حمایت بازار سرمایه برای تامین مالی راه‌اندازی پروژه‌ها
بهنام چاوشی رئیس اداره امور نهادهای مالی سازمان بورس بحث تامین مالی پروژه‌ها (Project Finance) در قالب ساختاری تعریف‌شده و به شکل فعلی که در دنیا عمل می‌شود، به سال‌های قبل از ۱۹۷۰ برمی‌گردد. هدف مهمی که تامین مالی برای راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ مختلف را مستقل از چشم‌داشتن به منابع صرف دولتی دنبال می‌کند. پروژه‌های مختلف با توجه به ریسک‌های متفاوت، منابع مالی مورد نیاز و پیش‌بینی از عایدات آتی، مخاطبین و سرمایه‌گذاران متفاوتی دارند. مهمترین نکته‌ای که سرمایه‌گذاران بالقوه، به آن توجه دارند میزان مشارکت بانیان طرح و مجریان انجام پروژه است.
بهنام چاوشی رئیس اداره امور نهادهای مالی سازمان بورس بحث تامین مالی پروژه‌ها (Project Finance) در قالب ساختاری تعریف‌شده و به شکل فعلی که در دنیا عمل می‌شود، به سال‌های قبل از ۱۹۷۰ برمی‌گردد. هدف مهمی که تامین مالی برای راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ مختلف را مستقل از چشم‌داشتن به منابع صرف دولتی دنبال می‌کند. پروژه‌های مختلف با توجه به ریسک‌های متفاوت، منابع مالی مورد نیاز و پیش‌بینی از عایدات آتی، مخاطبین و سرمایه‌گذاران متفاوتی دارند. مهمترین نکته‌ای که سرمایه‌گذاران بالقوه، به آن توجه دارند میزان مشارکت بانیان طرح و مجریان انجام پروژه است. بدیهی است که در چنین فعالیت‌هایی باید اصطلاحا صاحب طرح مشخص باشد تا به اتکا و پشتوانه تخصصی و سوابق گذشته، سرمایه‌گذاران مجاب به ورود به سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی یک پروژه بشوند، البته قاعدتا کمک‌های مالی مجموعه‌های مالی بزرگ از جمله بانک‌ها و اعطای اعتبارات نیز برای تامین بخشی از منابع مالی در این پروژه‌ها اجتناب‌ناپذیر است. در ایران نیز با توجه به پتانسیل موجود و ساختار سازمانی صندوق‌های سرمایه‌گذاری، فرصت مناسبی برای ایجاد ارتباط مستقیم تامین مالی پروژه‌ها و جذب منابع از طریق بازار سرمایه وجود دارد. ساختار حقوقی مختص صندوق‌های سرمایه‌گذاری امتیازی است برای بالابردن نظارت و شفافیت برای پذیرش ریسک معقول در راه سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی که بهره‌برداری و سودآوری آنها در آینده مشخص خواهد شد. به همین منظور در ماه‌های ابتدایی سال جاری اساسنامه و امیدنامه «صندوق سرمایه‌گذاری پروژه» در سازمان بورس تدوین و به تصویب رسید تا فرصت مناسبی برای سوق دادن منابع مالی به سمت طرح‌های پرپتانسیل فراهم شود. اگر بخواهیم این موضوع را با عملکرد گذشته سازمان بورس بررسی کنیم، صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان را می‌توان تجربه مشخصی از صندوق سرمایه‌گذاری پروژه‌ای معرفی کرد. با این تفاوت که رویکرد برای راه‌اندازی صندوق سرمایه‌گذاری پروژه، یک رویکرد عام و به‌گونه‌ای است که می‌تواند انعطاف بیشتری برای دربرگیری پروژه‌های مختلف داشته‌باشد و الزامی بر فروش تاسیسات احداث شده (آنچه در صندوق زمین و ساختمان الزامی است) نباشد.
در ساختار صندوق سرمایه‌گذاری پروژه همانند ساختار هر صندوق سرمایه‌گذاری از حضور اشخاص حقوقی واجد شرایط برای پذیرش سمت وظایف مربوطه به‌عنوان هر رکن بهره‌گیری می‌شود.
