گروه بورس - محبوبه مغانی: روز گذشته شاخص کل بورس تهران با افت ۷۲ واحدی از کانال ۷۱ هزار واحدی یک پله دیگر پایین آمد. این در شرایطی است که با آغاز نشست سازمان ملل و حواشی آن انتظار می‌رود هیجان به بازار بازگردد؛ هیجانی که این روزها در جهت معکوس خودنمایی می‌کند و به افت بیشتر شاخص کل منجر می‌شود. با این حال تحلیلگران معتقدند گذر از فصل تابستان و آغاز انتشار گزارش‌های ۶ ماهه می‌تواند رویه بهتری را پیش روی بازار قرار دهد. انتشار گزارش‌های ۶ ماهه بهانه‌ای است تا در این برهه از بازار سهام انتظار نشانه‌های بهبود فضای کسب‌و‌کار را در کشور داشته باشیم. این در حالی است که بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد در اوضاع کنونی بورس هنوز ۷۰ درصد گروه‌های بازار بازدهی بالای ۲۵ درصد دارند و این خبر خوبی برای بازار محسوب می‌شود.

با این حال بازار سرمایه در حالی آخرین روزهای شهریورماه را سپری می‌کند که فشار فروش به شرکت‌های سرمایه‌گذاری برای تسویه اعتبارهای دریافتی خود به‌واسطه پایان سال مالی شرکت‌های کارگزاری، نوسانات مستمری را برای شاخص رقم زده است.

اما فارغ از سال مالی شرکت‌های کارگزاری و سرمایه‌گذاری، این روزها از احتمال کاهش بیشتر نرخ سود سپرده‌های بانکی متناسب با تورم به‌عنوان مهم‌ترین راهکاری یاد می‌شود که می‌تواند منجر به هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه شود. در واقع بنا به اذعان برخی فعالان بازار سرمایه آنچه تاکنون درخصوص کاهش نرخ سود سپرده‌ها رخ داده، تنها موافقت ضمنی نهادهای پولی مبنی‌بر رعایت این الزام بوده است، این درحالی است که تاکنون هیچ نشانه‌ای دال بر هدایت نقدینگی از بازار پول به سمت بازار سرمایه و رونق در این بازار به دلیل افت نرخ سود مشاهده نشده است؛ به‌گونه‌ای که این مساله سبب شد تا عضو ناظر شورای پول و اعتبار نرخ بالای سود بانکی را به حال اقتصاد کشور مفید نداند و بر اجماع‌نظر نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تک‌نرخی شدن سود سپرده‌ها تاکید کند. محمدرضا پورابراهیمی نماینده مجلس شورای اسلامی که یکی از مدافعان بازار سرمایه محسوب می‌شود، معتقد است کاهش نرخ سود بانکی، به کاهش نرخ تامین مالی در اقتصاد و رونق اقتصادی کشور کمک خواهد کرد. از سوی دیگر این موضوع، نرخ بهای تمام شده پول را برای بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی کشور کاهش می‌دهد که در سودآوری آنها بسیار موثر خواهد بود. این در حالی است که بررسی‌های گذشته «دنیای اقتصاد» حکایت از عدم تاثیرگذاری این تصمیم بر بازار سهام دارد. این تصمیم از ابتدای سال جاری چند بار در دستور کار مسوولان قرار گرفت، اما نه از منظر روانی و نه از بعد حقیقی بازار را با صعود همراه نکرد و این مساله نشان می‌دهد بازار به عوامل مهم‌تری واکنش نشان می‌دهد. در این رابطه مدیرعامل سابق شرکت بورس تهران کاهش نرخ سود بانکی را تنها راه برون‌رفت بازار سرمایه از شرایط کنونی نمی‌داند. علی رحمانی درخصوص تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه، اظهار کرد: نمی‌توان انتظار داشت که بانک‌ها و موسسات پولی بلافاصله به کاهش نرخ سود‌های بانکی خود مبادرت ورزند.

وی معتقد است که با توجه به اظهارات برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دستورالعمل‌های بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ سود سپرده‌ها، سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سرمایه نباید این انتظار را داشته باشند که بلافاصله شاهد هدایت نقدینگی از سمت بازار پول به سمت بازار سرمایه باشند.

