احساس تعهد و نگاه به دوردست

[ شبنم چکاو ]

از میان بیش از یک هزار و پانصد ناشر حاضر در بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، تنها تعداد اندکی ناشر حضور دارند که به واسطه احساس تعهد به سرنوشت نسل جدید شاعران کشور و پایبندی به خدمت‌رسانی فرهنگی، با بردباری مایل به سرمایه‌گذاری بر آثار این شاعران و انتشار آن در قالب یک مجموعه مستقل هستند. در میان طیف وسیع ناشران ادبی، بسیار هستند کسانی که با اقدام به انتشار و تجدید چاپ آثار شاعران پیشکسوت سودی در خور حاصل می‌کنند ولی از این سود هیچ سرمایه‌ای صرف کشف استعدادهای نو که وظیفه اصلی یک بنگاه انتشاراتی است، نمی‌کنند. این دست ناشران در حالی تمایل به انتشار اثر شاعران جوان نشان می‌دهند که در مقابل وجهی گزاف دریافت کنند و باقی اینکه تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل...

اما اندک ناشرانی نیز هستند که خواهان ماندگاری نام خود در عرصه فرهنگ و در پی منافعی گرامی‌تر از نفع مادی هستند. ایشان راه را بر شاعران هموار نموده و روزنی برای درخشش و حرکت به سوی ساختن نخبگان ادبی آینده می‌گشایند. در این میان نشر «آوای کلار» که چند سالی است فعالیت خود را در حوزه انتشار آثار «کتاب اولی»ها با جدیت آغاز کرده است در ردیف نخست ناشران داخلی بیست و یکمین نمایشگاه کتاب تهران غرفه دارد.

ناشر باید به اثری که منتشر می‌کند معتقد باشد

«آراسته بیداربخت» مسوول انتشارات آوای کلار که در کنار همسرش «فقیه نصیری» در کار کشف استعدادهاست، تنها در شش ماهه دوم سال ۸۶، ۹ کتاب شعر را با سرمایه شخصی منتشر کرده است.

وی در این باره می‌گوید: تاکنون تمامی کتاب‌های منتشر شده در این انتشارات با هزینه شخصی ناشر منتشر شده و معدود آثاری که بخشی از هزینه آن را مولف تقبل کرده است به درخواست مولف برای تسریع در روند نشر بود.

بیداربخت میزان استقبال عمومی از خرید کتاب‌های شعر را اینگونه توصیف می‌کند: به رغم اینکه نام این انتشارات برای مراجعه‌کنندگان چندان آشنا نیست ولی نحوه مصرفی آثار در ایجاد انگیزه برای خرید بسیار موثر است.

وی توضیح می‌دهد: از آنجایی که من به عنوان ناشر در گزینش، ویرایش یا نمونه‌خوانی بسیاری از آثار شرکت داشته‌ام، نسبت به محتوای همه کتاب‌های منتشر شده آگاهم و از این رو است که هنگام معرفی اطلاعات کافی درباره محتوای اثر و توانایی نویسنده یا شاعر در اختیار مخاطب می‌گذارم.

وی این روش را روش کار فرهنگی می‌داند و معتقد است که ناشر باید با اعتقاد به اثری که منتشر می‌کند در معرفی آن اثر نهایت کوشش را داشته باشد.

بیداربخت با ابراز تاسف ازاینکه ناشران قدیمی و سرشناس اهتمامی برای انتشار آثار شاعران جوان ندارند، می‌گوید: مراکز پخش، کتاب شعر نمی‌خواهند و ناشران مشهور نیز منفعتی در این کار نمی‌بینند و به این وسیله تمام فرصت‌ها برای حضور شاعران جوان محدود شده است.

وی انگیزه خود برای سرمایه‌گذاری چنین آثاری را فرصت‌سازی می‌داند و می‌گوید: تمامی کتاب‌های تالیفی، ترجمه‌ای و شعر در این مجموعه حاصل نوآوری مولفان و مترجمان جوان ایرانی است.

وی نسبت به فضای اندک اختصاص داده شده به غرفه این نشر معترض است و می‌گوید: با توجه به گستردگی عناوین کتاب‌های این نشر در ازای درخواست ۱۵ متر غرفه تنها ۹ متر غرفه در اختیار نشر آوای کلار گذاشته‌اند و چگونه است که برخی ناشران که نمی‌خواهم نامی از آنها ببرم غرفه‌هایی بیش از دو برابر این فضا را در اختیار دارند. بیداربخت می‌افزاید: در پی این تبعیضات، این نشر طی نامه‌ای به وزارت ارشاد از اینکه مافیای نشر در وزارت ارشاد نفوذ کرده، ابراز تاسف کرده است.

نسل جدید در جست‌وجوی نوآوری است

نشر «گل‌آذین» نیز از دیگر انتشاراتی است که بر انتشار آثار ترجمه شعر اهتمام می‌ورزد. این نشر که مسوولیت آن را «پروین صدقیان» به عهده دارد با ۳ عنوان کتاب شعر در نمایشگاه حاضر شده است، این عناوین علاوه بر کتب تالیفی و ترجمه‌ای دیگری است که نشر گل‌آذین در نمایشگاه آورده است. ترجمه «عاشقانه‌های برشت» و ترجمه‌ای از «مجموعه اشعار سیلیویا پلات» از جمله این آثار است. این ناشر علاوه بر این گزیده‌ای از «اشعار شاعران بزرگ فرانسه» را نیز پیش‌تر روانه بازار کتاب کرده بود.

«صدقیان» درباره انتشار آثار مترجمان و مولفان جوان می‌گوید: بسیاری از آثار منتشر شده در این نشر در حوزه تالیف و ترجمه نتیجه کار نسل جوان است و آثار این افراد در کنار آثار پیشکسوتان عرصه ترجمه و شعر ارائه می‌شود و این روشی برای معرفی نسل جدید است.

وی که بیشتر تمایل به انتشار ترجمه اشعار دارد، می‌افزاید: امروزه خوانندگان علاقه‌مند به مطالعه ایده‌های نو هستند و به همین دلیل مایل به شنیدن صدای شاعران آن سوی مرزها می‌باشند.

وی در ادامه می‌گوید: بخشی از شهرتی را که شاعران دهه‌های ۴۰ و ۵۰ به دست آوردند، مدیون خوانندگان نسل خود و نسل بعد هستند و خوانندگان دهه‌های فعلی نیز نسبت به شاعران نسل خود باید این احساس تعهد را داشته باشند. وی با ابراز خوش‌بینی نسبت به این آثار می‌گوید: من به عنوان یک ناشر بسیار علاقه‌مند به انتشار آثاری هستم که ایده‌هایی نو دارند و معتقدم که برای قضاوت باید منتظر آینده بود.

وی همچنین نسبت به فضای اندک اختصاص یافته به این غرفه ابراز تاسف می‌کند و می‌گوید: فضای درخواستی این نشر برای غرفه در نمایشگاه ۱۷ متر بود که در نهایت کوچک‌ترین فضا (۹ متر) در اختیار قرار گرفت.