بهاره نوری: سهامداران بازار سرمایه، دغدغه‌های زیادی برای فعالیت در این بازار دارند که یکی از این دل نگرانی‌ها توقف طولانی‌مدت نمادهای معاملاتی است که عموم سهامداران در سبد خود با این مشکل روبه‌رو هستند. نهاد ناظر در بازار می‌تواند به بهانه‌های مختلف از جمله دستکاری قیمت، بروز اطلاعات پنهانی و بررسی صورت‌های مالی یا برگزاری مجامع عادی و فوق‌العاده معامله نماد شرکت را متوقف کند و تا زمانی که خود صلاح بداند نیز این توقف ادامه‌دار خواهد بود.

مساله نظارت بر عملکرد شرکت‌ها و ایجاد شفافیت در بازار به خودی خود موضوعی دلگرم‌کننده است؛ چراکه سهامداران می‌توانند امیدوار‌باشند که در صورت بروز هرگونه تخلفی در بازار از سوی شرکت‌ها، نهاد ناظر با دقت آن را بررسی و در صورت لزوم با آن برخورد می‌کند.

اما سهامداران اعم از حقیقی و حقوقی از توقف طولانی‌مدت نماد استقبال نمی‌کنند و همیشه یکی از گلایه‌های فعالان بازار عدم پویایی سبد آنها است. به نظر می‌رسد در بسیاری از موارد مساله بلوکه شدن سرمایه سهامداران و عدم توانایی آنها در انجام معاملات از موضوع شفافیت مهم‌تر است، چون در بیشتر مواقع رانت‌های اطلاعاتی در بازار سرعت بالاتری نسبت به اطلاعات ارائه شده از سوی سازمان دارند؛ چراکه در بسیاری از موارد خبر توقف نماد زمانی به بازار می‌رسد که رانت‌داران اطلاعاتی نسبت به خبر منتشر نشده اخذ تصمیم کرده‌اند و پیش از توقف، به آن وارد یا از آن خارج شده‌اند.

از این دست اتفاقات در بازار زیاد است و یکی از آنها نیز طی روزهای اخیر تجربه شد که یکی از شرکت‌های فعال در بازار به یکباره با آغاز معاملات با حجم بالای عرضه و سپس صف فروش روبه‌رو شد و در نهایت نماد شرکت برای بررسی بیشتر متوقف شد. همیشه در فاصله کوتاهی پیش از توقف نماد تحرک بالایی را در برخی نمادها شاهد هستیم که این مساله باعث می‌شود عده کمی از سهامداران که کانال‌های ارتباطی و اطلاعاتی دارند در نهایت از توقف نماد بیشتر منتفع شوند تا مابقی سهامداران. به راستی در بورس‌های پیشرفته و حتی نیمه پیشرفته دنیا نیز همین است که اگر شرکتی بخواهد گزارش شفاف‌سازی به بازار ارائه کند یا در صورت‌های مالی خود تغییری ایجاد کند ابتدا خبر به رانت‌داران می‌رسد و در نهایت پس از توقف نماد شرکت برای روزها شاید ماه‌ها دلیل این توقف را دیگر سهامداران متوجه می‌شوند؟

البته که در بورس‌های معتبر دنیا جایی برای توقف نماد طولانی‌مدت وجود ندارد و ارائه اطلاعات به بازار تنها به چند دقیقه زمان نیاز دارد. در این بین بیش از همه سهامدارانی که تمام یا بخشی از دارایی‌هایشان بلوکه شده متضرر خواهند شد و آیا سازمان به جز این پاسخ که به دنبال شفافیت بیشتر است پاسخی قابل قبول‌تر برای ارائه دارد؟

یک مقام مسوول درخصوص مساله توقف نماد به دنیای اقتصاد گفت: هرچه بتوانیم زمان توقف نمادها را کوتاه‌تر کنیم نه تنها به نفع سهامداران بلکه به نفع سازمان نیز هست؛ چراکه سازمان شفافیت و کارآیی بازار را بالا می‌برد، اما زمان‌هایی در بازار وجود دارد که این مساله از اراده سازمان خارج می‌شود که بتواند نماد را بازگشایی کند چون برخی از شرکت‌ها با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند و تا این مشکلات نهایی نشود نمی‌‌توان اطلاعات شرکت را دسته‌بندی کرد و به نتیجه‌ای مطلوب رسید. وی در ادامه اظهار کرد: سازمان تمام تلاش خود را می‌کند تا تعداد روزهای توقف نماد را کاهش دهد و طی چند وقت اخیر نیز تعداد نمادهایی که توقف آنها طولانی شده، کاهش یافته، اما هنوز با نقطه مطلوب و ایده‌آل فاصله داریم.

این مقام مسوول در پاسخ به این پرسش که چرا در دیگر بورس‌های دنیا این توقف نماد وجود ندارد، گفت: بخشی از این مشکلات ریشه در اقتصاد دارد. در حال حاضر قوانین اقتصادی کشور ابهامات زیادی دارد که به تبع آن قوانینی که از سوی دیگر مراجع وضع می‌شود نیز با ابهام همراه است. از این دست مسائل می‌توان به بحث هدفمندی یارانه‌ها، نرخ خوراک و قیمت‌گذاری کالاها و نحوه فروش آنها اشاره کرد. دیگر کشورها در کنار شفافیت قوانین به طور سختگیرانه‌ای با شرکت‌هایی که گزارش خلاف واقع منتشر می‌کنند، برخورد می‌کنند و به همین دلیل مدیران در خارج از کشور درخصوص انتشار اطلاعات و راستی‌‌آزمایی، بهتر از مجموعه مدیران داخل عمل می‌کنند.

