گروه بورس - مهرنوش سلوکی: رشدهای کوچک بازار سهام در حالی روز گذشته ادامه یافت که شاخص کل در هفتمین روز کاری همچنان در سطح ۶۳ هزار واحدی قرار دارد. نماگر شاخص کل که در یک هفته جاری با رشد ۳/ ۰ درصدی همراه بود در پایان معاملات روز گذشته در سطح ۶۳ هزار و ۷۰۳ واحدی قرار گرفت. بررسی‌ها نشان می‌دهند به‌رغم رشد در هفته جاری بعد از گذشت پنج هفته، بازار همچنان با معضل ورود نقدینگی و فعالیت شرکت‌های بزرگ روبه‌رو‌ است. «دنیای اقتصاد» در این گزارش سه عامل مهم را به‌عنوان سدهای اصلی ورود نقدینگی به بازار سهام شناسایی کرده است؛ ریسک‌های سیستماتیک و غیر‌سیستماتیک، بازدهی پایین بازار سهام و درجه پایین نقدشوندگی در بازار از عواملی هستند که در این بررسی از ورود سرمایه به بازار به میزان قابل توجهی کاسته‌اند.

موانع نقدینگی در بازار سهام

اصطلاح «نقدینگی پشت درهای بورس» در روزهای اخیر بیش از گذشته مصداق حال این روز‌های بازار سرمایه است. در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که جذابیت برای سرمایه‌گذاری‌های کلان در بازار به میزان زیادی کاهش داشته و توانسته از ورود نقدینگی به این بازار جلوگیری کند. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان از آن دارد سه مانع اصلی بر سر راه ورود سرمایه به بازار سهام قرار دارد. ریسک بالای سرمایه‌گذاری، بازدهی پایین در ماه‌های گذشته در مقابل بازار پول و عدم نقد‌شوندگی در بازار از دلایلی است که از ورود نقدینگی به بازار سهام جلوگیری کرده است.

سرمایه‌گذاری در بازار سهام تحت تاثیر ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک قرار دارد. در ماه‌های گذشته بحث مذاکرات هسته‌ای و خبر‌های مربوط به لغو تحریم‌های اقتصادی از بعد ریسک‌های سیستماتیک بیش از عوامل دیگر در بازار‌های مالی تاثیر‌گذار بوده‌اند. این روند در سه سال گذشته نیز به گونه‌ای بوده که در هر دوره مذاکرات، شاخص با تغییرات قابل توجهی روبه‌رو‌ شده و توانسته در بازار تغییرات قابل توجهی به وجود بیاورد. بعد از اعلام بیانیه لوزان و رشد چشمگیر شاخص، شاهد افتی در نماگر شاخص بودیم که ناشی از انتظار رسیدن به تفاهمی جامع بود؛ تفاهمی که به گفته کارشناسان هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و سرمایه‌گذاران را تا موعد نهایی (۱۰ تیر) در انتظار نگاه می‌دارد.

از سوی دیگر در بررسی ریسک‌های غیر‌سیستماتیک بحث بر سر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، بهره مالکانه معادن، همچنین تعرفه صنایع مختلف و قیمت‌گذاری‌های دولتی از ابهاماتی است که کماکان برطرف نشده‌اند و تعلل برای سرمایه‌گذاری را به میزان زیادی افزایش داده‌اند. نرخ خوراک پتروشیمی‌ها که از سال ۹۳ بیش از گذشته مطرح بود در هفته‌های قبل با اظهار نظری متفاوت از سوی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار مسیری جدید به خود گرفت.

محمد فطانت در خبری اعلام کرد نرخ خوراک ۱۳ سنتی برای سال‌های ۹۱ و ۹۲ اجرا نخواهد شد و تنها این نرخ برای سال ۹۳ قابل اعمال است. همچنین درخصوص بهره مالکانه معادن جدال بین مجلس شورای اسلامی و وزارت صنعت و معدن در حالی ادامه دارد که متولیان معادن بزرگ در ماه‌های اخیر طی نامه‌های مکرر خواستار بررسی حقوق مالکانه خود بوده‌اند.

