جایزه ملی کیفیت ایران

کیفیت محصول، رضایت مشتری

پیشنهاد تبیین سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به عنوان مرجع تعیین جایزه ملی کیفیت و اعطای آن و نیز روز ۱۸ آبان هر سال (مصادف با ۹ نوامبر) به عنوان روز ملی کیفیت مورد موافقت و تصویب قرار گرفت. مصوبه یکصد و چهارمین اجلاس شورای عالی استاندارد مورخ ۹ /۷ /۱۳۸۲

مقرر گردید دستگاه‌های اجرایی در چارچوب نظام نامه کیفیت، مصوب شورای سیاستگذاری جایزه ملی کیفیت، هرساله واحد برتر را انتخاب نموده و سازمان نیز از بین واحدهای برتر معرفی شده، برترین واحد را برای دریافت جایزه ملی کیفیت از دست ریاست جمهوری معرفی نماید.

مدیریت کیفیت محصول در مسیر موفقیت پایدار سازمان:

مدیر جایزه ملی کیفیت ایران با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و همچنین ویژگی سازمان‌های ایرانی با بهره‌برداری از دانش روز مدیریت طراحی شده است و به عبارتی یک مدل کاملا ملی محسوب می‌گردد که قابلیت بهره‌برداری از سوی سازمان‌های خارجی را نیز دارا می‌باشد. این مدل به منظور خود ارزیابی توسط سازمان‌ها اعم از کوچک و بزرگ، تولیدی و خدماتی، دولتی یا خصوصی در مسیر یک محصول یا گروه محصولی با نام تجاری مشخص طراحی شده است. در این مدل کلمه محصول به انواع کالا و خدمات و گروه‌های همگون از آنها، اطلاق می‌شود با توجه به اینکه تولید مستمر محصول با کیفیت پایدار (در همه ابعاد آن شامل مطلوبیت، قیمت، شرایط تحویل و زمان) در سازما‌ن‌های سرآمد مقدور است. در مدل ملی جایزه ملی کیفیت علاوه بر اصول هشتگانه مدیریت کیفیت، ارزش‌های بنیادی هشتگانه سرآمدی نیز جاری است به عبارت دیگر در این مدل به طور موازی از دانش روز مدیریت کیفیت محصول با تعریف مناسب برای مصرف و سرآمدی سازمان با تعریف رضایت متوازن ذینفعان، بهره‌برداری شده است. برای طراحی معیارها و زیرمعیارهای مدل ملی فوق حتی‌المقدور از استانداردها و کتب مرجع مدیریت کیفیت و مدل‌های سرآمدی و راهنماهای آنها با تمرکز بر نتایج پایدار حاصل از رضایت مشتری و مصرف‌کنندگان، استفاده شده است.

چگونگی تدوین مدل نوین جایزه ملی کیفیت ایران (INQA)

گرچه برگزاری ۴ دوره جایزه ملی کیفیت ایران با مدل EFQM از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۵ دستاوردهای مهمی‌را به دنبال داشت، اما با برگزاری دوره چهارم، مسوولان ذیربط در یک تصمیم‌گیری ملی به این نتیجه رسیدند که برای اثربخشی بهتر این جایزه بایستی مدل نوینی تدوین گردد که در آن نگاه ویژه‌ای به ابعاد کیفیتی محصول وجود داشته باشد. پس از اینکه قرار بر تغییر مدل جایزه ملی کیفیت با تکیه بر کیفیت محصول و جلب رضایت مشتریان و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان شد و کمیته فنی جایزه ملی کیفیت ماموریت یافت تا منطبق بر این رویکرد یک مدل علمی‌و بومی‌را طراحی نماید کارگروه‌های کارشناسی در این کمیته شکل گرفت تا در یک برنامه زمانی مشخص مدل نوین جایزه ملی کیفیت را طراحی نماید.

برای تدوین مدل نوین جایزه ملی کیفیت علاوه بر آسیب‌شناسی مدل پیشین جایزه براساس تجربیات ۴ دوره قبلی و شناسایی نقاط مثبت آن، ویژگی‌های فنی، اجتماعی و اقتصادی مدل نوین در سازمان‌های ایرانی مورد شناسایی قرار گرفت و سپس مدل‌های مشابه و تجربیات مجامع بین‌المللی در زمینه مدیریت کیفیت محصول و شاخص‌ها و معیارهای بین‌المللی ارزیابی کیفیت محصول مورد توجه قرار گرفت و با این رویکرد پیش‌نویس‌های اولیه مدل نوین جایزه ملی کیفیت ارائه گردید. سپس چند پیش‌نویس مدل توسط کارگروه‌ها به کمیته فنی جایزه ملی کیفیت ارائه گردید، کمیته فنی آنها را بررسی و سرانجام یکی از مدل‌های پیشنهادی را به عنوان پایه تدوین مدل جایزه ملی کیفیت انتخاب و پیشنهادات و نظرات تکمیلی خود را بر روی آن اعلام داشت. پس از انتخاب مدل پایه، یک کارگروه تخصصی در کمیته فنی ماموریت یافت تا این مدل را براساس پیشنهادات کارشناسی اعضای کمیته فنی تدوین نموده وویرایش اولیه آن را جهت بررسی بیشتر به کمیته فنی ارجاع دهد. با آماده شدن ویرایش نخست مدل در خردادماه سال ۱۳۸۶ اعضای کمیته فنی طی جلسات متعددی بررسی خود را بر روی مدل پیشنهادی آغاز و ضمن تدوین معیارها و زیرمعیارها و انجام ویرایش بر روی آن، سرانجام مدل تکمیل شده را از تصویب خود گذراند و جهت تصویب در آذرماه همان سال به شورای سیاستگذاری جایزه ملی کیفیت ارجاع نموده و این شورا نیز با این مدل موافقت و آن را به تصویب رساند.

