گروه بورس- اسماعیل دلخموش: روز گذشته شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران حدود ۲۸۱ واحد(۴۶/ ۰ درصد) ریزش را تجربه کرد. به نظر می‌رسد گرچه ریزش‌های بازار از شدت چندانی برخوردار نیستند و روند کندتری یافته‌اند اما همچنان حکمفرمایی مجموعه‌ای از عوامل منفی بر فضای بورس باعث شده نشانه‌های مثبت اثر چندانی بر بازار نداشته باشند. کارشناسان معتقدند تا زمان رفع ابهامات در حوزه‌های متفاوتی همچون ابهام در تشخیص کف قیمت‌ها و احتمال ریزش‌های بیشتر، میزان کاهش سوددهی شرکت‌ها، تصمیم‌گیری در برخی صنایع کلیدی و موثر بر بازار، چالش‌ها پیرامون سیاست‌های ضد رکود دولت و نهایتا مساله اجرایی شدن و جزئیات برجام، نمی‌توان انتظار مشاهده تغییر قابل توجهی در فضای فعلی داشت.

سایه سنگین انتظارات منفی

سلمان نصیرزاده درباره وضعیت بازار به «دنیای‌اقتصاد» گفت: مجموعه‌ای از عوامل دست به دست هم داده‌اند که فعالان هنوز سطوح قیمتی پایین‌تری را نیز متصور باشند. بررسی بُعد بنیادی بازار نشان می‌دهد انتظار کاهش سود سهام شرکت‌ها تا حد زیادی در میان سهامداران به چشم می‌خورد،‌ انتظاری که مستقیما و ابتدا بر قیمت‌ها اثر می‌گذارد. به این ترتیب با توجه به این نکته که در شرایط فعلی نرخ P بر E بازار در سطحی بالاتر از رقم ۵ قرار دارد و بورس نیز مکانی است برای معامله انتظارات آتی سرمایه‌گذاران، در کوتاه‌مدت و میان‌مدت (دست‌کم تا پایان سال۹۴) معامله‌گران انتظار P بر E‌های پایین‌تری را نیز دارند. انتظاراتی که نهایتا به افت بازار منجر شده است. به باور این کارشناس بازار سرمایه، از سوی دیگر در این شرایط برخی حمایت‌های تصنعی نیز از بازار انجام شده است. حمایت‌هایی که به نیت حفظ شاخص و جلوگیری از ریزش‌های بیشتر صورت گرفته است. با این حال این تلاش‌ها برای کاهش عرضه، نهایتا اثرگذاری مثبتی بر بازار نداشته‌اند. چنین حمایت‌هایی بیشتر به نوعی عدم توازن در بازار منجر شده و روند طبیعی عرضه و تقاضا را مختل می‌کنند. مساله‌ای که نهایتا به دور شدن معامله‌گران از بازار منتهی خواهد شد. وی افزود: مساله قابل توجه دیگر فاصله تورم اسمی(آنچه گزارش می‌شود) و انتظاری (آنچه فعالان اقتصادی و مردم انتظار دارند) است. این فاصله باعث شده با وجود بحث‌ها درباره کاهش نرخ سود بانکی، بستر واقعی این کاهش در حال حاضر در میان جامعه و بانک‌ها فراهم نباشد. به این ترتیب این عامل امکان کاهش نرخ سود را نیز دشوارتر کرده است.

رشد از مسیر رفع ابهامات

نصیرزاده معتقد است: در کنار عوامل ذکر شده باید بحث ابهامات کلی بازار را در نظر داشت. چنان‌که اشاره شد ابهاماتی در زمینه قیمت سهم‌ها وجود دارد و هنوز انتظاراتی در باب کاهش بیشتر قیمت‌ها به چشم می‌خورد. ابهامات قابل توجهی نیز در صنایع گوناگون وجود دارد. گرچه نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در هفته‌های گذشته تثبیت شد اما همچنان برخی فعالان این نرخ را نپذیرفته‌اند و چالش‌ها در این حوزه ادامه دارد. در صنایعی چون پالایشگاهی‌ها، معدنی‌ها و‌ فولادی‌ها نیز هنوز انتظار کاهش سود وجود دارد. به این ترتیب در حال حاضر شاهد بازاری هستیم که در چند گروه مهم با ابهامات تصمیم‌گیری و کاهش سود مواجه است. این ابهامات در کنار عدم شفافیت اطلاعات شرایط را دشوارتر نیز ساخته است.

