت و بنگاه اقتصادی واجد شرایط لازم برای ارزیابی رشد بهره وری شناخته شدند که از میان آنها 63 شرکت در بخش‌‌های اصلی، جانبی و ویژه مورد تقدیر قرار گرفتند.

داوری این مرحله از جشنواره بر عهده ۳ هزار تن از مدیران اقتصادی و استادان دانشگاه بود که به صورت آنلاین به قضاوت و داوری نشستند.

دکتر فروزانفرد دبیر کمیته علمی جشنواره
گزارش کمیته علمی از مرحله نخست چهارمین دوره جشنواره ملی بهره وری

ضمن ابراز ارادت و خوش آمد گویی و سپاس از حضور ارزشمندتان در آیین پایانی مرحله نخست چهارمین دوره جشنواره ملی بهره وری، بدین وسیله به نمایندگی از کمیته علمی گزارش کوتاهی از مجموعه فعالیت ها و دستاورد های چهارمین دوره جشنواره ملی بهره وری را به اختصار تقدیم حضور می کنم:

1- برگزاری جلسات کمیته علمی
با حضور شایسته مدعوین صاحب نام عرصه بهره وری کشور در طول فرآیند دومین دوره جشنواره که از خرداد ماه سال ۱۳۸۹ آغاز شد ۶ جلسه رسمی کمیته علمی در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار گردید. در این جلسات مواردی چون عناوین، تعاریف و نحوه محاسبه شاخص های بهره وری خصوصا شاخص بهره وری کل عوامل تولید، عناوین و تعداد گروه های قابل اندازه گیری ، نحوه انتخاب نامزدها در گروه های ۳۱ گانه وشرایط انتخاب داوران و شکل اجرای فرآیند داوری مورد بررسی و تبادل نظر کارشناسی قرار گرفته و مصوبات متعددی در زمینه های مربوطه حاصل آمد. همچنین در مواردی برای ارتقای کارکرد جشنواره و جایگاه ملی و علمی آن پیشنهادادتی مطرح گردید که برخی از آنها در دوره دوم و گروهی از آنها برای اعمال در دوره سوم مورد تصویب قرار گرفت.
حضور به موقع جمعی از صاحب نظران، تنوع دیدگاه ها ، همکاری برای دستیابی به اجماع، از ویژگی های برجسته جلسا ت کمیته علمی بود که در نوع خود کم نظیر می نمود.
در فرآیند سومین و چهارمین دوره جشنواره با در نظر گرفتن کلیه مصوبات کمیته علمی، در دبیرخانه نسبت به ورود اطلاعات ، محاسبه شاخص ها و تایین نامزدها اقدام لازم صورت پذیرفت. بعلاوه به عنوان یک گام بهبود و با هدف استفاده گسترده و شایسته تر از نقطه نظرات گروه متنوع تری از کارشناسان، سامانه اطلاع رسانی اختصاصی کمیته علمی برای جمع آوری آرای اعضای کمیته راه اندازی شد.
2- انتخاب نامزدها برای حضور در فرآیند داوری
با راه اندازی سامانه اختصاصی کمیته علمی بدون نیاز به تشکیل جلسات متعدد و صرف زمان طولانی فرصتی فراهم شد تا گروه بزرگتری از صاحب نظران بهره وری ملی امکان اعلام نظر و بررسی محاسبات و پیشنهادات دبیرخانه را با آرامش خاطر و بهره وری بیشتر پیدا کنند.
بدین ترتیب پس از پایان دوره زمانی تعیین شده و با توجه به اعلام نظر کمیته علمی، ستاد داوری چهارمین جشنواره ملی بهره وری بر اساس جمع بندی نظرات کمیته علمی و با استناد به هدف گذاری های برنامه های توسعه ملی نامزدها را با توجه به دو معیار بالاترین میزان رشد و بهترین وضعیت نسبت به مقادیر میانگین هرگروه در طی سالهای 86-90 بر اساس محاسبات سامانه ملی اندازه گیری، مشخص کرده و اطلاعات ایشان را در سامانه داوری چهارمین جشنواره ملی بهره وری در دسترس داوران قرار دادیم.