از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد بازدهی پایین بورس تهران انگیزه‌های ورود خریداران به بورس و خصوصا فعالیت حقوقی‌ها را کاهش داده است. سود بازار که از ابتدای سال تا ۱۹ فروردین به بیش از ۱۳ درصد رسیده بود در حال حاضر به ۹/ ۱ درصد رسیده که در این حالت بسیاری از سرمایه‌گذاران فعالیت در بازار پول را قابل اطمینان‌تر و سودبخش‌تر می‌دانند.

سومین مانع درخصوص ورود نقدینگی به بازار و کاهش جذابیت بازار سهام برای سرمایه‌گذاران درجه پایین نقد‌شوندگی در بازار است. عمده تعاریفی که از نقدشوندگی سهام صورت می‌گیرد پیرامون سهولت در خرید و فروش سهم در بازار است، با این حال بر‌‌اساس تعاریف علوم مالی کاهش ریسک معاملاتی برای سهام بدون آنکه قیمت سهم چندان تغییرات شدیدی را تجربه کند، به منزله نقدشوندگی محسوب می‌شود. کارشناسان عوامل متعددی را بر نقدشوندگی سهام موثر می‌دانند و معتقدند به‌طور کلی سه فاکتور تعداد دفعات معاملات روی یک سهم، حجم معاملات و ارزش ریالی معاملات از مواردی هستند که بر نقدشوندگی سهام موثرند. این در حالی است که دامنه نوسان و حجم مبنا دو عامل بازدارنده در این مورد محسوب می‌شوند.

بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که حجم و ارزش معاملات در هفته جاری به گونه‌ای بوده که نسبت به ۲ دوره رونق و رکود بازار پایین‌تر است. در فروردین سال جاری بود که بازار سهام توانست رکورد قابل‌توجهی را در حجم معاملات به‌دست بیاورد که به مرور زمان این افزایش حجم کمرنگ شد به‌طوری‌که حجم معاملات در هفته جاری نسبت به آن دوران با حدود ۶۰ درصد افت همراه بوده است. همچنین بررسی این دوره نسبت به دوران رکود سال ۹۳ که حجم و ارزش در سطح بسیاری پایینی قرار داشت نیز بیانگر آن است که حجم معاملات با ۲۰ درصد نزول همراه بوده است. حجم پایین معاملات در هفته جاری نشان می‌دهد که مکانیزم نقد‌شوندگی به میزان زیادی با افت همراه بوده و همین از اعتماد سرمایه‌گذاران برای فعالیت در بازار کاسته است.

پتانسیل قابل توجه در بازارسهام

دکتر ابراهیم عنایت، مدیر‌عامل کارگزاری پارسیان در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» از مشکلات عدم ورود نقدینگی به بازار سهام سخن به میان آورد و گفت: روند کلی بازار سرمایه در یک سال گذشته به گونه‌ای بوده است که اطمینان برای سودآوری را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. با توجه به افت‌های مکرر، سرمایه گذاران اعتماد زیادی به بازار ندارند و همین امر باعث شده است تا به مقدار قابل توجهی از فعالیت شرکت‌های بزرگ در بازار سهام کاسته شود.

وی همچنین افزود: با توجه به شاخص‌های کلان اقتصادی که در کشور ما وجود دارد، بازار سهام در حال حاضر می‌تواند بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری باشد. در چند روز گذشته آمار‌های رشد مسکن ارائه شده است که این آمارها نشان از عملکرد منفی و افت ۳۰ درصدی این بازار دارد. بازار ارز و طلا نیز همچنین در ماه‌های گذشته نشان داده‌اند که دیگر نمی‌توانند سود قابل توجهی داشته باشند.

