شادی آذری - شانزده سال پیش بنگاه‌های اقتصادی ژاپن به خواب زمستانی اقتصادی فرورفتند. اما گویا ژاپن امروز از خواب زمستانی‌اش بیدار شده است. از بخش بانکداری و املاک و مستغلات گرفته تا بخش مخابرات و خودروسازی، کل این کشور حیات دوباره‌ای را تجربه می‌کند.

بهترین نمونه‌های تحول شدید شرکت‌ها در رقابت‌های ملی این کشور، حیات دوباره شرکت‌های تویوتاموتور، هونداموتور و نیپون استیل در کنار مراکز قدرتمند مالی چون میتسوبیشی یواف‌جی و تولیدکنندگان عمده ماشین‌آلات ساخت‌وساز چون کوماتسو است.
پاتریک مور از شرکت نیکوسیتی گروپ می‌گوید: «این متعادل‌ترین رشد اقتصادی طی 15 یا 20سال گذشته است. تا زمانی که ایالات‌متحده به رکود اقتصادی نرسد، وضع اقتصادی ژاپن نیز خوب خواهد بود».
این جریان به شرکت‌های بزرگی که فوربس در فهرست ۴۰شرکت بزرگ ژاپن از آنها نام برده، محدود نمی‌شود. خیل عظیم تولیدکنندگان ژاپنی که زمانی در برابر رقبای کم‌هزینه خود از کشورهای چین، کره جنوبی و تایوان رنگ باخته بودند، اکنون جهشی تازه را تجربه می‌کنند. شرکت‌های کوچکی چون فوجیمی، تولیدکننده مواد سیلیکونی، استرابری متالز، تولیدکننده قطعات پرکاربرد در گوشی‌های همراه، تی‌اچ‌کی، سازنده ماشین‌آلات و هوریبا، تولیدکننده تجهیزات تنظیم موتور، شاهد رشد قابل توجهی بوده‌اند. ابتدا تا مدت‌های مدید کشاورزان ژاپنی سیب‌های گران خود را می‌فروختند و موزها و پرتقال‌‌هایی را که ارزان بودند وارد می‌کردند. اما ژاپن به تدریج از تولیدات انبوه بازاری به سوی تولیدات کارخانه‌‌ای مربوط به فناوری پیشرفته که از ارزش افزوده زیادی برخوردار است، اما موانع بسیار وسیعی، بر سر راه آن قرار دارد، حرکت کرد و در زمینه‌هایی چون تولید قطعات خودرو، ابزار دقیق، لوازم الکتریکی، موادشیمیایی سرامیک و فلزات که همه موجب رشد اقتصادی می‌شوند، پیش رفت.
اما ژاپن نوین کاری بیش از تنها جایگزینی موز با سیب کرده است. این کشور برنامه‌های نوسازی ساختاری را در اوایل دهه 90 تدوین کرد و از آن زمان تا سال‌های اخیر دولت کوایزومی توانست تحقق این برنامه‌ها را سرعت بخشد.
بازنشسته کردن نیروهای کار اضافی، ساماندهی مشاغل غیرمرتبط از جمله راهکارهایی بودند که توسط آنها ژاپن توانست تا حدود زیادی سیستم «کی‌رتسو» را که سیستمی مشارکتی بود، تغییر دهد و هر مجتمع صنعتی را مسوول فعالیت‌های اقتصادی پس از جنگ و تبعات بعدی فعالیت‌های خود کند. این تغییر سیستم در موسسات مالی داخلی، بخش فولادسازی و مسکن ژاپن بیش از سایر بخش‌ها مشهود است و گزارش‌های این سه بخش حاکی از آن است که آنها درپی ادغام شرکت‌ها و اتحاد مراکزشان به درآمدهای هنگفتی دست یافته‌اند. این گروه‌های صادرکنندگان بین‌المللی و غول‌های اصلاحات ژاپن در خط مقدم رونق اقتصادی ژاپن هستند. این رونق اقتصادی منجر به آن شده است که برای پنجمین سال متوالی رشد سود بزرگترین شرک‌های ژاپن که در فهرست فوربس آمده ادامه یابد. این طولانی‌ترین زمانی است که این کشور طی ۴۰ سال گذشته به‌طور متوالی شاهد افزایش رشد شرکت‌هایش بوده است.