صندوق سرمایه‌گذاری پروژه بر اساس یک پروژه موجود در حوزه‌های مختلف صنعتی مانند پتروشیمی، معدنی، نیروگاهی، حمل و نقل و... تاسیس می‌شود. هدف از این صندوق آغاز و اجرایی کردن پروژه مورد نظر تا رساندن به مرحله بهره‌برداری است.
در ساختار طراحی شده فرض بر آن است که با آغاز مرحله بهره‌برداری طبق اساسنامه موضوع فعالیت صندوق سرمایه‌گذاری پروژه به پایان رسیده است و با انحلال صندوق یا تبدیل صندوق به یک ساختار حقوقی شرکتی-سهامی عام- امکان ادامه فعالیت برای پروژه به بهره‌برداری رسیده فراهم باشد.
از مهمترین مزایای تامین مالی از طریق مذکور ایجاد نقد‌شوندگی برای سرمایه‌گذاران در بازار ثانویه است؛ چرا که واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق در بورس یا فرابورس قابل معامله است.
در ساختار تدوین‌شده کل دارایی‌های پروژه ابتدا در قالب یک شرکت سهامی خاص قرار می‌گیرد (به‌صورت یک شرکت‌پروژه) که تمامی فعالیت‌های فنی و اجرایی پروژه در این شرکت سهامی خاص انجام می‌پذیرد.
شرکت‌پروژه مذکور در واقع نقش مدیر ساخت را در این صندوق ایفا می‌کند. صندوق سرمایه‌گذاری پروژه یک سهامدار صد‌در‌صدی نسبت به سهام شرکت‌پروژه خواهد بود که علاوه بر نظارت‌های پیش‌بینی شده در اساسنامه صندوق نقش مهم روابط تامین مالی برای پروژه را ایفا می‌کند. بنابراین کلیه منابع لازم برای تامین مالی برای پروژه توسط صدور واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق در ابتدای تاسیس و افزایش سرمایه‌‌ها طی دوره فعالیت و ساخت پروژه تامین می‌شود. البته امکان دریافت تسهیلات نیز برای صندوق وجود خواهد داشت. طول عمر صندوق برابر طول عمر ساخت پروژه تا مرحله بهره‌برداری است.
در این مدت مرحله به مرحله صندوق منابع مالی جمع‌آوری‌شده از سرمایه‌گذاران را با توجه به‌صورت وضعیت‌های انجام کار که توسط شرکت پروژه تهیه شده و ناظر فنی نیز تایید کرده است به شرکت پروژه پرداخت می‌کند و در مقابل بستانکار شرکت پروژه می‌شود.
دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق که می‌توانند سرمایه‌گذاران عمومی نیز باشند این امکان را دارند که واحدهای سرمایه‌گذاری خود را در طول عمر صندوق در بازار ثانویه (بورس یا فرابورس) معامله کنند. با پایان زمان ساخت پروژه و آغاز بهره‌برداری، فلسفه وجودی صندوق نیز به پایان می‌رسد و صندوق باید منحل شود. با توجه به اینکه دارایی صندوق صرفا سهام شرکت‌پروژه (سهامی خاص) و مطالبات از آن است، در زمان انحلال صندوق مالکان واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق به نسبت مالکیت خود مالک سهام شرکت پروژه خواهند شد و سهام شرکت پروژه با طی فرآیند مربوطه قابل تبدیل به سهامی عام و معامله در بورس یا فرابورس
خواهد بود.
پس آنچنان که توضیح داده‌شد سرمایه‌گذاران در مرحله ساخت پروژه مالک واحدهای سرمایه‌گذاری قابل معامله خواهند بود و پس از ساخت پروژه و آغاز فعالیت پروژه، در قالب شرکت (سهامی عام) مالک سهام قابل معامله یک شرکت فعال خواهند بود.
مالکان برای راه‌اندازی پروژه‌ها در صنایع مختلف و متقاضیان استفاده از شرایط تامین مالی صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه می‌توانند با مطالعه مقررات مربوطه و پس از مشخص کردن شرایط پروژه و ارکان مربوطه، مدارک تکمیل‌شده را به‌منظور بررسی، برای اداره امور نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال کنند.
ارسال نظر