بازگشت پالایشگاه‌ها در دو سناریو

گروه بورس: اخبار بازگشایی نمادهای پالایشگاهی در بورس تهران در حالی این روزها با شدت بیشتری پیگیری شده و انتظار فعالان بازار را برای بازگشت این گروه به تابلو افزایش داده است که ابهامات ناشی از این امر همچنان به گوش می‌رسد. ذی‌نفعان بازگشت نمادهای متوقف پالایشی که حدود یک سال گذشته نقش مهمی در این امر داشتند عبارتند از: سازمان بورس، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت‌های پالایشی. با این حال کشمکش‌های فراوان بین پالایش و پخش و شرکت‌های پالایشی ریشه در تصمیمات یک سال اخیر دولت دارد؛ تصمیماتی که بر اساس آن شرکت‌های پالایشی موظف شدند قیمت محصولات خود را بر اساس کیفیت محصول تولید شده تعیین کنند. طرح کیفی‌سازی با آنکه به توقف نمادهای پالایشی در بازار منجر شد اما در بودجه سال ۹۴ متوقف ماند و با وجود اینکه دولت طرح مذکور را برای ۵ سال به تعویق انداخت باز هم نمادهای مذکور باز نشد و این بار تعیین قیمت خوراک و محصولات که باید منهای کیفی‌سازی اعلام می‌شد با وقفه‌ای نسبتا طولانی هفته گذشته به شرکت‌های پالایشی ابلاغ شد. به این ترتیب به ظاهر شرکت‌های پالایشی آخرین مانع را برای بازگشایی نمادهایشان در بورس پشت سر گذاشتند اما مشکل زمانی بروز کرد که شرکت‌های مذکور با نرخ‌های اعلامی از طرف شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی موافق نیستند و معتقدند نرخ‌های مذکور سود این شرکت‌ها را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده و این موضوع مورد قبول این گروه نیست. با این حال روز پنج‌شنبه سازمان بورس و اوراق بهادار با ارسال نامه‌ای به شرکت‌های پالایشی از آنها خواست تا نسبت به انتشار اطلاعات خود بر اساس قیمت‌های جدید اقدام کنند؛ موضوعی که به عقیده مسوولان سازمان بورس قطعی است و شرکت‌ها موظف به اعلام اطلاعات خود با قیمت‌های جدید هستند.

در طرف دیگر قضیه، شرکت‌های پالایشی به نرخ‌های اعلامی اعتراض دارند و می‌گویند نرخ‌های اعلام شده سودهای این گروه را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد و می‌تواند سهام این گروه را در بازار به شدت ضعیف سازد. با این حال منطقا این موضوع نمی‌تواند دلیلی برای عدم اعلام اطلاعات این گروه شود. در این بین به‌رغم آنکه قرار بود حداکثر طی روزهای شنبه و یکشنبه اطلاعات این گروه منتشر شود و سازمان نسبت به بازگشایی نمادهای این گروه اقدام کند اما جلسه دیروز مدیران سازمان بورس، شرکت‌های پالایشی و سهامداران عمده این گروه باعث شد

باز هم بازگشایی این نمادها به تاخیر بیفتد. کارشناسان قیمت‌های کنونی را مخالف واقعیت و باعث زیان شدید بخش خصوصی و سهامداران خرد توصیف می‌کنند. از دیدگاه این گروه قیمت‌ها براساس مستندات ارائه شده و قیمت‌های یکطرفه مورد پذیرش سرمایه‌گذاران نخواهد بود. در همین حال بازار نگران بازگشایی نمادها بدون ارائه سود قابل اتکا است که همین امر نیز می‌تواند زیان بازار را شدیدتر سازد.

به نظر می‌رسد در هفته جاری در صورتی که شرکت‌ها اقدام به انتشار اطلاعات خود کنند شاهد بازگشایی نمادها باشیم. در عین حال خبرها حکایت از آن دارند که شرکت‌های پالایشی دو سناریوی صورت‌های مالی و EPS منتشر خواهند کرد که یکی بر اساس قیمت‌های ابلاغی شرکت ملی پالایش و پخش و دیگری بر اساس قیمت‌های فوب خلیج فارس است تا اختلاف ناشی از تصمیمات پالایش و پخش مشخص شود. در این میان نگرانی دیگر ناشی از وضعیت بازار بعد از بازگشایی نمادها است. نمادهای پالایشی بیش از ۹ ماه است که متوقفند و در نتیجه از ریزش‌های این مدت بازار در امان مانده‌اند، با این حال از پتانسیل‌های بالایی برای ریزش برخوردارند که پیش‌بینی می‌شود در صورتی که سودهای اعلامی از طرف این گروه مناسب نباشد ریزش‌های شدیدی را در این گروه و بازار مشاهده خواهیم کرد، با این حال نزدیکی به آخرین روزهای سال شدت این ریزش را تعدیل می‌کند.