فهرست امسال فوربس از بزرگترین شرکت‌های ژاپن رکورد دیگری را نیز نشان می‌دهد. بازگشت سرمایه این شرکت‌ها 10درصد بوده است و به‌رغم نگرانی از رکود اقتصادی احتمالی در آمریکا که می‌توانست منجر به کاهش رشد اقتصادی ناشی از صادرات ژاپن شود، شرکت‌های ژاپنی برای سومین سال متوالی هزینه‌های سرمایه‌ای خود را افزایش داده‌اند. تویوتاموتور بیشتر از هر شرکت دیگری نماد احیای اقتصادی ژاپن است.
به‌تازگی این شرکت جایگزین شرکت فوردموتور آمریکا شده و به عنوان دومین خودروساز در آمریکا مطرح شد و گفته می‌شود به‌رغم بازار ضعیف خودرو در آمریکا، این شرکت به رشد بیشتری نیز دست خواهد یافت. تویوتا موتور بالاترین رکورد فروش و سود خالص را برای چهارمین سال متوالی به خود اختصاص داده است و به تازگی اعلام شده است که درآمد خالص آن در سال‌های اخیر با رشد سالانه‌ای معادل ۴/۱۳درصد به ۲۱ تریلیون ین (۹۴/۱۷میلیارد دلار) رسیده است.
به علاوه سود خالص این شرکت هر ساله 2/17درصد افزایش یافته و به 37/1تریلیون ین رسیده است.
نزدیک‌ترین رقیب ژاپنی تویوتا یعنی هوندا نیز گزارش داده است که برای پنجمین سال متوالی توانسته است سود خود را افزایش دهد و هر ساله رکورد سود سال قبل را بشکند.
چهار شرکت بزرگ فولادسازی ژاپن و سه شرکت بزرگ توزیع نفت این کشور هم چنین گزارش‌هایی را ارائه داده‌اند.
البته همه شرکت‌های بزرگ ژاپن چنین کارکرد خوبی نداشته‌اند. به عنوان مثال تولیدکننده‌های کالاهای الکترونیکی چون سونی، نک، فوجیتا و هیتاچی به خاطر رقابت شدید نتوانسته‌اند در صنعت الکترونیک جهان سود خود را افزایش دهند.
ادغام‌های اخیر هم نشان می‌دهد که هنوز جای زیادی برای کوچک‌سازی برخی از شرکت‌ها وجود دارد.
به جای آنکه شرکت‌ها مانند دهه ۸۰ میلادی اقدام به تولید محصولات مختلف‌ کنند، شرکت‌های جدید ژاپنی به این نتیجه رسیده‌اند که با تمرکز در یک صنعت و تولید محصولات خاص بر ارزش‌های خود بیفزایند.
کتی ماتسویی از مرکز گلدمن ساکز ژاپن می‌گوید: «امروز شرکت‌ها بسیار هشیارتر از گذشته هستند. آنها به طور عمده به دنبال موقعیت‌هایی برای تمرکز بر یک رشته خاص هستند و مانند گذشته در پی گوناگونی محصولاتشان نیستند.»
فقط شرکت‌های ژاپنی هشیارتر عمل نمی‌کنند. بسیاری از ژاپنی‌هایی که عمرشان را در اشتباهات اقتصادی گذشته این کشور گذرانده‌اند اکنون آگاه‌ترند.
جابه‌جایی نیروهای کار، سال‌ها تغییرات اجتماعی و ترس از تورم در ژاپن باعث شده است مصرف‌کنندگان این کشور پول کمتری خرج کنند و همین موضوع روند حرکت ژاپن را از کشوری در حال توسعه به سمت کشوری پررونق و ثروتمند کاهش داده است.
اما دیر یا زود آنها به واقعیت جدیدی می‌رسند: ژاپن بازمی‌گردد.



