گروه بورس، زهرا رحیمی: دهمین ماه از سال ۹۴ در شرایطی به پایان رسید که بازار سهام کشور پس از مدت‌ها رخوت و رکود در معاملات خود، شاهد رشد چشمگیر قیمت‌ها و ثبت بازدهی خیره‌کننده
2/ 8 درصدی شاخص کل بود که بهترین کارنامه ماهانه برای بورس تهران در 25 ماه اخیر به شمار می‌رود. نماگر بازار سهام در روز‌های ابتدایی دی‌ماه در نیمه‌های کانال 61 هزار واحدی قرار داشت و تا اواسط دی ماه نیز در مدار رشدی آرام حرکت می‌کرد. اما از اواسط دی که اتفاقا مصادف با دومین سالگرد رکود بورس بود، چهره‌ای متفاوت از خود نشان داد.

خوش‌بینی‌ها نسبت به وضعیت آتی بورس پس از اجرای برجام و رفع تدریجی تحریم‌ها در کنار قیمت سهم‌ها که به‌زعم بسیاری از تحلیلگران کف‌های قیمتی محسوب می‌شدند، ورق معاملات بورس تهران را برگرداند و صف‌های خرید طویلی در سهام شرکت‌ها به خصوص شرکت‌هایی که رابطه مستقیم با گشایش‌های بین‌المللی دارند، تشکیل داد. به این ترتیب، شاخص کل توانست 5 کانال جدید را فتح کند که رکورد جدیدی محسوب می‌شود. در همین راستا متغیر‌های دیگر بازار سهام کشور نیز رشد‌های قابل توجهی را ثبت کردند تا جایی که همگام با تشکیل صف‌های خرید در بازار سهام، حجم و ارزش معاملات با تغییر‌های محسوسی مواجه شدند به‌طوری که در روزهای پایانی دی، ارزش معاملات از سطح 200 میلیارد تومان نیز عبور کرد.


تکیه رونق بورس بر وضعیت داخلی کشور

نکته قابل توجه در معاملات بورس تهران در ماه گذشته، رونق معاملات بازار سهام در شرایط تداوم افت قیمت در بازارهای جهانی بود. این موضوع نشان می‌دهد، تحرکات اخیر معاملات بازار سهام در ارتباط با شرایط داخلی کشور و بیش از هر چیزی در ارتباط با انتظار تغییر شرایط صنایع پس از اجرای برجام بوده است البته سیاست‌های انبساطی بانک مرکزی و همچنین کاهش نرخ سود بین بانکی نیز از دیگر دلایل سرازیر شدن نقدینگی حقیقی‌ها به بازار سهام بوده است.


رونق تولید با وجود افت قیمت نفت

در شرایطی که بورس تهران در دهمین ماه از سال رونق چشمگیری را تجربه کرد اما بازار نفت هم چنان روند نزولی خود را ادامه داد. این موضوع هرچند شرایط دشواری را در کوتاه‌مدت برای اقتصاد کشور به وجود می‌آورد اما بررسی تاریخ اقتصاد کشور نشان می‌دهد در هر مقطع زمانی که در‌آمدهای حاصل از نفت کمتر شده، اقتصاد کشورمان در بلند‌مدت در جهت پویایی و تحرک بیشتری حرکت کرده است چرا‌که به تدریج نزول درآمدهای نفتی به بهبود ساختار مالی دولت، افزایش توان رقابت‌پذیری و کاهش رانت‌جویی در اقتصاد انجامیده و زمینه ساز رونق بخش واقعی اقتصاد شده است. از این‌رو برخی کارشناسان به نیمه پر افت قیمت نفت برای اقتصاد کشور توجه دارند و معتقدند رفع تحریم‌ها حتی در صورت عدم رشد قیمت نفت می‌تواند وضعیت تولید و صنایع کشور و به تبع آن بورس تهران را با تغییر چشمگیری مواجه کند.