روز گذشته مدیرعامل شرکت بورس با اعلام جزئیاتی از نتایج نشست مدیران پالایشگاه‌ها با مسوولان بورسی کشور از دو سناریو برای صورت‌های مالی و بودجه ۹۴ این شرکت‌ها خبر داد. وی گفت: در این جلسه که حدود ساعت ۱۰ صبح دیروز در محل بورس تهران و با حضور مدیران و نمایندگان ۶ پالایشگاه، مسوولان سازمان بورس و شرکت فرابورس، سهامداران عمده پالایشگاه‌ها و یک نماینده ملی پالایش و پخش برگزار شد نمایندگان ۶ پالایشگاه اعلام کرده‌اند که ابلاغیه مربوط به قیمت خوراک و فرآورده‌های نفتی اعلامی از سوی ملی پالایش و پخش را قبول ندارند.

قالیباف تصریح کرد: با توجه به توقف طولانی‌مدت نماد این گروه در بازار سهام و لزوم رفع ابهامات و همچنین رعایت دستورالعمل‌های سازمان بورس و آزاد شدن سرمایه‌های مردم، مقرر شد این شرکت‌ها با احتساب قیمت‌های جهانی و همچنین ابلاغیه شرکت ملی پالایش و پخش، صورت‌های مالی و بودجه ۹۴ را در دو سناریو به سازمان بورس ارائه کنند.

به گفته وی، به این ترتیب هر ۶ پالایشگاه اصفهان، بندرعباس، تبریز، تهران، شیراز و لاوان به ارائه اطلاعات لازم تا دوشنبه جاری اقدام می‌کنند تا بعد از بررسی‌های لازم توسط سازمان بورس، زمینه بازگشایی نماد این گروه در بازار سهام فراهم شود. با این حال نمی‌توان زمانی قطعی برای بازگشایی نماد این گروه اعلام کرد.

وی ابزار امیدواری کرد بازگشایی همزمان هر ۶ شرکت پالایشی هر چه زودتر با بیشترین درجه شفافیت انجام و طی آن با رفع یکی از ابهامات صنایع حاضر در بازار سرمایه، امکان افزایش نقدشوندگی و تحرک سرمایه‌گذاران فراهم شود.

براساس این گزارش، در پی اعلام قیمت‌های جدید شرکت ملی پالایش و پخش به ۹ شرکت پالایشگاهی و عزم جدی سازمان بورس برای بازگشایی نماد ۶ پالایشگاه بورسی و فرابورسی، دیروز جلسه‌ای با مدیران و نمایندگان و سهامداران عمده برگزار شد.

در این بین مدیر مالی شرکت پالایش نفت شیراز با تاکید بر وجود ابهام در قیمت های اعلامی شرکت ملی پالایش و پخش به شرکت‌های پالایشی، عنوان کرد این قیمت‌ها هیچ‌گونه همخوانی با قیمت فوب خلیج فارس ندارند.

ناصر تنگستانی اظهار کرد: ما معتقدیم قیمت‌ها باید طبق قانون برنامه بودجه و بر مبنای نرخ فوب خلیج‌فارس به شرکت‌های پالایشی تعیین و اعلام می‌شد؛ بر این اساس بود که درخواست کردیم چگونگی تعیین این نرخ‌ها به شرکت‌های پالایشی اعلام و این ابهامات رفع شود.

وی به جلسه روز گذشته سهامداران عمده و مدیران شرکت‌های پالایشی با مسوولان بورس اشاره کرد که به موجب این جلسه مقرر شد گزارش‌های مالی شرکت‌های پالایشی با فرض دو سناریو به بازار ارائه شود.

مدیر مالی شرکت پالایش نفت شیراز سناریوی اول را ارائه صورت‌های مالی این گروه از ناشران بورسی بر اساس قیمت‌های اعلامی شرکت ملی پالایش و پخش و سناریوی دوم را ارائه صورت‌های مالی بر اساس قیمت‌های فوب خلیج فارس عنوان کرد.