این کارشناس بازار سرمایه درباره تحولات داخلی و بین‌المللی که می‌توانند شرایط را برای خروج از فضای فعلی مهیا کنند، گفت: در حوزه عوامل بین‌المللی مساله قیمت نفت و کالاهای جهانی به‌عنوان مهم‌ترین عامل مطرح است. عاملی که به نظر می‌رسد دست‌کم تا پایان سال تاثیر چندانی بر رشد بازار نخواهد داشت.

در حوزه عوامل داخلی مهم‌ترین عامل برای خروج از شرایط فعلی این است که بازار بتواند تاثیر برجام را در فضای کلان اقتصاد مشاهده کند. این مساله مستقیما با این نکته در ارتباط است که برجام به چه شکل اجرایی شود و واجد چه سیگنال‌های مثبتی برای بورس باشد. متعاقبا حضور سرمایه‌گذاران خارجی و ورود نقدینگی و پول جدید به بازار می‌تواند فضا را تغییر دهد.

وی در خاتمه بیان کرد: بازار در شرایط فعلی نیازمند شوکی اثرگذار است. بورس نسبت به خود اخبار کمتر واکنش نشان می‌دهد و بیشتر در انتظار تاثیر اخبار است. رونق در بازارهای جهانی، تزریق پول جدید در داخل کشور، کاهش بیش از پیش قیمت‌ها و نهایتا اجرایی شدن برجام می‌توانند چنین نقشی را برای بازار ایفا کنند. ایمان مقدسیان نیز در تشریح ابهامات اصلی بازار که باعث غلبه فضای منفی بر فضای مثبت شده است به «دنیای اقتصاد» گفت: در ماه‌های گذشته مجموعه‌ای از عوامل بنیادی ابهامات قابل توجهی را در بازار ایجاد کرده بودند. ابهام در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، حق بهره مالکانه معادن، قیمت‌گذاری در صنایعی چون خودرو و سیمان، نرخ سود بانکی، سیاست‌های انقباضی دولت و نهایتا سرنوشت «برجام» و تاثیر آن بر اقتصاد از جمله این عوامل بوده‌اند.

وی افزود: استارت ریزش‌های اخیر بورس نیز مربوط به روشن شدن یکی از همین ابهامات و تثبیت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در حدود ۱۳ سنت بود. در میان ابهامات زیادی باقی مانده اما دو مساله عمده باقی می‌ماند که بیشترین تاثیر را بر وضعیت بازار سهام خواهند داشت. یکی از این عوامل نرخ سود بانکی است. مساله‌ای که در کوتاه‌مدت تغییر قابل توجهی را درباره آن متصور نیستیم. به این ترتیب مهم‌ترین عامل باقی مانده اجرایی شدن برجام خواهد بود.

این کارشناس بازار سرمایه معتقد است: بازار در شرایط فعلی نسبت به اخبار منفی دچار نوعی بیش واکنشی شده است و نکات منفی تاثیرات اغراق شده‌ای بر قیمت‌ها دارند. با این حال رسیدن به نقطه اجرایی شدن برجام و سیگنال‌های مثبتی که از این طریق ارسال می‌شوند، می‌توانند وضعیت را دگرگون کنند. باید این نکته را نیز در نظر داشت که بازار سهام علاوه بر تجربه رکود دچار افت قیمتی نیز شده است. در حالی که بازارهای دیگر در کنار رکود لزوما دچار افت قیمت نشدند. به این ترتیب نشانه‌ها و اخبار مثبت از برجام و رسیدن به مرحله اجرایی شدن توافق در کنار ریزش‌هایی که قیمت‌ها را جذاب کرده‌اند می‌توانند باعث بازگشت سرمایه‌گذاران به بورس شوند.