برخی کارشناسان حوزه بورس معتقد هستند باید برای نمادهای متوقف در بورس به جز موارد خاص محدودیت زمان مشخص شود تا مدیران شرکت نتوانند به واسطه عدم ارائه اطلاعات کافی و شفاف از بازگشایی نماد شرکت مربوطه در بورس جلوگیری کنند، چراکه عموما شرکت‌هایی که با مشکل اقتصادی یا مدیریتی دست به گریبان هستند، ترجیح می‌دهند با توقف نماد از پاسخگویی به بازار شانه خالی کنند و در بیشتر موارد نیز فریاد سهامداران راه به جایی نمی‌برد. فعالان بازار ایجاد سیستم تشویقی، تنبیهی را راهکار این مساله می‌دانند و می‌گویند با راه‌اندازی این سیستم مدیران ترغیب می‌شوند که در زمان تعیین شده اطلاعات مورد نیاز بازار را افشا کنند در غیر این صورت به دلیل عدم شفافیت با تنبیه یا حتی انتقال به بازار پایه روبه‌رو می‌شوند.

در ادامه چند شرکت را که مدت زمان مدیدی است نماد آنها در بورس متوقف است به عنوان نمونه ذکر می‌کنیم و باید گفت در کنار این شرکت‌ها، شرکت‌های صنایع جو شکاب یزد، تولی پرس، صنعتی رنگین فولاد کاویان، کاشی اصفهان به پالایشگاه نفت اصفهان و بسیاری شرکت‌های دیگر نیز قرار دارند که توقف طولانی مدت نماد آنها به سهامدارانشان لطمه وارد کرده و این سهامداران هر روز به امید رسیدن خبری از بازگشایی مجدد نماد هستند.

پتروشیمی اصفهان

از جمله نمادهای متوقف در بازار «شصفها» است. نماد شرکت پتروشیمی اصفهان از تیرماه سال ۹۱ به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه متوقف شد اما بعد از آن به دلیل وجود مشکلات عدیده شرکت نماد آن متوقف ماند و به نظر نمی‌رسد که به این زودی شاهد بازگشایی نماد این شرکت در بورس باشیم. یک منبع آگاه از درون شرکت دلیل ادامه توقف نماد شرکت را بروز اختلاف سنگین مالی بین اعضای هیات مدیره اعلام و اظهار کرد که پرونده این شرکت در دادگاه در حال رسیدگی است و از آنجا که پرونده قضایی است به نتیجه‌رسیدن آن نیاز به زمان دارد.

تایدواتر خاورمیانه

«حتاید» دیگر نمادی است که از تاریخ پنجم آبان‌ماه سال گذشته متوقف است و شاید بتواند با ارائه صورت‌ مالی پیش‌بینی سال ۹۳ بازگشایی شود. دلیل توقف نماد شرکت تایدواتر در بورس تعدیل پیش‌بینی درآمد هر سهم اعلام شده که گفته می‌شود به واسطه بروز مشکلاتی است که این شرکت با سازمان بنادر داشته است.

به نظر می‌رسد حتاید توانسته بخشی از بدهی خود به سازمان بنادر را تسویه کند و به همین دلیل طی روزهای اخیر صورت مالی حسابرسی شده شرکت در سال ۹۲ به روی کدال رفته و سهامد اران این شرکت امیدوار‌ند هرچه زودتر نماد شرکت بازگشایی شود.

بانک سینا

نزدیک به دو ماه از توقف نماد «دسینا» در بورس می‌گذرد و طبق تماسی که با واحد امور سهام شرکت گرفته شده دلیل این توقف نماد تعدیل پیش‌بینی بوده و شرکت گزارش مربوطه را اوایل اردیبهشت به سازمان ارائه کرده و این نماد برای بازگشایی منتظر نظر کارشناسان سازمان است.

سهامداران نگرانند

ارزش سهامی که از سرمایه‌ سهامداران در نمادهای متوقف شده، بلوکه است در مقایسه با تورم کشور در سال‌های اخیر و ارزش پول و همچنین بازدهی خیره‌کننده بسیاری از بازارها در ۲ سال گذشته نشان می‌دهد هزینه فرصت پول در این اتفاق برای این سرمایه‌گذاران بالا بوده است. ارزش کالاها در ۳ سال گذشته نیز رشد بالایی را تجربه کرده به طوری که سرمایه‌هایی که در حال حاضر مسدود است، قدرت خرید خود را به شدت از دست داده‌اند. با این حال سهامداران این شرکت‌ها تنها خواستار بازگشت سرمایه‌های خود هستند. به نظر می‌رسد سازمان باید قدم‌های جدی‌تری در این زمینه بردارد و وظیفه خود را در صیانت از حقوق سهامداران بازار به انجام برساند.