مهدیه کرمانشاه دانشجوی رشته مدیریت بازدهی بورس تهران در سال‌های اخیر سبب شده افراد زیادی تمایل داشته باشند در این بازار حضور یابند و سرمایه مازادشان را در بورس سرمایه‌گذاری کنند. در این نوشتار کوتاه از منظر اقتصاد کوانتومی دو پدیده بورس و تاثیر افراد در این بازار بررسی شده است. دیدگاه کوانتومی اقتصاد، بنگاه‌های اقتصادی را به‌صورت موجودی زنده یا CAS)complex adaptive system) بررسی کرده و سبب می‌شود بتوانیم پاسخ بسیاری از مسائل و تغییرات این حوزه را که با تئوری‌های کلاسیک تطبیق نمی‌کند، بیابیم. آنچه در ذیل آمده بررسی ویژگی‌های پدیده کوانتومی بورس و گروه افراد جامعه به‌عنوان یک CAS است:

بورس در ایران یک پدیده زنده، پویا و منحصر به ‌فرد است، به همین دلیل نمی‌توان از الگوی سایر کشورها برای حل مسائل بورس و سرمایه‌گذاری در کشور استفاده کرد. در ذات پدیده‌های کوانتومی یکتا بودن بیش از هر چیزی نمود می‌کند.

بورس یک پدیده یکپارچه و سیستمی پیچیده است، بنابراین بررسی متغیرهای آن به‌صورت جداگانه و بدون لحاظ کردن اثر سایر پارامترها، خطای نتیجه‌گیری برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی در این حوزه را بالا می‌برد؛ بنابراین مدل‌های خطی برای تحلیل و شناخت کامل مسائل اقتصاد بورس جوابگو نیست.

نقطه شروع بررسی پدیده‌های کوانتومی وضعیت کنونی آنها است که باید با بررسی شرایط موجودشان مورد تحلیل قرار گیرند. کمبود اطلاعات شفاف و قابل‌اعتماد سبب می‌شود تا افراد بیشتر به ذهنیت خود و شایعات تکیه کنند و کمتر از آمار و ارقام استفاده کنند.

یک پدیده کوانتومی دارای بلوغ تکرارشونده است؛ یعنی مدام درجهت کامل‌تر و بهترشدن حرکت می‌کند. نگاهی به اقتصادهای برتر جهان نیز خود گویای همین امر است. درکشورهایی که حداقل دخالت و دخل وتصرف در اقتصاد توسط دولت‌ها صورت می‌پذیرد و نهادهای دولتی تنها ناظر بر اقتصاد هستند، روز به روز شاهد رشد و شکوفایی اقتصاد هستیم.

این موارد برخی از ویژگی‌های یک پدیده کوانتومی بود. حال اگر افراد به‌صورت فرد فرد خود به‌عنوان یک سیستم پیچیده CAS بررسی شوند که هر کدام موجودی زنده، پویا و منحصر به فرد هستند، عوامل موثر در تصمیم‌سازی‌هایشان بسیار متنوع و متغیر است، احساس و درک و استدلال هر یک برای تصمیم‌سازی طی سال‌های عمر دچار بلوغ تکاملی است و هر لحظه با توجه به شرایطی که در آن قرار گرفته‌اند، تصمیم‌سازی می‌کنند، پیش بینی نوع حضورشان در بورس به‌عنوان تاثیر‌گذاران اصلی بر روند و شاخص‌های بورس کاری بسیار حساس و ظریف خواهد بود.

مولفه‌هایی نظیر ویژگی‌های شخصیتی، فیزیولوژیکی، روان شناختی و رفتاری مانند ریسک‌پذیری، وابستگی دانشی برای انتخاب و تصمیم‌گیری، پذیرفتن مسوولیت هر انتخاب، تحت تاثیر جریان‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی قرار گرفتن یا انتخاب آگاهانه، علاقه به کسب سود‌هایی افراطی و بازدهی سرمایه کوتاه مدت و... می‌تواند از جمله مولفه‌های پیچیده‌کننده این سیستم باشد و هر فرد را به‌عنوان سیستم منحصر به فرد و تاثیر گذار بر روند تغییرات شاخص‌های اقتصادی پراهمیت جلوه دهد.

بنابراین در بررسی عوامل تاثیرگذار بر تغییرات شاخص بورس علاوه بر بازار‌های موازی و رقیب بورس، حرکت جریان‌های مردمی به‌عنوان یک عامل اساسی باید مورد توجه تحلیلگران قرار بگیرد.

مسوولان اقتصادی کشور به این موضوع توجه می‌کنند که مردم بیش از آنکه با سیاست‌های ابلاغی آنها حرکت کنند، با مسائل و دغدغه‌های خاص خودشان تصمیم‌گیری و حرکت می‌کنند. به زبانی دیگر حرکت‌ها و جهت‌گیری‌های اقتصادی را هوشمند دانسته و برنامه‌ریزی‌های خود را به گونه‌ای ساماندهی می‌کنند که بتوانند تنها با تسهیل در امور آن و نظارت کلان و بدون دخالت مستقیم بر بورس به‌طور خاص تنها نقش موتور محرک و مشوقی برای پویایی وحرکت این بخش مهم اقتصادی کشور ایفا کنند.