وی ادامه داد: همچنین مقرر شد پیش‌بینی بودجه سال ۹۳ بر اساس گزارش ۹ ماهه واقعی شرکت‌های پالایشی تا پایان وقت اداری روز دوشنبه هفته جاری به سازمان بورس ارسال شود. مدیر مالی شرکت پالایش نفت شیراز در مورد زمان بازگشایی نماد شرکت‌های پالایشی گفت:‌ در این خصوص تصمیم خاصی اتخاذ نشد و مهم‌ترین مساله در این جلسه بحث ارائه گزارش‌ها به بازار بود.

حفظ حقوق سهامداران

محمودرضا خواجه نصیری، مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، مساله مهم‌تر از بازگشایی نمادهای پالایشگاهی را افشای اطلاعات این گروه دانست و عنوان کرد: در شرایط کنونی و با توجه به توقف طولانی مدت نمادهای پالایشگاهی و کش و قوس‌های مابین وزارت نفت و شرکت‌های مزبور، این شرکت‌ها حاضر به ارائه اطلاعات به سازمان نبودند و در این راستا سازمان بورس تاکید و تلاشی برای مهیا کردن شرایط برای بازگشایی آنها داشت که در نهایت در جلسه روز گذشته مقرر شد نمادهای پالایشی حداکثر تا پایان وقت اداری روز دوشنبه هفته جاری اطلاعات مربوط به صورت‌های مالی خود را به سازمان بورس ارسال کنند.

وی با اشاره به این که موضوع پالایشگاه‌ها یک گزینه خاص در بازار سرمایه محسوب می‌شود، گفت: این گروه به دلیل وابستگی شدید هزینه‌ها و درآمدهای خود به اعلامیه‌های صادره از سوی وزارت نفت، همواره با نوسانات شدید و توقف‌های پیاپی همراه است که این مساله با اعتراض از سوی شرکت‌ها و سهامداران روبه‌رو می‌شود.

خواجه نصیری در ادامه افزود: اما در این میان سازمان بورس تلاش کرده تا شرایطی برای ارائه اطلاعات رسمی از سوی این شرکت‌ها برای سهامداران فراهم کند که این موضوع را با قراردادن سناریوهای مختلف در جلسه روز شنبه بررسی کردیم.

وی خاطرنشان کرد: سازمان بورس در جلسات گذشته خود با مسوولان کشور و وزارت نفت نیز همواره سعی در حفظ حقوق سهامداران این گروه داشته تا به این ترتیب حداکثر منفعت سهامداران رعایت شود و در این زمان نیز منافع سهامداران در اولویت سازمان است و تلاش دارد تا در حد اختیارات خود در بازار سرمایه به حفظ این حقوق بپردازد که البته بخش دیگری از تصمیمات در اختیار وزارت نفت خواهد بود که از عهده سازمان خارج است.

در این میان معاون ناشران شرکت بورس از لزوم بازگشایی نماد پالایشی‌ها و دریافت اطلاعات از آنها در هفته جاری به‌عنوان مهم‌ترین مساله در جلسه روز گذشته شرکت‌های پالایشی با مسوولان بورسی یاد کرد. وی اظهار کرد:‌ در واقع هدف این بود تا جایی که امکان‌پذیر است اطلاعات این شرکت‌ها به بازار منتقل شود.

امیر حمزه مالمیر درخصوص تهیه دو گزارش از سوی شرکت‌های پالایشی، انتقاد شرکت‌های پالایشی از نرخ‌های تعیینی شرکت ملی پالایش و پخش را مورد اشاره قرار داد و گفت: نرخ‌های اعلامی از سوی شرکت ملی پالایش و پخش براساس قیمت فوب خلیج‌فارس تعیین شده است، اما شرکت‌های پالایشی با استناد به مجله پلتس (به‌عنوان یک مجله بین‌المللی معتبر در زمینه اعلام قیمت فرآورده‌های محصولات پتروشیمی و پالایشی) عنوان می‌کنند که تفاوت موجود در قیمت‌های فوب خلیج فارس در نظر گرفته شده از سوی شرکت ملی پالایش و پخش با قیمت‌های این مجله بسیار بالا است؛ بنابراین قیمت‌های وزارت نفت را صحیح نمی‌دانند. معاون ناشران شرکت بورس ادامه داد: بر این اساس گزارش‌های ارسالی شرکت‌های پالایشی ملاکی جدی درخصوص بازگشایی نماد شرکت‌های پالایشی در روزهای پیش رو خواهد بود. اگرچه بازگشایی نماد این شرکت‌ها موافقان و مخالفانی هم داشت، اما با این حال سازمان بورس بر بازگشایی این نمادها در بازار تاکید دارد.

