ماجراهایی از دستکاری و ایرادات در طراحی حراج
هال واریان اقتصاددان معروف که در حوزه اقتصاد اطلاعات پژوهش‌های زیادی انجام داده است مطلب زیر را برای صفحه اقتصادی روزنامه نیویورک تایمز نوشته است.
حراج‌ها، یکی از «قدیمی ترین» روش‌های خریدوفروش هستند که در عصر اینترنت تجدید حیات یافته‌اند، وقتی می‌گوییم «قدیمی» واقعا قصد و منظوری داریم. هرودوت تاریخ‌نگار یونانی، به شرح بازار ازدواج بابلی‌ها می‌پردازد که حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد دختران آماده ازدواج را به حراج می‌گذاشتند جالب اینجاست که برخی عروس‌ها با قیمتی منفی فروخته می‌شدند.
رومی‌ها نیز از حراج برای اهداف گوناگونی استفاده می‌کردند، شامل به حراج گذاشتن حق جمع‌آوری مالیات، در سال ۱۹۳ پس از میلاد، نیروهای گارد ویژه حتی منصب امپراتوری روم را به حراج گذاشتند.
در عصر کنونی، ما دیگر شاهد اینگونه حراج‌ها نیستیم مگر اینکه فعالیت‌های تامین مالی برای هزینه‌های مبارزات انتخابی را در این ردیف به حساب بیاورید. اما اینک از حراجی‌ها با تفاوتی ناچیز برای هر چیز دیگری استفاده می‌شود.
حراج‌های آن‌لاین، تحت مدیریت کامپیوتر بسیار کم‌هزینه هستند و به‌طور روزافزونی محبوب‌تر می‌شوند.
Ebay معروفترین نمونه است، اما سایر شرکت‌های کمتر شناخته شده از تکنولوژی مشابه استفاده می‌کنند. برای مثال DoveBid تجهیزات و ابزار مازاد صنعتی را به حراج می‌گذارد. ماشین‌آلات مازادی که در محوطه پشت کارخانه‌های شیکاگو بلااستفاده مانده وکارآیی خود را از دست داده‌اند را می‌توان برای استفاده به شانگهای چین برد. حراج‌های اینترنتی این نوع معاملات را تسهیل کرده، اتلاف منابع و دوباره کاری را کاهش داده است.
«ویلیام ویکری» اقتصاددانی است که نخستین پژوهش تئوریک اساسی در زمینه حراج‌ها را در سال ۱۹۶۱ نوشت و ۳۵ سال بعد به خاطر این پژوهش جایزه نوبل دریافت کرد.
عده زیادی از اقتصاددانان کار آقای ویکری را در طول ۴۰ سال گذشته اصلاح و تکمیل کرده‌اند، کار تئوریک زیبا و قدرتمند ویکری منجر به چندین بینش مهم شده و اثر زیادی بر طراحی حراج گذارده است.
این روزها، زمانی که دولت‌ها تصمیم می‌گیرند منابع و امکانات دولتی را به مزایده بگذارند اقتصاددانان را برای مشورت در چگونگی طراحی حراج استخدام می‌کنند. اما قیمت‌دهندگان (شرکت‌کنندگان) در مزایده نیز اقتصاددانان را- برای فهمیدن اینکه چگونه بر سیستم حراج پیروز شوند- استخدام می‌کنند. «پل کلمپرر» اقتصاددان در دانشگاه آکسفورد اخیرا مقاله‌ای به نام «واقعا چه چیزهایی در طراحی حراج مهم است؟» نوشته است. این مقاله شامل ماجراهای بسیار سرگرم‌کننده و تامل‌برانگیزی درباره چگونگی تقلب در حراج است.
کلمپرر می‌گوید: اصول طراحی حراج خوب، مانند اصور هر بازار دیگری هستند یعنی باید سعی در تشویق به ورود شرکت‌کنندگان بیشتر داشته باشید و از تبانی نیز جلوگیری کنید. حراج‌های قیمت‌دهی صعودی به‌خصوص وقتی فقط تعداد اندکی قیمت‌دهنده وجود دارد، اغلب مستعد تبانی هستند از آنجایی که پیشنهاددهندگان می‌توانند از دورهای اولیه حراج برای علامت دادن نیات خود استفاده کنند.
در سال ۱۹۹۹، آلمان چند طیف تلفن سیار را به وسیله حراج فروخت با وضع این قانون که هر قیمت جدید باید به میزان ده درصد از بالاترین قیمت قبلی بیشتر باشد دو پیشنهاددهنده جدی درگیر این حراج شدند. یک کمپانی ۱۸/۱۸میلیون مارک آلمان برای بلوک‌های ۱ تا ۵ و ۲۰میلیون مارک برای بلوک‌های ۶ تا ۱۰ پیشنهاد داد. چرا دو قیمت متفاوت؟ توجه داشته باشید که ۱۸/۱۸میلیون به اضافه ده درصد تقریبا نزدیک به ۲۰میلیون می‌شود. کمپانی اول با این کار خود به دومین کمپانی پیام می‌فرستد: «ما فکر می‌کنیم ۲۰میلیون قیمت مناسبی است، پس بیایید برای بالا بردن آن با هم رقابت نکنیم.» استراتژی پیام فرستادن موثر واقع شد و مزایده بعد از دو دور به پایان رسید، هر پیشنهاددهنده نصف بلوک‌ها را با همان قیمت پایین به‌دست آورد.
