برگزاری بزرگترین گردهمایی نفتی خاورمیانه

غزاله طایفه - هفدهمین سال متوالی است که بزرگترین گردهمایی شرکت‌های نفتی در خاورمیانه به میزبانی تهران برپا می‌شود. با افتتاح نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، به مدت ۴ روز بیش از هزار و ۲۰۰ شرکت‌ داخلی و خارجی فعال در صنعت نفت گرد هم می‌آیند تا برخی از مهم‌ترین دستاوردهای بخش‌های پایین‌دستی و بالادستی صنعت نفت را به نمایش بگذارند.

این نمایشگاه به عنوان بزرگترین رویداد نمایشگاهی در ایران و خاورمیانه فرصتی برای ارائه توانمندی‌ها و تبادل اطلاعات میان مدیران و شرکت‌ها است؛ ضمن اینکه زمینه لازم برای عقد قراردادهای مهم در این حوزه را نیز فراهم می‌کند.

برگزاری هفدهمین نمایشگاه صنعت نفت در شرایطی که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران روز به ‌روز در حال افزایش است، در وهله اول این فرصت را برای بسیاری از پیمانکاران داخلی فراهم می‌کند تا با حضور چشمگیر خود، توانمندی‌های اجرایی و کارایی خود را برای کارفرمایان به نمایش بگذارند.

در واقع در سالی که با محوریت «تولید ملی» نامگذاری شده است، ارتقای توان تولید داخلی با اتکا به کار و سرمایه ملی باید در دستور کار سازندگان و تولیدکنندگان داخلی قرار گیرد.

افزایش تحریم ها در اشکال مختلف

از سوی دیگر، حضور ۳۱۵ شرکت‌ خارجی از ۴۴ کشور در این نمایشگاه نیز موید این موضوع است که با وجود افزایش تحریم‌های بین‌المللی، همچنان بسیاری از شرکت‌ها و پیمانکاران خارجی خواهان سرمایه‌گذاری و همکاری با ایران هستند.

با وجود اینکه در ۳۳ سال گذشته، اقتصاد ایران و صنایع نفت و گاز کشور با تحریم‌های متعدد کشورهای غربی روبه‌رو بوده است، اما تقریبا می‌توان اذعان کرد که از سال گذشته دولت‌های غربی بیشترین تلاش را برای فشار روی ایران اعمال داشته‌اند.

تحریم‌هایی که به اشکال مختلف اجرا شده است. پرهیز از فاینانس یا تامین مالی پروژه‌ها، اعمال فشار روی شرکت‌های نفتی غربی برای انصراف آنها از سرمایه‌گذاری در ایران، خودداری از صدور تجهیزات نفتی برای اجرای پروژه‌ها، فشار روی خریداران نفت ایران، تهدید، تطمیع و امتیازدهی به طرف‌های تجاری ایران، مداخله و تلاش برای سیاسی کردن معاملات، مذاکرات و قراردادهای ایران با سایر کشورها و غیره از جمله مهمترین نمودهای دور جدید تحریم علیه ایران است.

تعامل داخلی ها و خارجی ها

در چنین شرایطی، حضور کشورهای خارجی در گردهمایی فعالان صنعت نفت، علاوه بر اینکه نشان دهنده تمایل کشورهای خارجی برای سرمایه‌گذاری در ایران است، زمینه‌ساز تعامل شرکت‌های بین‌المللی و داخلی فعال در عرصه نفت است که تعاملات حاصله در نهایت منجر به شناخت بازارهای جدید و بهره‌برداری بهینه از منابع می‌شود.

در این میان، نیروهای مستعد و فعال در صنعت نفت ایران می‌توانند با تعامل با شرکت‌های بزرگی که در نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی حضور می‌یابند، سطح تجارب خود را ارتقا داده و به تبادل اطلاعات با آنها بپردازند.

از تزریق منابع مالی تا ورود تکنولوژی

از سوی دیگر، با توجه به برنامه ایران برای تحقق تولید ۵میلیون و ۱۰۰هزار بشکه نفت و افزایش ظرفیت تولید گاز به ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ میلیون مترمکعب در روز تا پایان برنامه پنجم توسعه، برای فعالان صنعت نفت دو فاکتور تزریق منابع مالی و ورود تکنولوژی‌های جدید در اولویت قرار دارد. بدین منظور تبادل اطلاعات و جذب سرمایه‌گذاری در چنین گردهمایی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

در حال حاضر بسیاری از پروژه‌های نفت و گاز ایران به ویژه در میدان‌های مشترک روی مرز آبی و خاکی، نیازمند تزریق منابع مالی و ورود تکنولوژی‌های جدید است؛ چرا که توسعه بسیاری از این میادین نفتی و طرح‌های گازی با کندی روبه‌رو است.

بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته در برنامه پنجم توسعه، باید ۱۴۳میلیارد دلار در بخش بالادستی صنعت نفت سرمایه‌گذاری شود که حدود ۵۳میلیارد دلار از این سرمایه‌گذاری از محل منابع داخلی و ۹۰میلیارد دلار از محل منابع غیرداخلی شرکت ملی نفت، تامین خواهد شد. بدین ترتیب در طول برنامه باید به طور میانگین سالانه ۳۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی صنعت نفت انجام شود.

در این میان، تامین منابع مالی برای اجرای پروژه‌ها را اگر یک الزام به حساب نیاوریم، قطعا یکی از مسایلی است که در سال ۹۱ کانون توجه است.

در واقع با توجه به اینکه برنامه تامین مالی برای تمامی طرح‌ها و پروژه‌ها در ۵سال برنامه دیده شده است، سال‌های ۹۱ و ۹۲ بیشترین اعتبارات را در صنعت نفت نیاز دارد. بنابراین نمایشگاه هفدهم فرصتی است که علاوه بر تبادل اطلاعات با شرکت های خارجی، موضوع جذب سرمایه گذاری نیز در دستور کار قرار گیرد.

نگهداشت تولید نفت با تامین تجهیزات

از سوی دیگر، در کنار منابع مالی که وزارت نفت برای اجرای پروژه‌های جدید به آن نیاز دارد، بخش عمده‌ای از منابع حاصل از بودجه سنواتی نیز باید برای نگهداشت تولید استفاده شود.

با توجه به قرار گرفتن ۸۰درصد از میادین نفتی کشور در نیمه دوم عمر خود، پایین بودن ضریب بازیافت میادین نفتی محدودیت مهمی برای صنعت نفت به حساب می‌آید که در کوتاه مدت کاهش تولید نفت را به دنبال خواهد داشت. بنابراین تزریق منابع مالی و استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای نگهداشت تولید، از جمله مواردی است که باید در دستور کار قرار گیرد.

بدین منظور گردهمایی بیش از هزار شرکت داخلی و خارجی می‌تواند این فرصت را پیش‎روی مسوولان صنعت نفت کشور قرار دهد تا با بهره‌گیری از توان شرکت‌های داخلی و خارجی، برای حفظ تولید فعلی نفت و افزایش آن تا پایان برنامه پنجم توسعه برنامه‌ریزی کنند.

تشکیل کنسرسیوم‌های داخلی

در این میان، اما این احتمال وجود دارد که با افزایش محدودیت‌های جدید غرب در سال ۹۱ تمایل شرکت‌های خارجی باقی مانده در ایران برای توسعه میادین نفتی و گازی کمتر شود. موضوعی که در یک تا دو سال اخیر بیش از پیش نمود یافته است.

مقامات نفتی ایران در شرایطی در یک تا دو سال اخیر پشت میز مذاکره با مدیران و سرمایه‌گذاران خارجی قرار گرفتند که با وجود اعطای پیشنهادهای جذاب برای سرمایه گذاران در پروژه های نفتی و طرح‌های گازی ایران، آنها با چانه‌زنی و شرط و پیش‌شرط گذاشتن، تلاش کردند که توان چانه زنی ایران را در مذاکرات تضعیف کنند.

شرکت هایی هم که حاضر به بستن قرارداد یا امضای تفاهم‌نامه با ایران شده‌اند، اجرای پروژه‌های نفتی و گازی را با تعلل و تاخیر پیش برده‌اند.

در این بین، این فرصت برای شرکت‌های داخلی فراهم است تا با تشکیل کنسرسیوم‌های بزرگ ضمن برنده شدن در مناقصات، توانایی خود برای پیشبرد پروژه‌ها را نیز نشان دهند.

در واقع مراجعه و اطمینان به شرکت‌های نفتی داخلی برای اجرای پروژه‌ها یکی از فرصت‌هایی است که در این نمایشگاه می‌تواند نمود پیدا کند. چرا که عقد قرارداد با کنسرسیومی از شرکت‌های ایرانی علاوه بر کاهش وابستگی به خارجی‌ها، این امکان را نیز برای شرکت‌های نفتی داخلی فراهم می‌کند که توانایی‌های خود را ارزیابی کنند.

از سوی دیگر، برنامه‌ریزی وزارت نفت برای ساخت بخش عمده‌ای از تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت در داخل کشور از دیگر فرصت‌هایی است که سازندگان و تولیدکنندگان داخلی می‌توانند از آن به نفع خود استفاده کرده و توانمندی‌هایشان را در این نمایشگاه عرضه کنند.