رشد جمعیت، گسترش ایدز و فقر در جهان سوم - ۲۳ مرداد ۸۵

در سال‌هاى آینده به موازات گسترش فقر در قاره آفریقا، جمعیت این قاره گسترش مى‌یابد. در مقابل، جمعیت قاره اروپا کاهش مى‌یابد و پیر مى‌شود. این، مهم‌ترین فراز گزارش سال ۲۰۰۶ «بنیاد جمعیت جهان» است که اخیرا در برلین انتشار یافت. براساس این گزارش، تعداد سکنه جهان، اکنون به ۶میلیارد و ۶۰۰میلیون نفر رسیده است و ظرف شش سال آینده از مرز هفت میلیارد نفر نیز خواهد گذشت.

بیش از پنجاه درصد این انسان‌ها با فقر دست به گریبان هستند و این روند بهبود نخواهد یافت. به ویژه بیمارى ایدز، سهمى عمده در گسترش فقر ایفا مى‌کند. ۳۸میلیون و ۶۰۰هزار نفر، هم اکنون آلوده به ویروس ایدز هستند، اما گزارش بنیاد جمعیت برلین پیش‌بینى مى‌کند که تعداد آلودگان تا سال ۲۰۵۰ میلادى به یک‌میلیارد و ۷۵۰میلیون نفر، یعنى بیش از سه برابر تعداد فعلى خواهد شد. ۲۳درصد از رشد جمعیت جهان، تنها به مناطق واقع در جنوب صحراى آفریقا تعلق دارد که از قضا فقیرترین بخش جهان است.

در بخشى دیگر از گزارش به این نکته اشاره شده است که ۵۶درصد ساکنان کشورهاى کم توسعه ناچارند با درآمد روزانه‌اى کمتر از دو دلار کنار بیایند و سه‌چهارم این تهیدستان، در جنوب صحراى آفریقا و جنوب آسیا زندگى مى‌کنند. در جنوب آفریقا، هر زن به طور متوسط پنج و نیم کودک به دنیا مى‌آورد. افزایش سریع جمعیت، بر میزان فقر خواهد افزود، زیرا کشورهاى فقیر جهان همواره ناچارند آب، برق، جاده و مواد غذایى را براى جمعیتى بزرگ‌تر فراهم آورند.

وضعیت رشد جمعیت، در قاره اروپا درست برعکس آفریقا و آسیا است. در این قاره، تعداد افرادى که مى‌میرند، هر سال ۹۰۰هزار نفر بیشتر از نوزادان است. این کاهش جمعیت، در اتحاد جماهیر شوروى سابق و جنوب و جنوب شرقى اروپا شدیدتر از همه جا است.

به موجب اطلاعات بنیاد جمعیت، در این مناطق، هر زن در طول عمر خود به طور متوسط بین یک تا یک و نیم کودک به دنیا مى‌آورد، در حالى که در فرانسه، نروژ و سوئد، این نسبت به یک‌و‌هشت دهم تا یک و نه‌دهم مى‌رسد. در میان کشورهاى اروپاى مرکزى نیز، کاهش جمعیت بیش از همه جا آلمان را تهدید مى‌کند که هر زن در آن به طور متوسط تنها یک و سه‌دهم کودک به دنیا مى‌آورد.

کاهش زاد و ولد، به گزارش بنیاد جمعیت جهان، بیش از هرچیز، به استثناى آمریکا، مشخصه همه کشورهاى صنعتى جهان است. جمعیت آمریکا، در پایان سال‌جارى میلادى از مرز ۳۰۰میلیون نفر خواهد گذشت. اما در این کشور نیز، زاد و ولد در میان سفیدپوستان کاهش یافته و در اواسط قرن حاضر، آنها تنها ۵۰درصد جمعیت ایالات متحده آمریکا را تشکیل خواهند داد.

تکان‌دهنده‌ترین بخش گزارش بنیاد جمعیت جهانى، به تاثیر بیمارى ایدز بر گسترش فقر اختصاص دارد. در این قسمت مى‌خوانیم: «ویروس ایدز، بیش از همه، در میان جوانان و میانسالانى قربانى مى‌طلبد که کار و اطلاعات آنها در تولید اقتصادى و انتقال ارزش‌ها و اطلاعات به نسل بعدى داراى اهمیت بسیار است. اما بیمارى یا مرگ سبب مى‌شود که تولید اقتصادى آسیب ببیند و نسل‌هاى بعدى از دسترسى به تجارب نسل فعلى محروم بمانند.

ایدز، امید به زندگى را بیش از همه در کشورهاى آفریقایى کاهش مى‌دهد و سبب کاهش نیروى کار در بخش کشاورزى این قاره مى‌شود. این عامل، در کنار کاهش تولید مواد غذایى ناشى از خشکسالى، بر گرسنگى مى‌افزاید. ایدز عامل اصلى افزایش تعداد کودکان بى‌سرپرست آفریقا است. علاوه بر این، گسترش بیمارى، به موازات کاهش درآمدهاى مالیاتى، سبب افزایش هزینه‌هاى درمانى و سایر خدمات اجتماعى مى‌شود و در نتیجه مشکلات اقتصادى کشورهاى کم‌توسعه را تشدید مى‌کند.

اطلاعات بنیاد جمعیت جهان حاکى از آن است که تنها تعداد کمى از کشورهاى جهان سوم تاکنون موفق به کاهش تعداد مبتلایان به ایدز شده‌اند در حالى که تعداد این افراد در شرق اروپا و آسیا در حال افزایش است.