مجید معروفخانی* یکی از انواع شرکت‌هایی که در کشور ما وجود دارد شرکت هلدینگ (یا شرکت مادر) است. هلدینگ شرکتی است که دارای سهام و حق رای در یک یا چند شرکت بوده و می‌تواند بر آنها نفوذ و کنترل داشته باشد. به عبارت دیگر شرکت‌های هلدینگ سهامدار عمده شرکت‌های تابعه خود هستند، بر آنها اعمال مدیریت استراتژیک کرده و تمامی فعالیت‌های عملیاتی و ارتباطات محیطی را به شرکت‌های تابعه خود واگذار می‌کنند. مجموعه شرکت‌های تابعه یک هلدینگ می‌تواند یک گروه را ایجاد کند به‌طوری‌که فعالیت هر شرکت کل گروه را تقویت کند. هر شرکت بخشی از منابع گروه را به کار گرفته و در مقابل با یکدیگر هم افزایی و در نهایت ارزش افزوده ایجاد می‌کنند.

همان‌گونه که استراتژی کسب و کار باید راهنمای تصمیمات در سطح کسب و کار باشد، استراتژی هلدینگ نیز باید راهنمای تصمیمات در سطح شرکت هلدینگ باشد. شرکت‌های هلدینگ معمولا در تصمیم‌گیری‌ها و تدوین برنامه‌های شرکت‌های تابعه دخالت دارند. به عبارت دیگر شرکت‌های هلدینگ پس از طراحی برنامه کلان، برنامه‌ها و استراتژی‌های شرکت‌های تابعه را نیز تعیین می‌کنند.
هم‌افزایی در هلدینگ‌ها
هم‌افزایی یا سینرژی در لغت به معنای کار مشترک و تعاون در اقدام است. هم افزایی، همکاری مجزای چند عامل است به‌طوری که اثر کلی آنها از جمع آثار آنها که به‌طور مستقل به دست می‌آید، بیشتر باشد. به‌عبارت دیگر جمع کل از جمع اجزای آن بیشتر می‌شود. برخی از پژوهش‌ها نشان داده است منبع انرژی عظیمی که در گروه به‌وجود می‌آید، روح ناشی از تعاملات و واکنش‌های روبه تصاعدی است که بر اثر وحدت نظر و اشتراک در یک هدف به طور پیوسته افزایش می‌یابد و نتایجی حاصل می‌شود که افراد به تنهایی هرگز قادر به‌دست آوردن آن نیستند. در نگرش سیستمی نیز ارتباط بین اجزا، نحوه ترکیب و چگونگی سازمان یافتگی اجزا خاصیت‌هایی را به نمایش می‌گذارد که در تک تک اجزای سیستم به تنهایی یا در جمع جبری آن موجود نیست و این خاصیت‌ها ناشی از کار دسته جمعی و هماهنگ بین اجزا است. به این منظور شرکت‌های تابعه از طریق هم افزایی، توانمندی‌های خود را به اشتراک گذاشته و ضعف‌های یکدیگر را پوشش می‌دهند و هلدینگ‌ها می‌توانند از طریق ادغام مراکز تحقیق و توسعه، مدیریت نام تجاری، حذف دارایی‌های مضاعف، برنامه ریزی راهبردی، تامین منابع مالی و... از منافع ناشی از هم افزایی بهره‌مند شوند.