بی‌توجهی بازار به گزارش‌های 9 ماهه

فضای خوش‌بینی نسبت به برجام در ماه گذشته، گزارش‌های ۹ ماهه را از مرکز توجه سرمایه‌گذاران دور کرد. دی‌ماه در شرایطی بازار سهام شاهد انعکاس گزارش‌های ۹ماهه شرکت‌ها بود که کارشناسان معتقد بودند بازار اثر منفی گزارش‌های نامناسب ۹ ماهه شرکت‌ها را پیشتر در قیمت سهام لحاظ کرده بود. گزارش‌هایی که در راستای گزارش‌های شش ماهه یک بار دیگر وضعیت ناگوار برخی صنایع بورسی را گوشزد کردند. در صدر گزارش‌های منفی شرکت‌ها در روز‌های اخیر، گزارش‌های شرکت‌های مرتبط با بازارهای جهانی قرار دارند. به‌طور مثال در شرکت‌های وابسته به قیمت‌های جهانی فلزات اساسی هر‌چند از نظر مقایسه ارزش بازار با ارزش جایگزینی در محدوده ارزنده‌ای قرار دارند اما افت قیمت‌های جهانی و همچنین رکود داخلی وضعیت بسیار دشواری را برای سود‌آوری‌ شرکت‌های مزبور به وجود آورده است. با این همه در شرایط کنونی بازار ترجیح داده از محتوای این گزارش‌ها عبور کند و منتظر تغییر شرایط صنایع با اجرای برجام بماند.


رشد چشمگیر ارزش معاملات در روزهای پایانی دی

ماه گذشته در مجموع حدود 17 میلیارد و 829 میلیون و 754 هزار سهم به ارزش بیش از 33 هزار و 844 میلیارد و 693 میلیون ریال در یک میلیون و 280 هزار و 634 دفعه معامله شد (اثر معاملات بلوکی در معاملات دی‌ماه حذف شده است). بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد، متوسط حجم و ارزش معاملات روزانه در این مدت به ترتیب حدود 849 میلیون سهم و 1611 میلیارد ریال بوده است که نسبت به میانگین 9 ماه نخست سال به ترتیب رشد قابل ملاحظه بیش از 69 و 63 درصدی را نشان می‌دهد. این بررسی‌ها همچنین رشد چشمگیر بیش از 125 درصدی حجم و 131 درصدی ارزش معاملات دی ماه را نسبت به آذر نشان می‌دهد. بررسی حجم و ارزش معاملات در نیمه دوم دی ماه (نزدیک شدن به تاریخ اجرای برجام) نشان می‌دهد متوسط حجم و ارزش در 12 روز پایانی این ماه بیش از یک میلیارد و 120 میلیون سهم به ارزش 2‌هزار و 140 میلیارد ریال بوده است. این امر نشان می‌دهد در 12 روز پایانی دی ماه وضعیت رکودی، جای خود را به رونق شدید در معاملات داده است.


بهترین کارنامه ماهانه بورس در 25 ماه اخیر

بررسی بازدهی شاخص کل بورس تهران از مهر ۹۲ تا کنون نشان می‌دهد بازدهی بورس تهران در دی‌ماه ۹۴، بهترین بازدهی در مقیاس ماهانه از آذر ۹۲ بوده است (در آذر ۹۲ شاخص حدود ۹/ ۱۱ درصد رشد را نشان می‌دهد). بررسی روزهای مثبت و منفی نیز نشان می‌دهد در دی ماه سال جاری از ۲۱ روز معاملاتی ۱۸ روز بازار نوسان مثبت داشته و تنها ۳ روز نوسان منفی را تجربه کرده است که این وضعیت بهترین عملکرد بورس از منظر تعداد روزهای مثبت پس از مهر ۹۲ به شمار می‌رود ( در مهر‌ماه ۹۲ بازار ۱۹ روز مثبت و تنها ۲ روز منفی بوده است)؛ البته بازدهی این بازار در آن بازه زمانی رقم خیره‌کننده ۳/ ۱۸ درصدی را نشان می‌دهد.


