بازگشت بورس به لاک رکود

گروه بورس- شروین شهریاری: پس از یک وقفه کوتاه در هفته گذشته، روند بورس تهران بار دیگر به مسیر منفی بازگشت و با افت ۲/۰ درصدی شاخص بورس در مقیاس هفتگی، رکود بازار ادامه یافت. با این حال، مطالعه دقیق‌تر داد وستدهای بازار سهام نشان می‌دهد که شتاب افت قیمت‌ها بسیار کند شده است و رکود بیشتر به‌صورت کاهش انگیزه سرمایه‌گذاران و افت حجم معاملات خودنمایی می‌کند. در همین حال، معامله‌گران با توجه به سکون خبری در حوزه سیاست خارجی، منتظر انتشار گزارش‌های ۶ ماهه شرکت‌ها در ۲۰روز آینده هستند؛ گزارش‌هایی که با عنایت به ثبات نسبی متغیرهای اقتصادی در فصل تابستان، انتظار غافلگیری زیادی از آنها نمی‌رود.

... و باز هم بحث خوراک گاز پتروشیمی‌ها

با تصویب کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در هفته جاری دولت مکلف شد تا به جای تعیین نرخ برای خوراک پتروشیمی‌ها، فرمولی مشخص و بلندمدت برای محاسبه نرخ خوراک را جهت تصویب مجلس اعلام کند. گمانه‌زنی‌های اولیه حاکی از آن است که دولت در این تصمیم‌گیری احتمالا باز هم به سمت تعیین قیمت خوراک بر اساس نرخ بازده داخلی شرکت‌ها (در محدوده سالانه ۲۵ درصد) حرکت خواهد کرد. وزیر نفت در این باره گفته است: «قیمت گاز باید برای هر محصول به قیمت همان محصول وابستگی داشته باشد تا ما به این ترتیب تولیدکننده داخلی را در برابر نوسان جهانی قیمت محصولات بیمه کنیم.» در همین حال، زنگنه نسبت به لزوم سودسازی پتروشیمی‌ها از محل تولید و نه رانت‌خواری هشدار داده است. در این شرایط، به نظر می‌رسد تفسیر‌پذیری نحوه محاسبه نرخ بازده داخلی بزرگ‌ترین‌ مشکل بر سر راه تصویب و اجرای فرمول نهایی باشد؛ به ویژه آنکه از موضع وزارت نفت به نظر نمی‌رسد این تصمیم به معنای کاهش نرخ خوراک نسبت به ۱۳ سنت کنونی باشد، اما تفسیر پتروشیمی‌ها از این مساله متفاوت است و با روش خود قائل به لزوم کاهش نرخ خوراک برای تامین نرخ بازده ۲۵ درصدی هستند. بنابراین، به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده و در جریان تقدیم لایحه بودجه به مجلس، بار دیگر بحث حساس خوراک گازی پتروشیمی‌ها داغ شود و با توجه به وزن بالای سهام این گروه در بورس تهران، تمرکز فعالان بازار به سرنوشت این تصمیم پرچالش و مباحثات مربوط به آن بین دولت و مجلس جلب شود؛ وضعیتی که امید می‌رود در نهایت منجر به رفع ابهام بلند‌مدت از موضوع خوراک گاز پتروشیمی‌ها و دستیابی به یک مکانیزم شفاف و قابل اتکا جهت ارزیابی بلندمدت سهام این گروه نزد تحلیلگران شود.

دلیل گرایش بازار به کوچک‌ترها

از بین ۱۰ شرکت بزرگ بورس تهران از لحاظ ارزش بازار، وضعیت هشت شرکت (در گروه‌های شیمیایی، فلزی، فرآورده‌های نفتی و معدنی) به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به نوسانات قیمت جهانی مواد خام و محصولات کالایی و نیز نوسان نرخ ارز وابسته است. بنابراین، در شرایط کنونی با توجه به کاهش نسبی قیمت مواد اولیه در ماه‌های اخیر و پیش‌بینی ثبات نرخ ارز در کوتاه مدت، انتظار سرمایه‌گذاران از رشد سودآوری آینده این شرکت‌ها کاهش یافته و این مساله خود را به شکل اصلاح P/E در بازار نمایان ساخته است. طبیعتا با عنایت به وزن بالای این شرکت‌ها در بورس تهران، کاهش قیمت سهام آنها منجر به رکود بازار، کاهش شاخص‌ها و افت حجم معاملات شده است. رکود سهام بزرگ، موقعیتی را فراهم آورده تا شرکت‌های کوچک با افزایش اقبال مواجه شوند و همین مساله امکان افزایش حجم معاملات و تقاضا در سهام گروه‌های مزبور نظیر ساختمانی‌ها، داروسازان، قطعه‌سازان، لوازم خانگی و.... را فراهم کرده است، هر چند الگوی حرکت این سهام نیز به علت رکود عمیق بازار به‌صورت ناپیوسته و نوسانی است، اما برآیند جهت معاملات، روند مثبت را نشان می‌دهد.

نکته قابل تامل این است که حتی در همین صنایع هم سهام شرکت‌های بزرگتر کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند و بیشتر منابع (فارغ از فاکتورهای بنیادی) به سمت سهام کوچکتر که قابلیت حرکت سریع با تزریق نقدینگی محدود را دارند، هدایت می‌شود. در این شرایط، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران باید به منظور اتخاذ تصمیم صحیح، وضعیت شرکت‌های کوچک و ظاهرا پراقبال بازار را به دقت مورد بررسی قرار دهند. در این راستا، انتشار اطلاعات جدید و گزارش‌های ۶ ماهه در هفته‌های آینده کمک زیادی به شفاف شدن وضعیت مالی شرکت‌های کوچک خواهد کرد.

پیامد آمارهای خوب برای بورس

اعلام رشد اقتصادی ۶/۴ درصدی در فصل بهار توسط بانک مرکزی از خبرهای خوش هفته جاری در عرصه کلان بود. علاوه بر این، نرخ تشکیل سرمایه ثابت داخلی در سه ماه اول به ۷/۵ درصد رسیده است. کنکاش بیشتر در این آمار نشان می‌دهد که تحول مزبور مرهون رشد ۷/۱۷درصدی بخش ماشین‌آلات بوده است.

تلفیق این دو آمار گویای آن است که پس از حدود یک سال مدیریت دولت جدید، با بهبود جریان واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای، تسهیل نقل و انتقالات ارزی و افزایش پرداخت تسهیلات، ظرفیت‌های خالی اقتصاد به ویژه در بخش صنعتی فعال‌تر شده و در مجموع رونق مطلوب اقتصادی را به دست داده است. بخشی از این وضعیت، طبیعتا مرهون گشایش‌های سیاست خارجی ناشی از حذف برخی از تحریم‌ها بوده است.

بر‌اساس اظهارات مقامات ارشد اقتصاد کشور، انتظار می‌رود آمار خیره‌کننده مزبور در فصل‌های آینده تعدیل و احتمالا هدف‌گذاری رشد ۲درصدی برای سال ۹۳ محقق شود. در این میان، بازگشت رونق اقتصادی احتمالا به تدریج آثار خود را در عملکرد صنایع بورسی هم منعکس خواهد ساخت تا پس از مدت‌ها اتکای صرف سرمایه‌گذاران بر افزایش نرخ‌های فروش، بار دیگر پتانسیل رشد حجم تولید هم در ارزیابی تحلیلگران از سهام شرکت‌ها لحاظ شود.