اصول اساسی برای اثربخشی نظام های بیمه سپرده

اصول ۱۸ گانه برای اثربخشی نظام های بیمه سپرده‌ها که به صورت مشترک توسط دو نهاد سیاستگذار پرنفوذ د ر این امر مهم (کمیته نظارت بر بانکداری بال و انجمن بین المللی موسسات بیمه سپرده ) تهیه و تدوین شده به نحوی روشن و شفاف، تصویری از وظایف و اختیارات یک نظام ایده آل بیمه (ضمانت) سپرده ها ارائه می دهد. ۱ - گزارش گردهمایی ثبات مالی (آوریل سال ۲۰۰۸ میلادی) در رابطه با ارتقا و انعطاف پذیری اساسی بازار به این نکته اشاره می کند که وقوع آشفتگی های مالی بین المللی اخیر، اهمیت وجود ترتیباتی موثر جهت جبران خسارت وارده به سپرده‌گذاران را نشان می‌دهد.

این گزارش بر ضرورت توافق مقامات پولی در مورد ایجاد مجموعه ای از اصول بین المللی برای نظام های موثر بیمه سپرده تاکید دارد.

۲ - در ژوئیه سال ۲۰۰۸، کمیته نظارت بر بانکداری بال و انجمن بین المللی موسسات بیمه سپرده تصمیم گرفتند به منظور تدوین و ترویج مجموعه ای از اصول مهم و مورد توافق بین المللی در رابطه با بیمه سپرده‌ها با یکدیگر همکاری نموده و در این راستا اصولی اساسی برای نظام های بیمه سپرده، تهیه شده توسط انجمن بین المللی موسسات بیمه سپرده ، را به عنوان مبنای کار، مورد استفاده قرار دهند.

در همین ارتباط کارگروهی مشترک جهت گسترش اصول اساسی تشکیل شد تا نقطه نظرات خود را جهت تجدید نظر و تصویب به کمیته نظارت بر بانکداری بال و انجمن بین‌المللی موسسات بیمه سپرده ارائه کند.

این کارگروه متشکل از نمایندگانی از گروه مصوبات بانکی برون مرزی کمیته نظارت بر بانکداری بال و گروه راهنمای انجمن بین المللی موسسات بیمه سپرده می باشد.

اصول اساسی پیش رو برای اثربخشی نظام های بیمه سپرده، حاصل تلاش مشترک کارگروه‌های یاد شده است.

اصول محوری و پیش شرط ها

۳ - سیاستگذاران در مورد چگونگی حمایت از سپرده گذاران و کمک به ثبات نظام مالی، گزینه هایی را در اختیار دارند. در این میان بیمه مستقیم سپرده‌ها در مقایسه با سایر گزینه ها همچون حفاظت های تلویحی از مزایای بیشتری برخوردار است. یک نظام بیمه سپرده، تعهدات مقام پولی( یا اگر یک نظام خصوصی است، تعهدات اعضای آن) به سپرده گذاران را شفاف می نماید، حوزه تصمیم گیری ها را بنا به مصلحت محدود می کند، می تواند اعتماد عمومی را ارتقا بخشیده، با مشارکت در تامین هزینه ها به حل مشکلات بانک های ورشکسته کمک کند و برای کشورهایی که فرآیند سامان یافته ای برای برخورد با بانک ورشکسته دارند ساز و کاری برای تامین هزینه ورشکستگی فراهم نماید.

۴ - پیاده سازی یا اصلاح یک نظام بیمه سپرده زمانی می تواند موفقیت آمیز باشد که نظام بانکداری کشور سالم بوده و محیط سازمانی مطلوبی داشته باشد. به منظور برخورداری از اعتبار و جلوگیری از انحراف ها، که ممکن است به مخاطرات رفتاری منجر گردد، نظام بیمه سپرده باید بخشی از یک شبکه ایمنی نظام مالی با طراحی مناسب و ساختارمند بوده و به گونه ای مناسب طراحی و اجرا شود. یک شبکه ایمنی نظام مالی معمولا در برگیرنده مقررات احتیاطی، نظارتی و آخرین مرجع وام دهنده و بیمه سپرده می‌ باشد. توزیع اختیارات و مسئولیت ها بین اعضای شبکه ایمنی نظام مالی، موضوعی است که به انتخاب سیاست عمومی و شرایط خاص هر کشور بستگی دارد.

