عبدالله آزاد / حسابدار رسمی

محبوبه کاظمی/ کارشناس ارشد حسابداری

ششمین نوبت آزمون احراز رتبه‌های‌ حرفه‌ای، ۲۷ شهریور ۱۳۹۴ توسط مرکز آموزش و تحقیقات حسابداری و حسابرسی حرفه‌ای جامعه حسابداران رسمی ایران برگزار خواهد شد. این آزمون در اجرای مصوبات شورای عالی جامعه و به منظور بالابردن دانش تخصصی و یکسان‌سازی رتبه‌های حرفه‌ای کارکنان حرفه ای موسسات حسابرسی و شاغلان انفرادی، برای رتبه‌های حسابرس ارشد، سرپرست حسابرسی و سرپرست ارشد حسابرسی برگزار می‌شود.


در این نوشتار، به آیین نامه سقف مجاز ارائه خدمات تخصصی و حرفه‌ای توسط اعضای جامعه حسابداران رسمی ایران (ابلاغ شده در مرداد ۱۳۹۴)، و شمار پذیرفته‌شدگان در پنج نوبت پیشین آزمون، اشاره‌ای می‌شود. طبق ماده ۱۰ آیین نامه یادشده، ساختار ساعات کارکنان حرفه‌ای شاغل در هر کار حسابرسی، با رعایت سقف مجاز خدمات حسابرسی توسط موسسه‌های حسابرسی و حسابداران رسمی شاغل انفرادی، باید بر اساس ترکیب زیر باشد:



طبق ماده۲-۱۲ آیین نامه یادشده، یکی از شرایط احراز رتبه‌های حسابرس ارشد، سرپرست و سرپرست ارشد، کسب امتیاز قبولی در آزمون تعیین رتبه مورد پذیرش جامعه یا سازمان حسابرسی (حسب مورد) است. ساختار ساعات کارکنان حرفه‌ای شاغل در هر کار حسابرسی، با رعایت سقف مجاز خدمات حسابرسی توسط موسسه‌های حسابرسی و حسابداران رسمی شاغل انفرادی، باید براساس ترکیب زیر باشد: تعداد حسابداران رسمی شاغل که می‌توانند مدیر اول یا دوم باشند، به شرح زیر است:





با توجه به اینکه سازمان حسابرسی برای رتبه‌بندی کارکنان تابع ضوابط ویژه خود است، در محاسبات درنظر گرفته نشد. با توجه به تعداد حسابداران رسمی شاغل و ترکیب کارکنان در هرکار، برآورد تعداد کارکنان در رتبه‌های مختلف به شرح زیر است:





برآورد بالا، در جدول زیر با تعداد پذیرفته‌شدگان آزمون‌های پیش مقایسه شده است.




برآوردها و مقایسه‌های بالا، با این فرض است که تمام حسابداران رسمی شاغل با رعایت سقف مجاز کار کنند و اثرات مربوط به ترکیب کارها (خیلی بزرگ، بزرگ، متوسط و کوچک)، تعداد حسابداران رسمی شاغل در استخدام، عضو هیات علمی بودن یا نبودن شرکا و عوامل دیگر تعیین شده در آیین نامه یادشده، بر سقف مجاز و ظرفیت کار و...، به دلیل نبود اطلاعات کافی درنظر گرفته نشده است. اما، همین تحلیل، برای توجه به کمبود تعداد پذیرفته شدگان، کافی به نظر می‌رسد. با توجه به جداول، تعداد سرپرست و سرپرست ارشد پذیرفته شده در آزمون ها، کمتر از نیمی از حسابداران رسمی شاغل است و تعداد حسابرسان ارشد پذیرفته شده نیز هنوز به اندازه تعداد حسابداران رسمی شاغل نیست. باید به این نکته نیز توجه کرد که ممکن است تعدادی از پذیرفته‌شدگان از حرفه حسابرسی خارج شوند. برای انجام کارهای حسابرسی و رعایت ترکیب تعیین شده، باید تعداد زیادی در آزمون رتبه‌های حسابرس ارشد، سرپرست و سرپرست ارشد شرکت کنند و پذیرفته شوند. بنابراین، داوطلبان آزمون باید بیشتر تلاش کنند و با مطالعه کافی و مناسب در آزمون شرکت کنند و پذیرفته شوند. موسسه‌های حسابرسی، کارکنان را به شرکت در آزمون رتبه بندی تشویق کنند و در ایجاد انگیزه لازم برای پذیرش آنها در آزمون، سهمی داشته باشند. افزون براین، رعایت ترکیب تعیین شده در آیین نامه یادشده، در شرایط کنونی امکان پذیر نیست.