لزوم هماهنگی استراتژی هلدینگ‌ها با رویکردهای اقتصاد مقاومتی
رویکردهای مدنظر مقام معظم رهبری در ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی عبارت است از: ۱- جهادی ۲- انعطاف‌پذیر ۳- فرصت‌ساز ۴- مولد ۵- درون‌زا ۶- پیشرو ۷- برون‌گرا
صرف‌نظر از اینکه هر یک از رویکردهای فوق را باید به‌صورت دقیق تعریف و تعیین کرد ولی نکته با اهمیت این است که در تدوین استراتژی و برنامه هلدینگ‌ها می‌توان از این رویکرد‌ها بهره جست. برای مثال رویکرد دانش محوری در سال‌های اخیر به‌عنوان یک الگوی توسعه، شناخته شده است و اغلب کشورها در تلاشند این الگو را شناسایی و پیاده‌سازی کنند. آنچه در مدیریت کلان یک کشور، سازمان یا هلدینگ درخصوص مقوله دانش محوری مهم جلوه می‌کند، توانایی به‌کارگیری و بهره‌وری از دانش به‌عنوان اصلی‌ترین سرمایه ملی و سازمانی است. با دستیابی به این نگرش، مقوله جدیدی به نام مدیریت دانش طرح می‌شود که با توجه به رسالت اصلی هلدینگ که مبتنی بر توسعه کسب‌و‌کار و توسعه اقتصادی است مدیران هلدینگ وظیفه دارند میان دو مقوله مدیریت دانش در سازمان هلدینگ و اقتصاد رابطه مناسبی پیدا کنند. به‌عبارت دیگر مدیران باید بتوانند با دارایی‌های موجود خود بهترین راه‌حل‌های ممکن را منجر به موفقیت‌های اقتصادی می‌شود پیدا کرده و در بازار رقابتی از حداقل فرصت‌ها، حداکثر موفقیت‌ها را بسازند. بنابراین مدیران می‌توانند با جهت‌گیری استراتژیک صحیح، سازمان را به‌طرف آینده‌ای روشن هدایت کنند. مدیران باید چشم‌انداز سازمان خود را بازنگری و بیان کنند و از طریق نفوذ چشم‌انداز به سراسر سازمان هلدینگ، آن را کاربردی کنند.
از سوی دیگر اثر بخش بودن استراتژی‌ها به تشخیص مناسب فرصت‌ها و چگونگی بهره‌برداری از آنها برمی‌گردد. به‌عبارت دیگر استراتژی یک موضوع در کنار ده‌ها موضوع دیگر نیست بلکه استراتژی یک هلدینگ موضوعی محوری است که جهت‌گیری تمامی برنامه‌های دیگر را تعیین می‌کند.
نقش مدیران هلدینگ‌ها در اقتصاد مقاومتی
مدیران با نگاه استراتژیک می‌توانند با شیوه‌ای خلاق و نوآورانه، آینده سازمان خود را ترسیم و آن را خلق کنند. این شیوه مدیریت، هر سازمانی از جمله هلدینگ را دارای توانایی ابتکار عمل خواهد کرد به‌گونه‌ای که هلدینگ تنها در برابر کنش‌ها واکنش نشان ندهد بلکه آینده خود را تحت کنترل درآورد و سرنوشت خود را خود رقم بزند. بدین ترتیب در صورتی که مدیران هلدینگ‌ها به رویکردهای هفت گانه مد نظر مقام معظم رهبری شامل: ۱- جهادی بودن ۲- انعطاف پذیری ۳- فرصت ساز بودن ۴-مولد بودن ۵-درون زایی ۶- پیشرو بودن ۷- برون‌گرایی نگاهی استراتژیک داشته باشند، خواهند توانست هلدینگ‌های در اختیار و تحت مسوولیت خود را با اقتصاد مقاومتی و اهداف سند چشم‌انداز بیست ساله کشور همراستا و همسو کنند. در پایان به فرموده مقام معظم رهبری «لازم است قوای کشور بی‌درنگ و با زمان‌بندی مشخص، اقدام به اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی کنند و با تهیه قوانین و مقررات لازم و تدوین نقشه راه برای عرصه‌های مختلف، زمینه و فرصت مناسب برای نقش‌آفرینی مردم و همه فعالان اقتصادی را در این جهاد مقدس فرآهم آورند» و مدیران هلدینگ‌ها نیز همان‌گونه که بیان شد در کنار مردم شریف، مسوولان و دیگر مدیران جهادی در این جهاد مقدس مشارکت جدی داشته باشند.
*مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری
دیدگاهان نوین و کارشناس رسمی دادگستری