۵ - یک نظام بیمه سپرده به دنبال آن نیست که خود به تنهایی درگیر ورشکستگی بانک ها یا بحران‌های سیستمی شود. در این موارد، تمامی عناصر نظام مالی باید به طور موثر با یکدیگر همکاری کنند. علاوه بر این، هزینه های رسیدگی و برطرف نمودن مشکلات ناشی از ورشکستگی ساختاری نباید منحصرا بر عهده نظام بیمه سپرده باشد، بلکه باید از طریق ابزارهای دیگری همچون کمک دولت تامین شود.

۶ - اصول محوری تدوین شده برای بیمه سپرده، برگرفته از مقررات طیف گسترده ای از کشورها بوده و برای اجرا در کشورهای مختلف با شرایط، امکانات و ساختارهای متفاوت طراحی شده است. این اصول چارچوبی اختیاری برای رویه های بیمه سپرده موثر ارائه می کند. مقامات مختار هستند برای دستیابی به بیمه سپرده موثر در کشور خود، معیارهایی را که تصور می کنند لازم است برای تکمیل آن منظور کنند. این اصول به گونه ای نیستند که تمامی نیازها و شرایط هر نظام بانکی را جوابگو باشند؛ از این رو، شرایط خاص هر کشور باید به طور متناسب و در جهت پیشبرد اهداف و الزامات سیاست عمومی نظام بیمه سپرده در قوانین جاری همان کشور منظور شود.

۷ - نظام سپرده موثر باید بر چند عامل بیرونی و یا پیش شرط ها مبتنی باشد. این پیش شرط ها، اگر چه اغلب، خارج از حوزه اختیارات مستقیم بیمه سپرده قرار دارند، ولی بر نظام اثر مستقیمی می گذارند. این پیش شرط ها موارد زیر را در بر می گیرند:

ارزیابی مستمر اقتصاد و نظام بانکی، اداره مناسب موسسات تشکیل دهنده شبکه ایمنی نظام مالی، مقررات احتیاطی مستحکم و نظارت قوی و چارچوب قانونی، نظام حسابداری و نظام مناسب برای افشای اطلاعات.

۸ - اصول ۱۸ گانه بیمه سپرده موثر به طور عمده به ۱۰ بخش تقسیم می شوند. تعیین اهداف ( اصول ۱ و ۲) ، الزامات و اختیارات ( اصول ۳ و ۴)، حاکمیت (اصل ۵) ، ارتباط با سایر اعضای شبکه ایمنی نظام مالی و همکاریهای برون مرزی ( اصول ۶ و ۷ )، عضویت و پوشش ( اصول ۸ تا ۱۰ ) ، تامین وجوه (اصل ۱۱ )، آگاهی عمومی (اصل ۱۲)، مباحث حقوقی مورد نیاز (اصول ۱۳ و ۱۴ )، اقدامات لازم پس از ناتوانی بانک در ایفای تعهدات ( اصل ۱۵ و ۱۶) و بازپرداخت سپرده ها به سپرده گذاران و ترمیم و دریافت غرامت (اصول ۱۷ تا ۱۸).

اصول اساسی ۱۸ گانه برای اثربخشی نظامهای بیمه سپرده‌های بانکی به ترتیب بدین شرح اند: اهداف حاکمیتی، کاهش مخاطرات رفتاری، الزامات، اختیارات، حاکمیت، روابط با سایر اعضای شبکه ایمنی مالی، مباحث برون مرزی، عضویت اجباری، پوشش، تبدیل ضمانت نامحدود به یک نظام بیمه سپرده با پوشش محدود، تامین وجوه، آگاهی عمومی، حمایت قانونی، نحوه برخورد با اشخاص مقصر در ورشکستگی یک بانک، تشخیص سریع، دخالت به موقع و اتخاذ اقدامات لازم پس از ناتوانی بانک در ایفای تعهدات، فرآیند اقدامات اثربخش پس از ناتوانی بانک در ایفای تعهدات، بازپرداخت سپرده ها به سپرده‌گذاران، بازسازی و دریافت غرامت.