اهداف جایزه ملی کیفیت ایران (INQA)

در سال‌های اخیر جوایز ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی متعددی در حوزه‌های کیفیت، بهره‌وری و سرآمدی کسب و کار در کشورها و مناطق مختلف جهان نظیر اروپا، آمریکا، کانادا، ژاپن، استرالیا و حتی کشورهای در حال توسعه، به وجود آمده است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که بیش از ۷۰ کشور جهان دارای مدل جایزه ملی کیفیت هستند. این جوایز ابعاد مختلفی دارند، از یک سو مفاهیم کیفیت و سرآمدی کسب و کار را به زبان شیوا بیان کرده و یک الگوی نظام‌مند و ساخت یافته برای طرح‌ریزی و استقرار نظام‌های مدیریت کیفیت جامع ارائه می‌نمایند و از سوی دیگر یک ابزار سیستماتیک خود ارزیابی می‌باشند و به سازمان‌ها کمک می‌کنند که نظام مدیریت و عملکرد خود را براساس معیارهای معین ارزیابی نموده (و حتی با سایر سازمان‌ها مقایسه نموده) و با حرکت به سوی نظام مدیریت کیفیت جامع، اهدافی متعالی همچون افزایش رضایت مشتری، بهبود کیفیت محصولات و خدمات، افزایش مشارکت کارکنان، بهبود مستمر، دستیابی به نتایج پایدار مالی و اقتصادی و ... را محقق سازند.

نظام‌های جوایز کیفیت و سرآمدی کسب و کار در هر جامعه‌ای که شکل گرفته‌اند با خود ارمغانی چون پیشرفت و بهبود به همراه داشته‌‌اند. همچنین این جوایز توانسته‌اند با الگودهی به سازمان‌ها، مفاهیم و روش‌های مدیریتی آنها را نیز جهت داده و آنها را به سوی بهبود مستمر و رشد و تعالی سازماندهی حرکت دهند. با این مقدمه، نمونه‌هایی از اهداف جایزه ملی کیفیت ایران با رویکرد کیفیت محصول، ذکر می‌شود.

۱) افزایش آگاهی عمومی‌نسبت به اهمیت کیفیت و ضرورت توجه بیش از پیش به آن در سطح جامعه

۲) حرکت بسوی نظام مدیریت کیفیت جامع با در اختیار داشتن یک متدولوژی اجرایی علمی‌

۳) امکان ارزیابی سازمان‌های کشور براساس معیارهای علمی‌ارزیابی عملکرد با رویکرد مدیریت کیفیت محصول

۴) امکان خودارزیابی سیستماتیک توسط سازمان‌ها و شناخت نقاط قوت و زمینه‌های قابل بهبود با تمرکز و محوریت کیفیت محصول، مقایسه با سایر سازمان‌ها و تشویق سازمان‌ها برای انجام عملیات خود ارزیابی.

۵) امکان شناسایی دستاوردهای موفق سازمان‌ها در زمینه بهبود کیفیت و معرفی آنها به سایر سازمان‌ها به منظور الگوبرداری.

۶) ایجاد انگیزه رقابت در سازمان‌ها برای بهبود دائمی‌کیفیت (کیفیت محصولات و خدمات تولیدی و فرآیندها) در گروه‌های محصولی ده‌گانه

۷) شناسایی و معرفی سازمان‌های برتر کشور و تایید و ارج نهادن تلاش سازمان‌ها در راستای بهبود کیفیت محصولات

۸) افزایش توان رقابت‌پذیری سازمان‌های کشور در سطح ملی و بین‌المللی و همچنین افزایش سازگاری آنها با بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی.

۹) توجه ویژه به ویژگی‌ها و الزامات اقتصادی حال و آینده کشور و لزوم افزایش کیفیت محصولات و خدمات سازمان در جهت حضور در فضای ملی و بین‌المللی (صادرات)

در سال جهاد اقتصادی،‌ هشتمین دوره جایزه ملی کیفیت ایران در ۱۸ آبان ۱۳۹۰ روز ملی کیفیت برگزار می‌شود.