وی علت این امر را وجود مشکل نقدینگی در بانک‌های کوچک ذکر و پیش‌بینی کرد تا پایان سال تغییری در نرخ سود بانکی حاصل نخواهد شد. ازسوی دیگر وی خواستار توجه فعالان و سرمایه‌گذاران به این مساله شد که نباید تنها از مساله کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی به‌عنوان محرک و نجات بازار سرمایه نام برد. این استاد دانشگاه معتقد است کاهش نرخ سود بانکی باید در کنار رونق اقتصادی رخ دهد. وی از عوارض، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر سود به‌عنوان مشکلات فعلی صنایع نام برد و تصریح کرد که اگر رفتار دولت مبتنی بر جبران هزینه‌ها از صنایع باشد، نمی‌توان شاهد رونق بازار سرمایه بود. رحمانی از کاهش نرخ سود بانکی به‌عنوان یکی از مسائل تاثیرگذار بلندمدت بر بازار سرمایه نام برد و از مسائل حاکم بر تولید و فروش و هزینه‌های صنعت به‌عنوان مهم‌ترین مواردی یاد کرد که برای ایجاد رونق در بازار سرمایه باید در دستور کار دولتمردان قرار گیرد. وی تاکید کرد: با توجه به تحمیل هزینه‌های زیاد بر صنعت، نمی‌توان از کاهش نرخ سود بانکی انتظار معجزه داشت؛ اگرچه کاهش نرخ سود بانکی منجر به سود‌آوری بانک‌ها خواهد شد. مدیرعامل سابق شرکت بورس تهران درخصوص واکنش سرمایه‌گذاران به کاهش نرخ سود بانکی یادآور شد: مسلما کاهش این نرخ منجر به هدایت نقدینگی سرمایه‌گذاران ریسک گریز به بازار سرمایه نخواهد شد؛ بنابراین نمی‌توان توقع داشت که کاهش نرخ سود سپرده‌های بانک‌ها منجر به تقویت ریسک پذیری سرمایه‌گذاران و حرکت آنها به سمت بازار سرمایه شود.

تقویت طرف تقاضا با شروع فصل پاییز

عضو هیات مدیره خدمات مالی تابان خرد در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد»، اظهار کرد: پس از دو افت متوالی شاخص بورس تهران در آغاز هفته پایانی شهریور ماه، بازار سرمایه در حالی به استقبال اخبار پرونده هسته‌ای روزهای آتی می‌رود که در بخش داخلی هنوز ثبات خود را نیافته است. به گفته وی؛ از نگاه فعالان اثربخشی اقدامات دولت و مقام ناظر در حمایت از بازار سرمایه با انتقادهایی رو‌به‌رو است و در متن بازار نیز تنگنای اعتباری و فشار شناسایی سود گریبان‌گیر نهادها و بنگاه‌ها است. بهرنگ اسدی ادامه داد: از سوی دیگر این افت‌های متوالی در حالی روی می‌دهد که سنجه‌های بنیادی بازار سهام شرایط مساعدی را تجربه می‌کند و رکود معاملات در بازار مجال تعمق در شرایط عمومی و اختصاصی شرکت‌ها را پدیدآورده است. وی تصریح کرد: با این حال تنگنای نقدینگی، روند صعودی لرزان هفته‌های اخیر را معکوس کرده است و برنامه‌های حمایتی در عمل کارکرد تثبیت داشته اند. مدیرعامل مدیریت سرمایه ارزش‌آفرینان به اقدام سازمان بورس و اوراق بهادار در انتشار سند راهبردی بازار سرمایه در راستای توسعه کمی و کیفی این بازار اشاره کرد که به ‌رغم تدوین این برنامه و سایر اقدامات حمایتی سازمان، نتیجه مساعد و رضایت خاطری برای سرمایه‌گذاران حاصل نشده است.

