مسکن مهر، عظیم ترین پروژه ساخت و ساز در تاریخ کشور

آقای مهندس نظری، شرکت آرمانشهر چه سالی و با چه هدفی تأسیس گردید؟ شرکت مهندسین مشاور آرمانشهر در سال ۱۳۵۳ تحت نام مهندسین مشاور لیوینگ (Living)، با هدف فعالیت در پروژه‌های تحقیقاتی و عمرانی پایه‌گذاری شد. متعاقباً ضمن تغییر نام به ایران پژ (Iran pezh) فعالیت خویش را ادامه داد. از سال ۱۳۵۹ که برای اخذ رتبه‌بندی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی اقدام گردید، ضمن گسترش فعالیت‌ها بویژه در پروژه‌های شهرسازی بنام سیتی لاین (City Line) نامگذاری گردید. نهایتاً در سال ۱۳۶۰ تحت نام آرمانشهر به اخذ تأیید صلاحیت و رتبه‌بندی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور نائل گردید. به این ترتیب مهندسین مشاور آرمانشهر نزدیک به چهاردهه فعالیت حرفه‌ای در کشور انجام داده است که حداقل سه دهه آن در پوشش رسمی و رتبه بندی شده سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور می‌باشد. درحال حاضر این مهندسین مشاور در گروه‌های تخصصی: شهرسازی ـ ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری، صنعتی و نظامی ـ ساختمان‌های آموزشی، ورزشی، بهداشتی و درمانی ـ مقاوم سازی در گروه شهرسازی و معماری ـ مرمت و احیاء ـ فضای سبز ـ طراحی شهری ـ ساماندهی و توانمندسازی بافت های فرسوده ـ مطالعات جغرافیایی و برنامه‌ریزی فضایی، تشخیص و تأیید صلاحیت شده است.

چگونه وارد مسکن مهر شدید و چه مسئولیتی را در شهر جدید پرند بر عهده دارید؟

قبل از آغاز پروژه های مسکن مهر در شهر جدید پرند فعال بودیم و پس از شروع پروژه عظیم مسکن مهر، به منظور آماده‌سازی اراضی ۸۴۰ هکتاری از طریق مناقصه که در آن کیفیت و توانایی مشاور و قیمت، ملاک عمل می‌باشد، انتخاب و وارد مسکن مهر پرند شد. البته قبل از آن در استان های خوزستان، چهار محال و بختیاری، یزد و چند استان دیگر مسکن مهر را تجربه کرده بود.

در شهر جدید پرند مسئولیت خدمات مشاوره در تهیه طرح‌های آماده‌سازی، محوطه سازی، سایت پلان، طرح‌های معماری، خدمات نظارت عالیه و کارگاهی برعملیات آماده‌سازی و محوطه سازی را بر عهده داشته و بعنوان مشاور مادر مسکن مهر در اراضی الحاقی به محدوده شهر ( حدود ۱۲۰۰ هکتار) و سایر اراضی مسکن مهر فعالیت نموده ایم.

بی‌شک پروژه مسکن مهر که به همت دولت نهم و دهم شروع گردید، عظیم ترین پروژه ساخت و ساز در طول تاریخ میهن اسلامی است. اگر چه تأمین مسکن در همه دولت‌های قبلی یکی از دغدغه ها محسوب می‌شد ولی در دولت نهم و دهم، وسعت برنامه‌‌ریزی جهت احداث مسکن بی‌رقیب بوده است. در پروژه مسکن مهر قیمت ثابت، زمان محدود و مقرر بود که کیفیت نیز حداقل در حد استاندارد باشد و کمتر از کیفیت ساخت و سازهای معمولی در مسکن نباشد.

طراحی مسکن مهر با چالشهایی روبرو می باشد، محدود بودن زمان، همزمانی طراحی و اجرا، نیاز به مشاور مجرب و توانا داشت تا ضمن رعایت تمام ضوابط و مقررات، نیازهای آماده ساز، محوطه ساز و سازنده را فراهم نماید و این مهندسین مشاور به نحوی شایسته این نکته مهم رابه انجام رسانید.

کیفیت ساخت و نظارت بر اجرای پروژه های مسکن مهر را در پرند چگونه ارزیابی می کنید؟

کیفیت ساختمان یک امر نسبی است و مقدمه آن در مکان یابی شهرها و نقاط سکونتگاهی شروع شده و خاتمه آن با پایان کار ساختمان همراه است. شرط ایجاد کیفیت در ساختمان رعایت مجموعه قوانین، ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی مخصوصاً مجموعه ضوابط و مقررات ملی ساختمان در طراحی، محاسبه، نظارت و اجرا است.