امیر حمزه مالمیر درخصوص اقدامات و تدابیر در نظر گرفته شده برای زمان بازگشایی نماد این شرکت‌ها در بازار جهت جلوگیری از شکل‌گیری صف‌های خرید یا فروش، گفت: با توجه به اعلام نظر مبهم سهامداران عمده این شرکت‌ها در حمایت از سهام این شرکت‌ها در بازار، در نظر داریم تا نماد شرکت‌های پالایشی به‌گونه‌ای بازگشایی شود که در سهام این شرکت‌ها هم تقاضا برای خرید و هم تقاضا برای فروش وجود داشته باشد. وی درخصوص مکانیزم بازگشایی نماد پالایشی‌ها گفت: ‌در این بازگشایی دامنه نوسان کاملا باز خواهد بود تا از شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش جلوگیری شود. معاون ناشران شرکت بورس برای اطمینان خاطر بیشتر گفت: در واقع در نظر نداریم که نماد سهام این شرکت‌ها با قیمت‌های بالا بازگشایی شود تا پس از بازگشایی شاهد شکل‌گیری صف فروش باشیم. با این حال وی ورود سهامداران عمده شرکت‌های پالایشی را در حمایت از سهام این شرکت‌ها در بازار به روز و شرایط بازگشایی نماد نسبت داد. معاون بازار شرکت بورس نیز مهم‌ترین مساله در بازگشایی نماد پالایشی‌ها را شفافیت اطلاعاتی آنها عنوان کرد. علی صحرایی با بیان اینکه کشف قیمت سهام شرکت‌های پالایشی پس از این توقف طولانی، به عرضه و تقاضا در بازار بستگی دارد، گفت:‌ با این حال رایزنی‌های بیرونی برای شکل‌گیری اقدامات لازم در هنگام بازگشایی نماد این شرکت‌ها در بازار در حال انجام است.

پرتفوی پر ریسک

مهدی طحانی، مدیرعامل شرکت آوای آگاه نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان این مطلب که بازگشایی نماد پالایشگاهی‌ها تا زمانی که شفافیت کامل در آنها صورت نگرفته باشد به ضررسهامداران خواهد بود، گفت: دارایی سهامداران شرکت‌های پالایشی با توقف این نمادها از حدود یک سال گذشته تا کنون بلوکه شده و بیشترین ضرر را این دسته از افراد متحمل شده‌اند؛ ورود شرکت‌های پالایشی به بازار با قول و قرارهایی همراه بود که سهامداران نیز با این فرآیند اقدام به خرید سهام مزبور کردند. به علاوه درآن زمان قیمت نفت بیش از ۱۰۰ دلار بود که در شرایط کنونی به زیر ۶۰ دلار کاهش یافته و به این ترتیب زیان جبران‌ناپذیری به پرتفوی سرمایه‌گذاران وارد شده که هزینه این امر را باید سهامداران بپردازند. وی ادامه داد: حال که صحبت از بازگشایی نمادهای مزبور است، بهتر است تا زمان شفافیت کامل و اعلام نرخ‌های عادلانه این اتفاق صورت نگیرد تا ضرر بیشتری به دنبال نداشته باشد.

تاثیرات بازگشایی با سناریوهای اعلام شده

شاهین احمدی از کارشناسان بازار سرمایه نیز با اظهار این مطلب که با روی کار آمدن مدیریت جدید نهاد ناظر بازار سرمایه، یکی از اولویت‌های رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، بازگشایی هر چه سریع‌تر نمادهای متوقف پالایشگاهی بوده، گفت: از آنجا که توقف این ۶ نماد پالایشگاهی، بخش قابل‌توجهی از سرمایه‌های سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی را بلوکه کرده است، بازگشایی این نمادها قادر خواهد بود تا ریسک نقدشوندگی را در بازار کاهش دهد و وجوه بلوکه شده سهامداران در این نمادها را آزاد کند. وی ادامه داد: از یک طرف، کیفی‌سازی پالایشگاهی و از طرف دیگر، عدم شفافیت کافی قیمت خوراک و محصول نهایی این پالایشگاه‌ها، مانع از این بازگشایی در چند ماه گذشته شده است؛ در نیاز به کیفی‌سازی تولید پالایشگاه‌ها هیچ تردیدی نیست، اما به دلیل حاشیه سود اندک این شرکت‌ها و طی توافق به عمل آمده، به پالایشگاه‌ها اجازه داده شد تا کیفی‌سازی را طی مدت ۵ سال از ابتدای سال ۱۳۹۳ انجام دهند تا تمام مخارج مربوط به این طرح، در صورت‌های مالی یک سال خاص سرشکن نشود و سودآوری این شرکت‌ها با مشکل مواجه نشود.