وی عنوان کرد: البته مطالبه انواع حقوق حمایتی که به جهت‌دهی قیمتی و شاخصی بینجامد از جایگاه قانونی لازم برخوردار نیست، اما در مقطع کنونی و شرایط خاص بازار سرمایه ایران، وضعیت شاید به ‌گونه‌ای دیگر باشد. وی که از سازمان بورس به‌عنوان نوپاترین مقام ناظر نام می‌برد که عملکرد قابل قبولی از خود نشان داده است، تصریح کرد: با این حال این سازمان مانند نهادهای مشابه در اذهان، مسوولیت‌های فراتر از حیطه رسالت خود بر عهده دارد که شاید عادلانه به نظر نرسد. اسدی در این میان به وجود برخی منتقدان جدی به عملکرد سازمان بورس اشاره کرد که معتقدند اگر متولیان این حوزه در روزهای سبز شاخص، خود را در شیرینی این صعود بیش از سهم خود شریک نکرده بودند و صعود شاخص را حتی به صورت ضمنی حاصل مدیریت خود قلمداد نمی‌کردند امروز در تلخکامی نزول، سهامداران آنان را مدیون بازار نمی‌دانستند. وی که معتقد است این بخش از بازار مالی کشور به سمت نظارت مالی مدرن پیش می‌رود، چشم‌انداز آن را روشن دانست. عضو هیات مدیره خدمات مالی تابان خرد ادامه داد: وظیفه مقام ناظر بازار مالی و به‌طور خاص بازار سرمایه، ایجاد بستری کارآ برای عملیات مالی در حوزه اوراق‌ بهادار عمومی به شمار می‌آید و نمی‌توان برای عملکرد مالی مجموعه بازار اوراق بهادار با اثربخشی و کارآیی بازار رابطه معنادار و منطقی متصور بود. وی اضافه کرد: به تدریج نیز با انتشار برنامه‌ راهبردی و برنامه‌های مشابه آن سنجه‌هایی برای عملکرد مقام ناظر به‌وجود خواهد آمد که با وظیفه سازمان بورس سازگارتر است. اسدی از مجموعه این اقدامات به‌عنوان عاملی نام برد که موجب تفهیم وظایف و اختیارات و مانع از خلط آنها در مورد رکن کلیدی بازار سرمایه در شرایط رونق یا رکود خواهد شد. وی در ادامه اظهارات خود به متن بازار نیز اشاره کرد که به نظر می‌رسد با پایان یافتن سال مالی شرکت‌های کارگزاری، سرمایه‌گذاری و تجدید اعتبار و تجهیز مالی این نهادها، فاصله گرفتن از ثبت افزایش سرمایه نمادهای موثر، تخلیه فشار فروش و لمس کف‌های قیمتی در نمادهای پرطرفدار بازار، تقویت تقاضا در هفته آتی دور از ذهن نباشد. او تصریح کرد: لذا با فرض عدم پیشامد اتفاقات غیرمنتظره سیاسی در هفته پیش‌رو شاید شاهد جبران افت‌های روزهای اخیر باشیم. وی با اشاره به تقویت الگوهای جدید در میان نهادهای مالی، بنگاه‌های بورسی و سرمایه‌گذاران حقیقی بازمانده، عنوان کرد: به نظر می‌رسد پس از رخوت چندین ماهه بازار، مدیریت بنگاه‌های اقتصادی حاضر در بازار سرمایه در مدیریت اخبار رویکردی هوشمندانه اتخاذ کرده‌اند و تا حدممکن انتشار اخبار مساعد را تا روشن‌ترشدن فضای سیاسی به بعد موکول کرده‌اند.اسدی با بیان اینکه این موضوع در بنگاه‌های بزرگ که با سرعت‌گیر جدی حجم‌مبنا روبه‌رو هستند بیشتر حس می‌شود، اضافه کرد: مطمئنا عکس‌العمل به اخبار مثبت در بازار خیزان، متفاوت از بازار افتان و شرایط فعلی خواهد بود. به تناسب نیز سرمایه‌گذاران حقیقی سهم معاملات روزانه خود را کاهش‌ داده‌اند و در سبد خود سهام بنیادی مناسب تخصیص داده‌اند. وی در این میان اقدامات دولت را مورد اشاره قرار داد که چشم به آینده روشن این بازار و توسعه سریع آن دوخته است و سعی دارد با کمترین بار مالی و با کار کارشناسی، به حمایت‌های لازم از آن بپردازد. او تاکید کرد: اگرچه در ۶ ماه نخست سال تعویق در اجرا و تخفیف ابعاد منفی اثرگذار تصمیمات دولتی بر بنگاه‌های بورسی، دو رویکرد دولت در حمایت استراتژیک از بازار سرمایه بوده است، اما به نظر می‌رسد این روند تنها تا زمانی که محرک قوی برای صعود بازار مهیا نباشد تداوم خواهد داشت و به تدریج با ظهور محرک‌های قوی مانند گشایش در مساله هسته‌ای و کاهش نرخ سود بانکی رنگ ببازد. وی ادامه داد: البته به نوعی می‌توان مجموعه این اقدامات را اصلاح و جبران افراط‌های سیاستی زمستان ۹۲ تلقی کرد. این مجموعه از اقدامات حمایتی با توجه به بلندمدت بودن اغلب موارد پیشنهادی چندان برندگی درکوتاه مدت نخواهد داشت و نسخه امروز بازار سرمایه نیست. اسدی از توزیع یارانه تولید و ابعاد تاثیرپذیری بازار سرمایه از آن به‌عنوان در دسترس‌ترین تصمیم دولت یاد کرد که می‌تواند در کوتاه‌مدت بر بازارسرمایه تاثیرگذار باشد.