محمد روشندل دانشجوی دکترای مدیریت مالی نوسان‌پذیری قیمت نفت یکی از عوامل مهمی است که بر آینده بازار سرمایه ایران تاثیر خواهد گذاشت. عدم اتخاذ سیاست‌های صحیح اقتصادی در شرایطی که بازار نفت در وضعیت با‌ثباتی قرار ندارد می‌تواند تاثیرات منفی بر رشد بازار سرمایه برجا گذارد. اقتصاد ایران عمدتا به بازار نفت و مشتقات مربوط به آن وابسته است و تغییرات قیمت نفت بر بازار سرمایه به‌عنوان موتور محرکه رشد اقتصادی ایران اثر‌گذار خواهد بود.

به نظر می‌رسد چندین عامل بر ارتباط کاهش بهای نفت با کاهش قیمت‌ سهام شرکت‌های بورسی تاثیر‌گذار بوده است. افزایش سهم درآمدهای مالیاتی دولت در بودجه سال ۱۳۹۴، افزایش بهای تمام شده کالاهای ساخته شده در داخل متاثر از نوسان‌پذیری ارزهای خارجی و اثرات تحریم‌های بین‌المللی، انتظار کاهش درآمد قابل تصرف خانوارها و به تبع آن انتظار کاهش مخارج مصرفی خانوارها بر روند نزولی شاخص بورس اوراق بهادار اثر‌گذار بوده است. در شرایطی که قیمت نفت افت کند، بازار انتظار دارد نوسان قیمت نفت به‌طور مستقیم و غیرمستقیم سودآوری شرکت‌های بورسی را کاهش دهد.

کاهش قیمت نفت درآمدهای ارزی دولت را کاهش داده و با کاهش منابع ارزی جهت کنترل بازار، معمولا ارزش برابری ریال در برابر ارزهای خارجی کم خواهد شد. با تقویت ارزهای خارجی، بهای تمام شده محصولات تولید‌کنندگان داخلی افزایش خواهد یافت. تولید‌کنندگان برای خرید مواد اولیه ناچارند وجه بیشتری پرداخت کنند و در نتیجه اثرات آن در افزایش بهای تمام شده کالا منعکس خواهد شد. از طرفی،‌ کاهش تقاضای مصرف‌کنندگان داخلی یکی دیگر از عوامل مهم در کاهش درآمد شرکت‌های داخلی محسوب می‌شود. به‌طور معمول با کاهش بهای نفت، درآمدهای دولت کاهش می‌یابد و در نتیجه دولت سیاست‌های مالی انقباضی در پیش خواهد گرفت.

در نتیجه درآمد قابل تصرف مصرف‌کنندگان کاهش خواهد یافت و تقاضا برای خرید کالاهای داخلی نیز پایین خواهد آمد. از سوی دیگر، دولت به منظور جبران کاهش درآمدهای نفتی و تامین منابع بودجه سالانه به سمت درآمدهای مالیاتی حرکت خواهد کرد. اخذ مالیات بر درآمد شرکت‌ها اثر قابل ملاحظه‌ای بر کاهش سودآوری شرکت‌ها خواهد گذاشت و سود خالص و قابل تقسیم بین سهامداران را کاهش خواهد داد و از جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه خواهد کاست. سیاست‌گذاران اقتصادی و سیاسی با اتخاذ راهکارهای مناسب می‌توانند از اثرات منفی کاهش قیمت نفت بر بازار سرمایه بکاهند و زمینه رونق این بازار را فراهم کنند. ثبات در بازار ارز و تقویت قدرت خرید خانوارها قطعا موجب بهبود رقابت‌پذیری شرکت‌ها و افزایش فروش محصولات تولید‌کنندگان خواهد شد و در نتیجه وضعیت مالی شرکت‌ها مطلوب‌تر خواهد شد و زمینه رونق بازار سرمایه فراهم می‌شود. به‌علاوه در شرایط کنونی بهتر است تا کسری بودجه دولت از محل اخذ مالیات بر درآمد شرکت‌های تولیدی تامین نشود و از فشار مضاعف بر آنها جلوگیری شود تا زمینه رونق بازار سرمایه در سال آینده مهیا شود.

در صورتی‌که بهای نفت افزایش نیابد، اجرای سیاست انضباط مالی و حذف و کاهش هزینه‌های غیر ضروری اجتناب‌ناپذیر است. ضمن اینکه تلاش جهت رونق صنعت گردشگری می‌تواند منجر به افزایش منابع ارزی کشور شود و دولت را در اتخاذ سیاست‌های ارزی تولید محور کمک کند. در شرایطی که تلاش دولت بر خروج از رکود متمرکز است ضروری است با تقویت توان مالی شرکت‌ها و افزایش قدرت رقابت‌پذیری آنها و امکان فروش محصولات در داخل و خارج زمینه رشد اقتصادی فراهم شود. در شرایط فعلی کاهش اتکای دولت به مالیات بر درآمد شرکت‌ها می‌تواند بازار سرمایه را برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر کند. از سوی دیگر، تقویت بازار سرمایه به‌طور مستقیم و غیر‌مستقیم بر افزایش درآمد قابل تصرف مردم تاثیرگذار خواهد بود و به‌طور خودکار زمینه افزایش درآمدهای مالیاتی دولت در سال‌های آینده را فراهم خواهد کرد.