3- فرآیند داوری آنلاین
با ارایه اطلاعات بصورت آن لاین به گروه های داوری از روز اول بهمن ماه سال جاری فرآیند داوری رسما آغاز شد و تا ساعت ۲۴ روز ۱۷ بهمن ادامه داشت. داوران به تدریج بر اساس زمانبندی اعلام شده توسط ستاد داوری جشنواره با ورود به سامانه مربوطه بطور رسمی آرای خود را ثبت کردند. استقبال بیش از پیش داوران در این دوره از فرآیند داوری و اظهار لطف و اعلام رضایتشان از این همراهی در نظرسنجی های آنلاین سامانه داوری شاهدی بود برای حصول اطمینان و اینکه به لطف خداوند مهربان برای فرهنگ سازی بهره وری در مسیر درستی در حرکت هستیم.
لازم به توضیح است که تعداد فراوانی از داوران این دوره پس از طی مراحل ثبت نظرات خود در سامانه در نظرسنجی طراحی شده شرکت کردند و نظرات خویش را در زمینه موضوعات مربوط به داوری و سامانه ملی اندازه گیری و تجزیه و تحلیل شاخص های مالی ، اقتصادی و بهره وری ارایه کردند که بی شک می تواند چراغ راه ما باشد در ادامه مسیر. بعلاوه برخی از دوستان هم با حضور در تالار گفتگوی سامانه داوری در مورد موضوعات مطروحه اعلام نظر کردند.
در این مجال بر خود لازم می دانم از همگی عزیزان به خاطر حسن اعتماد و ابراز لطفی که فرمودند صمیمانه سپاسگزاری نمایم.
با پایان یافتن مهلت اعلام نظر داوران دبیرخانه پس از بررسی و شمارش آرا نسبت به معرفی نهایی برگزیدگان به کمیته راهبری در تاریخ 18 بهمن ماه اقدام به عمل آمد.

4-مصوبات جدید برای مدیریت دانش تجربیات موفق بهره وری در کشور
با پیشنهاد دبیرخانه و تصویب کمیته علمی از دوره سوم ، جشنواره در دو مرحله برگزار می گردد. در مرحله نخست که با مراسم امروز به پایان رسید، با محاسبه و مقایسه وضعیت شاخص های بهره وری در گروه های ۳۱ گانه اقتصادی ارزیابی متکی بر اعداد و نتایج با مشارکت پر تعداد متخصصین و کارشناسان صورت می پذیرد و بر این اساس برگزیدگان شایسته دریافت لوح تقدیر معرفی می شوند. در مرحله پسین نامزدهای هر گروه می توانند با ارایه سه عنوان از تجربیات موفق خود در زمینه مدیریت بهره وری حداکثر تا پایان فروردین ماه ۱۳۹۲ در قالب مشخصی که توسط کمیته علمی تعیین می شود، در مسابقه بهره وری با محوریت معرفی بهترین تجربیات موفق شرکت نمایند. کمیته علمی با بررسی موارد ارسالی بهترین ها را به رای داوران خواهد گذاشت و در هفته بهره وری زمینه ای را برای ارایه گروهی از بهترین ها در جلسات کارشناسی فراهم خواهد آورد. بدین ترتیب فرصتی مناسبی برای گفت و شنود جدی و مستمر پیرامون موضوع ملی و پر اهمیت بهره وری ایجاد خواهد شد.
[e-mail]

سخنان دکتر نهاوندیان رییس اتاق ایران در جشنواره ملی بهره وری
بهره‌وری ضامن استقلال اقتصادی و عزت کشور است
ادامه از صفحه اول- ابتدا از همه شرکت‌کنندگان،داوران و دست‌اندرکاران برگزاری چهارمین جشنواره ملی بهره‌وری قدردانی و تشکر می‌کنم.

