وقتی «مدرسه» کاستی‌های سبد خانوار را پر می‌کند

دکتر شیوا دولت‌آبادی*

من به عنوان یک دوستدار کودکان و به عنوان کسی که سال‌ها است با دغدغه‌مندی وضعیت عمومی کودکان در ایران را دنبال می‌کنم، در بسیاری از موارد شاهد رشد ناکافی آنها هستم. کوتاه‌قدی اکثریت کودکان، در برخی از مناطق کشور کاملا محسوس است و این امر به سوءتغذیه آنها باز می‌گردد. البته کوتاه‌قدی تنها نتیجه تغذیه نامناسب در کودکان نیست، این امر می‌تواند کم‌توانی ذهنی در کودکان را نیز به دنبال داشته باشد چرا که تغذیه ناکافی موجب می‌شود مغز نتواند توانایی‌های بالقوه خود را به منصه ظهور برساند.

این امر در حالی است که تغذیه مناسب و آگاهانه، می‌تواند در تغییر کلی کیفیت جمعیت نقش داشته باشد. کما اینکه به طور میانگین ژاپنی‌ها که دو نسل قبل به نظر می‌رسید دارای ویژگی ژنتیکی قد متوسط هستند، با تغییر تغذیه و رشد بهداشت توانستند رشد قابل توجهی از این لحاظ کسب کنند. مسلما کودکان ایرانی در خانواده‌هایی با عدم امکانات کافی که نمی‌توانند به تغذیه آنها توجه کنند، به نهادی نیازمندند که بر این امر نظارت داشته باشد و حداقل کلسیم‌ها و ریزمغذی‌ها را برای آنها فراهم کند. بهترین جایی که می‌تواند کودک از طریق آنها این مواد را فراهم کند، مدرسه است. تامین شدن این مواد از سوی مدرسه همچنین موجب انتقال اطلاعات به خانواده‌ها می‌شود درباره اینکه چه مواد غذایی برای آنها مناسب است؛ ضمن اینکه کسری مواد غذایی که در سبد خانوار نبوده، از سوی این نهاد زیرمجموعه آموزش و پرورش تامین می‌شود.

در فرآیند تغذیه برای کودکان مدارس مناطق محروم، همچنین باید به این نکته توجه داشت که به طور سنتی در خانواده‌ها این تصور وجود دارد که پسران به لحاظ جثه درشت نیاز بیشتری به مواد غذایی مقوی دارند. این در حالی است که گرچه دختران اندام ظریف‌تری دارند و ممکن است حجم کمتری از مواد غذایی را مصرف کنند اما آنها به لحاظ کیفیت مواد غذایی به اندازه پسرها نیازمند مواد با کیفیت بالا هستند. باید توجه داشته باشیم که دختران زنان و مادران آینده هستند و هر چقدر از قدرتمندی جسمی بیشتری برخوردار باشند، فرزندان بهتر و سالم‌تری به دنیا می آورند. زنان بارداری که دچار سوءتغذیه هستند ممکن است دچار زایمان‌های زودرس شوند، همچنین آنها به دلیل عدم آگاهی ممکن است فاصله‌های بارداری کوتاه‌تری داشته باشند که تمام اینها آسیب‌هایی را به خود آنها و جامعه وارد می‌کند. در نتیجه مشاهده می‌کنیم که تغذیه دختران در مدارس مناطق محروم به شکل مداوم با گذر سال‌ها موجب تولد فرزندان سالم از مادران سالم خواهد شد.

* رییس هیات مدیره «انجمن حمایت از حقوق کودکان»