احمدی در ادامه افزود: در ارتباط با موضوع دوم؛ یعنی تعیین نرخ نهایی خوراک ومحصول این شرکت‌ها، باید اذعان کرد که تعیین نرخ خوراک پالایشگاه‌ها، بر عهده وزارت نفت است که از طریق شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران به پالایشگاه‌ها ابلاغ می‌شود. در این باره، دو سناریو مطرح است؛ انتظار منطقی این است که نرخ خوراک و فرآورده‌های پالایشگاه‌ها، بر مبنای فوب خلیج‌فارس تعیین شود، اما شنیده‌ها حاکی از آن است که شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران، قیمت خوراک پالایشگاه‌ها را بر مبنای فوب خلیج‌فارس و نرخ فرآورده‌های نهایی این پالایشگاه‌ها (محصول نهایی این پالایشگاه‌ها، فرآورده‌هایی از قبیل بنزین، سوخت هواپیما، گاز مایع و ... است) را بر مبنای نرخ‌های به مراتب پایین‌تر از فوب خلیج‌فارس ابلاغ کرده است. وی در ادامه اشاره کرد: در این بین، پالایشگاه‌ها معتقد هستند اگر نرخ خوراک این شرکت‌ها بر مبنای فوب خلیج‌فارس تعیین می‌شود، خرید محصولات این شرکت‌ها توسط شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز باید بر مبنای فوب خلیج‌فارس محاسبه شود. احمدی با اشاره به دو سناریوی مطرح شده یعنی سناریوی تعیین نرخ خوراک و فرآورده‌های این شرکت‌ها بر مبنای فوب خلیج‌فارس که مطلوب نظر پالایشگاه‌ها است و سناریوی تعیین نرخ خوراک بر مبنای فوب خلیج‌فارس و نرخ فرآورده‌ها بر مبنای نرخ‌های پایین‌تر از فوب خلیج‌فارس که مدنظر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی است، توضیح داد: در سناریوی اول، انتظار می‌رود پوشش سود پیش‌بینی شده سال ۹۳ پالایشگاه‌ها تا حدود زیادی محقق شود، اما در سناریوی دوم که نرخ مواد اولیه یا همان خوراک، بر مبنای قیمت‌های جهانی و نرخ فرآورده‌ها، بر مبنای نرخ‌های پایین‌تر از قیمت‌های جهانی تعیین می‌شود، بخش زیادی از سود پیش‌بینی شده سال ۹۳ پالایشگاه‌ها، محقق نخواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین در هر یک از دو سناریو، انتظار تعدیل منفی این نمادها بعد از بازگشایی بسیار محتمل است، اما در سناریوی دوم بی‌تردید این تعدیل منفی شدیدتر خواهد بود. این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه تاثیر سناریوی دوم بر بازار سرمایه چه خواهد بود، گفت: در صورتی که سناریوی دوم اتفاق افتد؛ یعنی قیمت خوراک بر مبنای فوب خلیج‌فارس و قیمت فرآورده‌ها بر مبنای نرخ‌هایی پایین‌تر از فوب خلیج‌فارس تعیین و نهایی شود، بخشی از منابع سهامداران پالایشگاهی به شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منتقل خواهد شد و طبیعتا قیمت سهام این نمادها، با تعدیل منفی روبه‌رو خواهد شد. این امر، به کاهش ارزش بازار این شرکت‌ها و طبیعتا نزول شاخص کل بورس و فرابورس منجر خواهد شد. احمدی در ادامه تصریح کرد: اما تاثیر اساسی‌تر این امر، کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه به دلیل کاهش ارزش سهام تحت اختیار سرمایه‌گذاران به دلیل قیمت‌گذاری نادرست و عدم نقد شوندگی این نمادها طی یک سال گذشته به دلیل تصمیمات شرکت پخش فرآورده‌های نفتی خواهد بود؛ بنابراین انتظار می‌رود شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، به منافع سهامداران توجه داشته باشد و با اقدام مناسب و مقتضی خود، مانع از بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به بازار مالی کشور شود. به عقیده احمدی، این نوع قیمت‌گذاری به انتقال منافع از سهامداران به سمت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منتهی خواهد شد که این امر با اصول اقتصاد آزاد همخوانی ندارد.