سکان بازدهی بازارها در دست بورس

طی یک ماه گذشته، شاخص کل بورس با رشد 2/ 8 درصدی مواجه شد و در آخرین روز کاری این ماه در ارتفاع 66 هزار و 562 واحدی ایستاد تا بازدهی شاخص مزبور از ابتدای سال تاکنون به 5/ 6 درصد برسد. افزایش رشد قیمت عمومی سهام، P/ E بازار را تا حدود 1/ 6 واحد رشد داده است. قرار گرفتن قیمت‌ها در سطوح مناسب و خوش‌بینی‌ به وضعیت آتی بورس پس از رفع تحریم‌های غرب علیه ایران مهم‌ترین دلایل رشد این بازار در ماه گذشته بوده است. در شرایطی که بورس تهران ماه گذشته بازدهی مناسبی به سرمایه‌گذاران خود پیشکش کرد، در بازار ارز سرمایه‌گذاران شاهد کاهش 1/ 1 درصدی نرخ دلار بودند. هر دلار آمریکا در پایان دی ماه به نرخ 3 هزار و 605 تومان معامله شد. در بررسی این بازار روزهای ابتدایی دی ماه نگرانی از افت قیمت نفت در کنار افزایش نرخ درهم (به‌دنبال بسته شدن سفارت چند کشور عربی در ایران)، موجب تحرک نرخ دلار به سمت بالا بود. در روزهای پایانی اما فضای خوش‌بینی به برجام نرخ دلار را در مسیر نزولی حرکت داد. با این حال به نظر می‌رسد همچنان افت قیمت نفت و ارزش بالای دلار آمریکا در سطح بین‌المللی از جمله دلایل حمایتی در بازار دلار به حساب می‌آیند و از این رو افت شدیدی در بازار ارز متصور نیست، این موضوع بر وضعیت بنیادی شرکت‌های کالا‌محور که از افت قیمت‌های جهانی متضرر هستند، می‌تواند اثر مثبتی داشته باشد. در بازار سکه نیز شاهد رشد نیم درصدی قیمت بودیم و هر سکه طرح جدید در روز پایانی دی‌ماه حدود 925 هزار تومان معامله شد. بررسی تغییرات بازارهای مزبور در کنار بازدهی حدود 67/ 1 درصدی بازار پول در دی‌ماه، بورس را صدر‌نشین بازارهای سرمایه‌گذاری از منظر بازدهی قرار داده است. این در حالی است که از ابتدای سال تا کنون بازار پول همچنان با بازدهی 7/ 16 درصدی صدر‌نشین بازار‌ها بوده است.


مشارکت بالای حقیقی‌ها در معاملات

خوش بینی‌ها نسبت به اجرای برجام در ماه گذشته توجه چشمگیر معامله‌گران حقیقی را به معاملات بورس تهران جلب کرد، به‌طوری که در پایان این ماه شاهد ورود نقدینگی چشمگیری از سوی این معامله‌گران به بورس تهران بودیم. بررسی عملکرد دو دسته معامله‌گران بازار سهام کشور در ماه گذشته نشان می‌دهد مشارکت سهامداران حقیقی در دی ماه حدود ۶۴ درصد بوده است. مشارکت حقیقی‌ها در ماه گذشته، مشابه مشارکت این معامله‌گران در تیر ماه، یعنی زمان اعلام توافق هسته‌ای بوده است (در تیرماه نیز حقیقی‌ها مشارکت حدود ۶۴ درصدی در معاملات داشتند). در این میان برخی کارشناسان معتقدند فعالیت حقیقی‌ها در دی ماه نسبت به تیر روند منطقی تری داشته است و در شرایط کنونی رفتارهای این معامله‌گران با چاشنی احتیاط همراه بوده است. شاهد مدعا نیز مقایسه خرید و فروش این معامله‌گران در این دو مقطع زمانی است. سهامداران حقیقی در معاملات تیرماه حدود ۷۰ درصد در سمت خرید و ۵۷ درصد در سمت فروش مشارکت داشتند. این در حالی است که در ماه گذشته این سهامداران ۶۷ درصد در سمت خرید و حدود ۶۰ درصد در سمت فروش مشارکت داشتند. بررسی‌ها از مبلغ ورود نقدینگی حقیقی‌ها نیز نشان می‌دهد حدود ۲۵۰ میلیارد تومان پول از سوی سهامداران حقیقی در دی ماه وارد بورس تهران شده و این در حالی است که در تیر ماه شاهد ورود بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان از سوی معامله‌گران حقیقی بودیم که این موضوع یک بار دیگر رفتار نسبتا محتاطانه حقیقی‌ها در ماه گذشته نسبت به تیرماه را یادآوری می‌کند.


چشم‌انداز بورس تهران

کارشناسان در تحلیل شرایط کنونی بازار معتقدند در شرایطی که مهم‌ترین‌ ریسک غیر‌سیستماتیک از معاملات بورس تهران و به‌طور کلی از صحنه اقتصادی کشور حذف شده است، معاملات بازار سهام در این شرایط می‌تواند با روند منطقی تری همراه شود چرا که رفع تحریم‌ها به تدریج اثرات خود را در دیگر بازار‌ها نشان می‌دهد و وضعیت اقتصادی کشور با ثبات مواجه خواهد شد که این موضوع نیز بر عملکرد غالب صنایع کشور اثرگذار خواهد بود، از این رو معاملات بورس تهران پس از رفع تحریم‌ها می‌تواند نمایشگر خوبی از وضعیت اقتصاد کشور باشد.

رکورد سبز بورس در زمستان