کیفیت طراحی و اجرای ساختمان‌های مسکن مهر در شهر جدید پرند با توجه به قیمت محدود و مقطوع ساخت، محدودیت زمانی و سرعت بالای اجرا متوسط به بالا ارزیابی می‌کنم. کیفیت ساختمان‌های مسکن مهر در شهر جدید پرند با توجه به حضور پیمانکاران و سازندگان مجرب و بزرگ، مهندسین ناظر، از ساختمان‌های ساخته شده توسط بساز و بفروش‌ها در تهران و شهرهای اطراف مناسب تر است. اما نظارت بر عملیات ساختمانی را کافی نمی‌دانم. زیرا کارفرما (منظور شرکت عمران شهر جدید پرند) نظارت‌ها را فقط در قالب نظارت دوره‌ای سازمان نظام مهندسی می‌پذیرد، در حالیکه شرکت‌های حقوقی دارای پروانه از سازمان نظام‌مهندسی به جای نظارت واقعی، امضاء فروشی و برگه فروشی می‌کنند، معتقدم حضور ناظر مقیم با تجربه در کارگاه، الزامی است، زیرا حضور مهندس ناظر با تجربه درکارگاه و کنترل تمامی ساخت و سازها توسط وی، بی‌شک باعث بالارفتن کیفیت ساخت وساز خواهد شد.

به نظر شما مهم ترین چالش ها و فواید طرح مسکن مهر چیست؟

پروژه عظیم مسکن مهر، دارای چالشها و فواید زیادی می باشد که در اینجا مجالی برای تجزیه و تحلیل آنها نیست و فقط به برخی چالشها و فواید اشاره می کنم:.

فواید: ۱ - تجربه ارزشمند ساختن در زمان محدود با قیمت محدود و با حفظ کیفیت. ۲ - بکارگیری انواع سیستم های ساختمانی در کشور و تأثیرات آنها در ساخت و ساز. ۳ - توجه به مهندسی ارزش به منظور کاهش هزینه های اجرایی. ۴ - شروع و اوج گرفتن صنعتی سازی در کشور. ۵ - رونق گرفتن بخشی از تولیدات مصالح ساختمانی مخصوصا در بخش های صنعتی سازی.

چالش‌ها: ۱ - گسترش بی‌رویه شهرها و ضرورت خدمات رسانی به دلیل مکان‌یابی بیشتر واحدهای مسکن مهر در حوزه پیرامونی شهرها. ۲ - تغییر کاربری های عمومی و خدماتی در شهرها به مسکن مهر و کاهش سرانه کاربری‌های عمومی. ۳ - انتخاب پیمانکاران نابلد ، مخصوصاً در اوایل پروژه که باعث به هدر رفتن سرمایه‌های ملی گردید. ۴ - محدودیت در برآورد قیمت مالی و ثابت نگه داشتن آن در کل کشور برای تمامی پیمانکاران باعث صرفه جوییهای افراطی در مصالح و مواد مورد نیاز شده و بعضاً کاهش کیفیت را به همراه داشته است. ۵ - شتابزدگی و تعجیل مسئولین در بهره‌برداری ها و خاتمه پروژه ها.

۶ - برگشت منابع مالی به بانک ها نیز از نگرانی‌های آینده است.

برای ارتقای کیفیت ساخت و ساز در کشور چه تدابیری باید اندیشیده شود؟

برای بالابردن کیفیت ساخت و ساز در کشور باید:

۱ - تمامی دست‌اندرکاران و نهادهای مرتبط با ساخت و ساز دانش لازم را نسبت به عوامل تأثیرگذار در کیفیت ساختمان ها کسب نمایند. بنابراین آشنایی با مجموعه ضوابط و مقررات معماری، شهرسازی و اجرا مخصوصاً مقررات ملی ساختمان برای همه دست اندرکاران الزامی است. ۲ - باید در امر ساخت وساز از مشاوران، پیمانکاران، انبوه سازان و به طور کلی سازندگان مجرب، توانا و دارای کادر فنی و تخصصی لازم بهره جست؛ تجربه ثابت کرده است که مشاوران، پیمانکاران و انبوه سازان ناتوان باعث به هدررفتن سرمایه ملی شده‌اند. ۳ - چنانچه پروژه‌ها به صورت EPC و یا مقطوع انجام شود بایستی بین قیمت و هزینه‌ها تناسب ایجاد شود و قیمت‌های پایین باعث استفاده از مصالح نامرغوب و کیفیت پایین خواهد شد.

۴ - بایستی از تعجیل و شتابزدگی پرهیز شود زیرا سرعت بی‌مورد باعث کاهش کیفیت خواهد شد. ۵ - نظارت دقیق و کامل ارگانها بر عملیات ساخت و ساز لازم و ضروری است. علاوه بر نظارت‌های دوره‌ای و نظام مهندسی نظارت مقیم و کارگاهی آنهم توسط مهندسین با تجربه الزامی است.