این مثالی از پیشنهاد مصالحه و سازش رمزگذاری شده در مزایده است. همچنین پیشنهاددهندگان می‌توانند تهدید به تنبیه کردن را نیز رمزگذاری کنند. در اواسط دهه ۱۹۹۰، دو شرکت تلفن در جنگ قیمت‌دهی «حراج طیف» برای رقم ۳۷۸ در راچستر وارد شدند، در حالی که معمولا قیمت‌های پیشنهادی در حراج عدد صحیح است. ناگهان یک کمپانی قیمت ۳۷۸۳۱۳دلار و ۳۷۸۶۲دلار برای دو فرکانس دیگر در «آیوا» پیشنهاد داد، که شرکت دوم فکر می‌کرد خودش حتما برنده خواهد شد. پیام در اینجا نیز واضح بود: «پیشنهاد قیمت‌دهی خود را برای رقم ۳۷۸ متوقف کنید، در غیر این صورت ما قیمت فرکانس‌هایی را که شما واقعا خواستار هستید بالا خواهیم برد.»
مخالفت قانونی با اینگونه رفتارها مشکل است به‌ویژه که قوانین مشخصی در برابر این کار وجود ندارد. کلمپرر می‌گوید راه بهتر برای اجتناب کردن از این نوع «تبانی پنهانی» این است که قیمت‌دهندگان را ملزم کنیم به‌طور ناشناخته عددهای گرد و صحیح پیشنهاد دهند.
طراحی حراج خوب علاوه بر جلوگیری از تبانی بی‌تردید شرکت‌کننده را- برای ورود به حراج- تشویق می‌کند. ترغیب کردن دیگر شرکت‌کنندگان در صورتی که هر کسی تصور کند که یک پیشنهاددهنده قدرتمند برنده خواهد شد، مشکل است. در نتیجه شرکت‌ها انگیزه قوی برای شرکت‌کردن و فراری‌دادن رقیبان بالقوه دارند. کلمپرر نمونه‌هایی از اظهار نظرهای عمومی منتشر شده در اخبار و مصاحبه‌هایی که به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی‌شده هستند تا این اثر را داشته باشند، نقل می‌کند.
در نوامبر ۲۰۰۰، سوییس چهار مجوز تلفن همراه را به حراج گذاشت اما از روش طراحی حراجی استفاده کرد که به نفع کمپانی‌های قویتر بود، در نتیجه مانع از ورود سایر شرکت‌کنندگان می‌شد.
وانگهی یک هفته قبل از شروع حراج، ۹ تا از پیشنهاددهندگان احتمالی چند قرارداد پیشنهاد قیمت مشترک تنظیم کردند به طوری که دقیقا ۴ ائتلاف تشکیل داده و برای ۴مجوز ۴ قیمت پیشنهاد کردند. از آنجایی که رقابتی وجود نداشت، مجوزها با کمترین قیمتی که به وسیله دولت سوییس تعیین شده بود فروخته شدند، یعنی یک پنجاهم آنچه انتظار می‌رفت.
ماجراهای جذابتر بسیاری از این قبیل وجود دارد. مثلا حراج «پاکت سر بسته» در استرالیا برای مجوز برنامه‌های تلویزیونی ماهواره. در اینجا یک شرکت چند قیمت متفاوت برای یک مجوز پیشنهاد کرد و پس بعد از برنده شدن قیمت‌های بالایی را که گفته بود پرداخت نکرد. این منجر به پرداخت قیمتی شد که فقط کمی بالاتر از مقداری بود که توسط بالاترین پیشنهاد دهنده بعدی ارائه شده بود.
در سال ۲۰۰۰ ترکیه دو مجوز مخابرات را به حراج گذاشت، قانون حراج این بود که حداقل قیمت برای دومین مجوز برابر با قیمت برنده شده مجوز اول باشد. یک کمپانی با پیشنهاد قیمت بسیار بالا برای مجوز اول توانست امتیاز انحصاری بسیار سودآوری برای خودش به وجودآورد، چون مسلم می‌دانست که هیچ یک از کمپانی‌های رقیب تصمیم نمی‌گیرد که چنین مبلغ بالایی برای مجوز دوم پرداخت کند.
آقای کلمپرر تاکید می‌کند طراحی حراج امر بسیار حساسی است که بستگی به موقعیت دارد.آیا فقط چند پیشنهاددهنده اصلی وجود دارد یا تعداد زیادی شرکت‌کننده بالقوه؟ آیا حراج یک باره است یا تکرار می‌شود؟
آیا راه‌هایی برای علامت دادن قبل از شروع حراج وجود دارد؟
طراحی مناسب حراج بستگی به جواب‌های موشکافانه اینگونه سوال‌ها دارد.یک نوع حراج که آقای کلمپرر به‌ویژه آن را دوست دارد «حراج هلندی- انگلیسی» است. این از حراجی قیمت‌دهی صعودی علنی استفاده می‌کند تا زمانی که فقط دو پیشنهاددهنده باقی می‌مانند، سپس این دو در نامه‌های سربسته قیمت‌های نهایی خود را ارائه می‌دهند. طراحی حراج مانند این می‌تواند جلوی دستکاری قیمت را بگیرد، زمانی که قرار است پول کلانی رد و بدل شود، نقطه ضعف‌های هر طراحی باید مورد بررسی قرار گرفته و توجه به جزییات بسیار اهمیت دارد.
ارسال نظر