کانال 61 هزار واحد 10 روزه شد

شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در نخستین روز معاملاتی این بازار در هفته جاری ۲۸۱ واحد افت کرد تا به این ترتیب نماگر بازار به رقم ۶۱ هزار و ۲۱۷ برسد. برای دهمین روز کاری متوالی است که بازار سهام به نوسان خود در کانال ۶۱ هزار واحدی ادامه می‌دهد و به درستی مشخص نیست چه زمانی رشد پایداری را بعد از روند فرسایشی اخیر تجربه خواهد کرد. در حال حاضر وزنه اخبار منفی متاثر از رکود تقاضا و ابهامات موجود در بسیاری از صنایع بزرگ و کلیدی کشور بر فضای بازار سهام سنگینی کرده و مانع از تاثیر پذیری این بازار از اخبار و رویدادهای مثبت و چشم‌انداز روشن اقتصاد در پساتحریم شده است. از این‌رو در روزهای کاری متوالی شاهد تکرار روند ریزشی بورس هستیم. روز شنبه در جریان معاملات بازار سهام نمادهای پالایش نفت بندرعباس، بانک ملت و بانک پاسارگاد به ترتیب سه نمادی بودند که بیشترین تاثیر منفی را تا سطح حداکثر ۳۶ واحد بر شاخص کل بورس گذاشتند. در مقابل اما نمادهای پتروشیمی مبین، صنایع پتروشیمی خلیج فارس و فولاد مبارکه اصفهان بالاترین تاثیر مثبت را تا سطح حداکثر ۲۶ واحد بر شاخص کل بورس داشتند.

از دیگر رخدادهای روز گذشته بورس باید به توقف نماد معاملاتی شرکت‌های لیزینگ ایرانیان،‌ سیمان شرق و در عین حال بازگشایی نماد معاملاتی شرکت‌های بیمه ملت، مواد اولیه الیاف مصنوعی کارخانه‌های تولیدی و صنعتی ثابت خراسان، بیمه نوین و حق‌تقدم خرید سهام بیمه کارآفرین اشاره کرد. بررسی معاملات بازار سهام در روز گذشته همچنین از قرار داشتن حجم و ارزش معاملات در سطوح پایین حکایت می‌کند. حجم دادوستد سهام با حذف معاملات بلوکی و کد به کد، روز شنبه به رقم ۳۶۰میلیون سهم رسید که رشد ۵۲ درصدی را نسبت به چهارشنبه نشان می‌دهد. ارزش مبادلات نیز با رشد ۵۰ درصدی بالغ بر ۵۴ میلیارد تومان شد. همسو با ریزش بازار سهام، در صنایع بورسی نیز فضای منفی حاکم بود به‌طوری که از ۳۷ صنعت، تنها ۵ گروه با نوسان مثبت شاخص تا سطح ۶/ ۲ درصد همراه شدند. تعداد ۳ صنعت بدون تغییر و ۲۹ گروه دیگر از جمله خودرو، بانک، پالایشی‌ها، پتروشیمی، فلزات اساسی، سیمان و کاشی و سرامیک کاهش شاخص تا حدود ۴درصد را تجربه کردند.

تحولات روز گذشته فرابورس

روز قبل به موازات افت بورس، شاخص کل فرابورس نیز با روند کاهشی همراه شد به گونه‌ای که آیفکس با ۷/ ۱۳ واحد افت (معادل ۲ درصد) به رقم ۲/ ۶۶۴ واحد رسید. بیشترین تاثیر منفی بر شاخص فرابورس از جانب نمادهای معاملاتی پتروشیمی مارون، هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه، پالایش نفت تهران، فولاد هرمزگان و پالایش نفت لاوان رخ داد. حال آنکه پتروشیمی زاگرس و بیمه پاسارگاد در میان قرمزپوشی اغلب نمادها، دو نمادی بودند که توانستند تا سطح حداکثر ۵۷/ ۰ واحد تاثیر مثبت بر آیفکس بگذارند. شاید مهم‌ترین‌ تحولات روزهای اخیر فرابورس را باید به انتشار اسناد خزانه اسلامی نسبت داد که روز چهارشنبه هفته قبل با قیمت ۹۰ هزار و ۵۰تومان کشف قیمت شد. روز گذشته نرخ این اسناد با ۰۵/ ۰ درصد افت همراه شد و حجم معاملات آن به ۵۸ هزار و ۸۰۷ سهم رسید. فروش عمده این اسناد روز قبل توسط سهامداران حقوقی صورت گرفت، در حالی که در سمت مقابل معامله‌گران حقیقی ۴/ ۲۵ درصد و حقوقی‌ها ۵/ ۷۴ درصد از خرید آن را به عهده داشتند.