تویوتا موتور
زمینه فعالیت: کالا‌های مصرفی بادوام
فروش: ۰/۱۷۹میلیارد دلار
سود: 7/11میلیارد دلار
دارایی: ۵/۲۴۴میلیارد دلار
ارزش بازاری: 8/181میلیارد دلار


نیپون تل اند تل
زمینه فعالیت: خدمات مخابراتی
فروش: ۴/۹۱میلیارد دلار
سود: 2/4میلیارد دلار
دارایی: ۷/۱۵۲میلیارد دلار
ارزش بازاری: 1/74میلیارد دلار


میتسوبیشی یواف‌جی فایننشال
زمینه فعالیت: بانکداری
فروش: ۰/۳۵میلیارد دلار
سود: 6/6میلیارد دلار
دارایی: ۶/۱تریلیون دلار
ارزش بازاری: 6/152میلیارد دلار


هوندا موتور
زمینه فعالیت: کالا‌های مصرفی بادوام
فروش: ۳/۸۴میلیارد دلار
سود: 1/5میلیارد دلار
دارایی: ۶/۸۹میلیارد دلار
ارزش بازاری: 5/62میلیارد دلار


سامیتومو میتسویی
زمینه فعالیت: بانکداری
فروش: ۰/۳۱میلیارد دلار
سود: 8/5میلیارد دلار
دارایی: ۷/۹۰۱میلیارد دلار
ارزش بازاری: 3/831میلیارد دلار


نیسان‌موتور
زمینه فعالیت: کالا‌های مصرفی بادوام
فروش: ۲/۸۰میلیارد دلار
سود: 4/4میلیارد دلار
دارایی: ۳/۹۶میلیارد دلار
ارزش بازاری: 7/47میلیارد دلار


میزو هوفایننشال
زمینه فعالیت: امور مختلف مالی
فروش: ۰/۲۹میلیارد دلار
سود: 5/5میلیارد دلار
دارایی: ۳/۱تریلیون دلار
ارزش بازاری: 9/97میلیارد دلار


توکیو الکتریک
زمینه فعالیت: تجهیزات تاسیساتی
فروش: ۷/۴۴میلیارد دلار
سود: 6/2میلیارد دلار
دارایی: ۰/۱۱۳میلیارد دلار
ارزش بازاری: 5/37میلیارد دلار


میتسوبیشی
زمینه فعالیت: شرکت‌های تجاری
فروش: ۹/۴۲میلیارد دلار
سود: 0/3میلیارد دلار
دارایی: ۵/۸۸میلیارد دلار
ارزش بازاری: 6/35میلیارد دلار


رزوناهولدینگر
زمینه فعالیت: بانکداری
فروش: ۵/۸میلیارد دلار
سود: 3/3میلیارد دلار
دارایی: ۸/۳۴۳میلیارد دلار
ارزش بازاری: 3/38میلیارد دلار

۰

سونی
زمینه فعالیت: محصولات خانگی و شخصی
فروش: ۶/۶۳میلیارد دلار
سود: 1/1میلیارد دلار
دارایی: ۸/۸۸میلیارد دلار
ارزش بازاری: 9/45میلیارد دلار

۱

ماتسوشیتا الکتریک
زمینه فعالیت: سخت‌افزار و تجهیزات فناوری
فروش: ۷/۵۷میلیارد دلار
سود: 3/1میلیارد دلار
دارایی: ۱/۶۶میلیارد دلار
ارزش بازاری: 4/47میلیارد دلار

۲

بزرگ‌ترین شرکت‌های ژاپن

بزرگ‌ترین شرکت‌های ژاپن

بزرگ‌ترین شرکت‌های ژاپن