پیش از هر چیز چند پرسش را مطرح می‌کنم که قابل تامل و تفکراند. نخست آنکه پرداختن به مقوله بهره‌وری در شرایط امروز اقتصاد ایران تا چه اندازه حائز اهمیت است؟ در شرایطی که بنگا‌ه‌های ما در اثر تکانه‌های بسیار جدی و پرآسیب محیطی دست به گریبان مسائل سرنوشت‌ساز حیات و ممات قرار گرفته‌اند، آیا مسئله امروز یک مدیر بنگاه، پرداختن به مسائل درونی است یا مسائل محیطی و پیرامونی؟ آیا اولویت، پرداختن به مسائل کلان اقتصادی است یا مسائل خرد داخلی؟ آیا سیاست‌های کلان حاکم بر سازمان بیشتر اهمیت دارد یا مسائل و مشکلات درونی؟ عملکرد بنگاه در این شرایط از ساختار تاثیر می‌پذیرد یا از رفتار؟ دیگرآنکه، در شرایطی که سیاست‌های اقتصادی ظرف یک شبانه‌روز تغییر می‌کند، آیا اقتصاد ما با شانس و اقبال و تلاطمات رانتی فعالیت بنگاه‌ها را هدایت می‌کند یا با هوشمندی و ابتکار و تلاش برای بهره‌وری؟
باید بگویم، شاید اگر این چالش‌ها را نداشتیم، اصولا نیازی به جشنواره بهره‌وری نداشتیم، زیرا جایزه بهره‌وری را در یک ساختار رقابتی، خود اقتصاد می‌دهد. به بیان دیگر، در ساختار یک اقتصاد رقابتی، اصلا نیازی به مسابقه بهره‌وری وجود ندارد.
در چنین ساختاری هر کس برنده نشود، خود بخود از میدان مسابقه بیرون گذاشته می‌شود. متقابلا در شرایطی که ساختار رقابتی وجود ندارد و این رفتار رانت‌جویانه است که مورد تشویق و حمایت قرار می‌گیرد، نیاز به این گونه جشنواره‌ها داریم که یادآوری می‌کند مسابقه اصلی، مسابقه بهره‌وری است.
از سوی دیگر، تحریم‌ها به ما می‌آموزد که تا زمانی که اقتصاد ایران به درآمدهای حاصل از منابع تکیه کند، نتیجه همین می‌شود که هست. تا زمانی که اقتصاد کشور، معیشت مردم و رشد اقتصادی به منابع طبیعی تجدیدناپذیر متکی باشند، وضعیت بسیار آسیب‌پذیر می‌شود. نرخ رشد تولید ناخالص ملی هم اگر تنها به فروش نفت بستگی داشته باشد، امیدوارکننده و رضایت‌بخش نخواهد بود.
در واقع این وضعیت، آن استقلال اقتصادی که دنبالش بودیم را به هیچ عنوان تامین نکرده است. استقلال اقتصادی زمانی حاصل می‌شود که دیگران نتوانند با تصمیم‌گیری‌های خارج از مرز برای ما تعیین تکلیف کنند. استقلال اقتصادی هنگامی به دست می‌آید که چشمه زاینده اقتصاد ما در تک تک بنگاه‌ها و سازمان‌های ما و در سایه بهره‌وری برکت افزا باشد، نه با افزایش یا کاهش قیمت نفت. اگر به جای دلخوش کردن به افزایش درآمدهای نفتی، رشد تولید ناخالص ملی را از راه بهره‌وری به دست می‌آوردیم -آنچنان که در قانون هم نوشتیم و نشد- امروز وضعیت و چشم‌انداز اقتصادی ما به مراتب بهتر از بسیاری کشورهای دیگر بود.