این کارشناس همچنین به عدم اطلاع‌رسانی در بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: ارائه داده‌های غلط و ناصحیح از شاخص کل بورس به جامعه و از طرفی نبود معیاری منطقی و مشخص از حجم ورود و خروج نقدینگی به این بازار باعث شده تا تجمع پول‌های پارک شده در پشت درهای بورس بیش از گذشته شود. وی افزود: در فضای توام با بیم و امید بازار سرمایه آنچه بیش از همه به چشم می‌آید، عدم واکنش بازار سهام به خبرهای مثبت و اقدام‌های ضربتی متوالی بازار سرمایه برای بازگرداندن دوباره شادابی لازم در کلیت معاملات این بازار است. این شرایط جو بازار را به سمتی برده است که ضریب اطمینان معامله در بازار به میزان قابل توجهی کاهش داشته و همین امر نیز از فعالیت گروه‌های کلان در بازار جلوگیری کرده است. عنایت درخصوص تاثیر توافق هسته‌ای در مسیر حرکت بازار گفت: پتانسیل بازار در شرایط مثبتی است که می‌تواند بعد از توافق جامع هسته‌ای به حالت بالفعل در بیاید. بسیاری از صنایع در انتظار رفع تحریم‌ها هستند تا بتوانند سود خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهند. به گفته وی مثلا در صنایع خودرو تحلیل‌های بنیادی این صنعت نشان می‌دهد که صورت‌های مالی آنها بعد از توافق ژنو با روند مثبت و رشد همراه بوده است. وی در پایان بیان کرد: با نگاهی به پیشینه بازار سرمایه می‌توان به روشنی دریافت که قیمت سهام شرکت‌های بورسی به تناسب نرخ تورم و تعدیل نرخ ارز از رشد برخوردار نبوده و عمده رشد نماگرهای این بازار ناشی از عرضه‌های اولیه و کشف قیمت آنها در تابلوی معاملات بوده است که به مرور در بلندمدت رقیق می‌شوند.

بازار چهارشنبه متعادل و کم‌حجم

روز گذشته شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات آخرین روز کاری هفته با ۵۸ واحد افزایش، ۷۴ میلیارد تومان معامله را شاهد بود که جزو کمترین میزان معاملات محسوب می‌شود. حجم معاملات نیز دیروز ۳۵۹ میلیون سهم بود که نسبت به روز سه‌شنبه ۵/ ۱۳ درصد رشد را تجربه کرده است. روز گذشته شاخص قیمت بر مبنای وزنی ارزشی با ۲۴ واحد افزایش به ۲۶ هزار و ۹۹۲ واحد رسید. نمادهای همراه، فارس، شبندر، فولاد، شیراز در تقویت شاخص اثرگذار بوده و نمادهای شنفت، کگل در کاهش شاخص اثر زیادی داشته‌اند.

همچنین نمادهای پربیننده بورسی مربوط به شرکت‌های بانک صادرات ایران، پالایش نفت بندرعباس، پتروشیمی مبین، بانک ملت، ایران‌خودرو، سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین و سرمایه‌گذاری صنعت نفت بوده‌اند.

در خبرهای روز گذشته آمده است بازار سهام در شرایطی که با قیمت‌های به شدت جذاب مواجه شده، بالاخره پس از یک هفته انتظار از روز چهارشنبه با حمایت تدریجی ۵ بانک بزرگ کشور همراه شده است.

بر اساس این گزارش ۵ بانک تجارت، ملت، رفاه، صادرات و ملی ایران به منظور مدیریت بر افزایش نقدشوندگی سهام شرکت‌های موجود در سبد دارایی‌های خود از طریق هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری تابعه خود از روز چهارشنبه فعالیت خود در بورس تهران را آغاز کردند. بنابر اخبار دریافتی این اقدام از روز شنبه همزمان با افزایش یک واحد درصدی دامنه نوسان قیمت سهام به‌طور نامحدود ادامه خواهد یافت. مکانیزم خرید سهام و پرتفو‌گردانی بانک‌ها به این صورت خواهد بود که براساس میانگین قیمت پایانی درج شده در تابلوی معاملات روزانه به اندازه یک ریال سهم‌های موجود از طریق این بانک‌ها خریداری خواهد شد. منابع تخصیص یافته در این زمینه نامحدود اعلام شده و همچنان تا بهبود شرایط کلی بازار سرمایه ادامه خواهد یافت.