بهره‌وری نه تنها رفاه و پیشرفت جامعه را به دنبال دارد، بلکه تضمین‌کننده استقلال و عزت کشور نیز هست. بنابراین بهره‌وری یک تفنن تجملی و تشریفاتی نیست، یک موضوع بسیار جدی ملی و ضامن آبرو و شرافت ایران و ملت ایران است.
پرداختن به مقوله بهره‌وری همچنین به معنای نفی نقد سیاست‌های اقتصادی ما نیست. اصلاح ساختارها و سیاست‌ها نیز در بحث بهره‌وری مطرح می‌شود و فضای کسب و کار ما باید به فضایی مشوق مسابقه بهره‌وری تبدیل شود.
قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار نیز که سال گذشته به تصویب رسید، حاصل تلاش چندین ساله کارشناسان و مسئولان اقتصادی کشور بود و به سندی درخشان برای نظام و به اصل‌ترین سیاست‌های اقتصادی تبدیل شد. (رجوع به قانون بهبود فضای کسب و کار)
اما توجه کافی و لازم به مسائل کلان اقتصاد و ضرورت اصلاح ساختار و سیاست‌های اقتصادی، نباید ما را از پرداختن به مسائل داخلی بنگا‌ه ها و سازمان‌ها باز دارد. شناخت و بررسی مسائل و مشکلات درونی یک بنگاه اقتصادی و چگونگی پرداختن آن به بحث بهره‌وری و هموار کردن مسیر آن برای یک سازمان، امروزه از اهمیت بسیار بالایی در اقتصاد برخوردار است. و به راستی قهرمانان بهره‌وری باید تجلیل شوند، زیرا در شرایطی که انگیزه‌های واقعی لزوما آنها را به برنده‌شدن سوق نمی دهند، به این مسیر رهنمون شده‌اند.
در شرایطی که بخش‌هایی از جامعه از حمایت‌های خاص برخوردارند و بخش‌هایی تمرین می‌کنند تا در رقابت‌های بین‌المللی شرکت جویند، یقینا باید بنگاه‌هایی که مسابقه بهره‌وری را وظیفه خود دانسته و به رتبه قابل قبولی رسیده‌اند، مورد تقدیر قرار گیرند. در همین شرایط دشوار و غیرمساعد است که ارزش کار بنگاه‌های بهره‌ور بیشتر از ارزش کار بنگاه‌های مساعد محاسبه می شود.
اگر می‌توانستیم هزینه مبادله را برای مدیرانمان کاهش دهیم و اگر می‌توانستیم تشریفات اداری را در حد قابل رقابت شدن در عرصه بین‌المللی کاهش دهیم، بی‌شک کار برای مدیر بنگاه بسیار آسان‌تر بود. اما مدیری که در همین شرایط دشوار معدل قابل قبولی کسب کرده ، به راستی قابل قدردانی و ستایش است.
باید بیدار باشیم. هم باید نگران اصلاح ساختار سیاست‌های کلان باشیم و هم نگران سیاست‌های داخلی بنگاه‌ و سیاست‌های خرد. تنها در این صورت است که می‌توان شاهد پیروزی را در آغوش کشید.
دکتر محمد نهاوندیان
رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران

رییس کمیته راهبری
بهره‌وری اجبار است، نه انتخاب
روند استقبال از چهارمین جشنواره ملی بهره‌وری، روندی صعودی و قابل تامل و علیرغم مشکلات و مسایل امروز جامعه رو به افزایش است.

این روند نشان‌دهنده‌ این است که بلوغ مدیریت در جامعه ایران رو به رشد است و ضرورت توجه به بهره‌وری در ایران همچون دیگر کشورهای جهان احساس می‌شود. این مطالب را دکتر محمدعلی محمدی، رییس کمیته راهبری چهارمین جشنواره ملی بهره‌وری بیان کرد.
وی با اشاره به وقوع بحران اقتصادی جهان در سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ و کاهش نرخ رشد اقتصادی به کمتر از ۵ درصد، تصریح کرد که از سال ۲۰۱۰ تا امروز، کشورهای درگیر در بحران در سایه توجه به ضرورت و افزایش بهره‌وری توانستند نرخ رشد اقتصادی جهان را بار دیگر به رقم ۵/۷ برسانند.
وی سپس به مقایسه سهم بهره‌وری و رشد اقتصادی کشورهای جهان پرداخت و گفت: از سال 1985 تاکنون، میانگین سهم بهره‌وری در نرخ رشد اقتصادی 25 درصد و بر مبنای آمار ارائه شده، رشد اقتصادی کشورهایی نظیر چین، ژاپن، آمریکا، کره و تایلند با تکیه بر بهره‌وری به ترتیب 24، 25، 30، 15 و 30 درصد بوده است که نشان‌دهنده ضرورت توجه به بهره‌وری در این کشورهاست.
محمدی نرخ رشد بهره وری نیروی انسانی در برخی کشورهای آسیایی را نیز قابل تامل دانست و گفت: چینی ها از سال ۱۹۷۰ به بعد سالانه ۲/۷ درصد، کره ۹/۴ درصد، سنگاپور ۵/۳ درصد، ویتنام ۶ درصد، سری‌لانکا ۵/۳ درصد، تایلند ۴/۴ درصد، مالزی ۴/۳ درصد، اندونزی ۳ درصد، هند ۳ درصد و اتحادیه اروپا ۵/۱ درصد نرخ رشد بهره‌وری و منابع انسانی داشته‌اند.
اما این نرخ در ایران رشد منفی داشته است. این در حالی است که در دنیای رقابتی امروز نرخ رشد بهره‌وری صفر درصد نیز خطرناک است چه رسد به اینکه این رشد منفی باشد.
وی افزود: امروزه مسابقه بهره‌وری، برخی کشورها مانند هند را به چنان جایگاهی رسانده که براساس گزارش دویچه وله به عنوان دهمین اقتصاد برتر جهان شناخته می‌شود. رییس کمیته راهبری جشنواره در ادامه به ارائه آماری در خصوص رشد ارزش تولید ناخالص داخلی برخی کشورها ظرف سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۰ پرداخت و گفت: طی این سال‌ها براساس توجه به مقوله بهره‌وری، تولید ناخالص داخلی کشور چین ۱۰ برابر، کره ۲۰ برابر، هند ۷ برابر و اتحادیه اروپا ۴ برابر شده و در کشور کره از رقم ۶۵ میلیارد دلار به ۱۲۰۰ میلیارد دلار، در هند از ۱۸۰ میلیارد دلار به ۱۲۰۰ میلیارد دلار و در اتحادیه اروپا از رقم ۳۲۰۰ میلیارد دلار به ۱۴ هزار میلیارد دلار رسیده است.
وی افزود: در این میان ایران قرار بود در سال 1404 کشور اول منطقه خاورمیانه باشد و در برنامه پنجم توسعه اقتصادی 9 درصد نرخ رشد تولید ناخالص داخلی داشته باشد که با توجه به نرخ رشد دیگرکشورها بسیار پایین است.
به گفته وی، مقایسه این آمار و ارقام نشان‌ می‌دهد که حرکت بهره‌وری در ایران اگر تنها در غالب جشنواره باشد نگران‌کننده است و فاصله ما با دیگر کشورهای جهان را روز به روز بیشتر می‌کند.
محمدی با اشاره به گفته‌ای از«پیتر دراکر»که اگر بخواهید یک جامعه بهره‌ور داشته باشید، باید سازمان‌های بهره‌ور داشته باشید، خاطرنشان ساخت که امروزه سهم ارزش افزوده صنعتی در برخی کشورها به 50 درصد رسیده و با افزایش چنین فاصله و شکافی میان ما و دیگران، راهی جز افزایش بهره‌وری و قرار گرفتن در مسیر توسعه اقتصادی و سیاسی وجود نخواهد داشت.
وی تاکید کرد: امروز بهره‌وری اجبار است نه انتخاب و آینده روشن جامعه وابسته به آینده روشن سازمان‌هاست و برخورداری از آینده روشن جز در سایه توجه به مقوله بهره‌وری امکان‌پذیر نخواهد بود.
رییس کمیته راهبری چهارمین جشنواره ملی بهره‌وری در پایان سخنان خود اظهار امیدواری کرد که چنین برنامه‌هایی نقطه عطفی باشد برای حرکت و رشد جدی بهره‌وری در سازمان‌های کشور.