عزم بورس و حسابداران برای تحقق حماسه اقتصادی
گروه بورس- مجید اسکندری: دهمین همایش سالانه انجمن حسابداری ایران در دهمین سالگرد تاسیس این نهاد علمی برپا شد تا به حسابداری از دریچه نیروی محرکه حماسه اقتصادی بنگرد.
حسابداران این بار گردهم آمدند تا به همگان اعلام کنند می‌توانند در شکل‌گیری این حماسه موثر واقع شوند و از دیدگاه دبیرکل انجمن حسابداران ایران «این انجمن باید سرباز رشته حسابداری باشد.» او بر این اعتقاد است که «راز ماندگاری حرفه‌ها، درستی و راستی در کار است.»

تورم ۱۱۰ درصدی در چهار سال
دکتر ناصر پرتوی، فارغ از همه مباحث یکی از اصلی‌ترین معضلات اقتصادی کشور را محور سخنان آغازین همایش قرار داد. گفتار او هشداری برای همه تصمیم‌گیران اقتصادی بود: «متاسفانه مبالغ مندرج در صورت‌های مالی به روز نیست و بدون شک حسابداران از کاهش قدرت خرید پول، آگاهی کامل دارند، ولی جای تعجب است که حرفه حسابداری باوجود این آگاهی هیچ اقدامی برای تدوین استاندارد در این زمینه تاکنون نکرده‌اند. آیا ترس از مالیات است که تجدید ارزیابی نمی‌کنیم یا هنوز استانداردهای بین‌المللی را نپذیرفته‌ایم؟ آیا ارزش‌گذاری مشکل است؟!» پرتوی آمار بانک مرکزی را به گونه‌ای دیگر تعبیر کرد: «طبق اعلام رسمی بانک مرکزی مجموع تورم سه سال اخیر از 90 درصد فراتر رفته است و چنانچه موفق شویم در سال 93 نرخ تورم را به حدود 20 درصد برسانیم، این به‌آن معنی نیست که تورم 90 درصدی جبران می‌شود بلکه به این معنا است که مجموع تورم 4ساله به بیش از 110 درصد خواهد رسید، بنابراین حسابداران حتی در صورت ثبات شرایط، تعدیل صورت‌های مالی را نباید مدنظر قرار دهند.»
دبیرکل انجمن حسابداران ایران تصریح کرد: هدف حسابداری، تامین اطلاعات برای تصمیم‌گیری اقتصادی است، البته می‌توانیم هدف حسابداری را چیز دیگری تعریف کرده و از زیر بار مسوولیت شانه خالی کنیم، همانند حسابدارانی که در این شرایط گواهی می‌دهند «... از همه جهات با اهمیت، به نحو مطلوب نشان می‌دهد.»
دبیر علمی همایش خواستار همکاری دولتمردان، وزارت اقتصاد و مجلس برای از میان برداشتن موانع موجود شد و تاکید کرد: در غیر این صورت باید به جرات اعلام کنیم ارقام ترازنامه‌ها و صورت‌های سود و زیان برای تصمیم‌گیری گمراه‌کننده است.
وی سپس گفت: حسابداری محصول نیاز بشر است و وظیفه آن ارزیابی وقایع گذشته، حال و پیش‌بینی آینده است؛ بنابراین باید متناسب با فرهنگ، قانون، شرع و مسائل اجتماعی و سیاسی و منطبق با محیط اقتصادی تعریف و اجرا شود.
پرتوی خاطرنشان کرد: حسابداری، مبنای اندازه‌گیری ارزش دارایی‌ها و بدهی‌ها است و تصمیم‌گیران اقتصادی، انتظار دارند ترازنامه، بیانگر ارزش روز بدهی‌ها و دارایی‌ها باشد که این نگرش به حسابداری، مسوولیت سنگینی را بر عهده حسابداران می‌گذارد.
این استاد حسابداری گفتار خود را این گونه ادامه داد: «ما بر این باور هستیم که عادت‌های جاری ولی غیرمعقول را نپذیریم؛ اگر همانند گذشته بیندیشیم، به طور قطع همانند گذشته کسب خواهیم کرد، باید به سمت آینده برویم زیرا آینده به سمت ما حرکت نخواهد کرد. پرتوی بر این باور است که حسابداری باید در دنیایی که همواره در حال حرکت است قابل استفاده باشد. او می‌گوید: «آنچه انسان را غرق می‌کند افتادن در آب نیست، بلکه ماندن در زیر آب است.»
وی سپس استانداردهای حسابداری را مورد تاکید قرار داده و گفت: استاندارد بین‌المللی شماره 29 هدف از صورت‌های مالی را کمک در راستای «معناداری» می‌داند و علاوه بر آن نهادهای استانداردگذار بورس آمریکا با انتشار ASR شماره 190، هزار شرکت بزرگ را ملزم به ارائه اطلاعات مکمل بر مبنای بهای جایگزینی کرده است. دبیرکل انجمن حسابداری ایران به فعالیت انجمن نیز اشاره کرد و گفت: نهال کوچک سال 82 اکنون به درختی تنومند با ریشه‌هایی از علم و تخصص تبدیل شده و در مدت این ده سال به کلیه اهداف از پیش تعیین شده خود رسیده و در میان 300 انجمن رتبه «آ مثبت» را کسب کرده است.
پرتوی اثربخشی حرفه‌ها را در توسعه خدمات و اطلاع عموم دانست و در پایان گفت: «دوستان واقعی مانندصبح می‌مانند؛ نمی‌توان هر لحظه آنها را داشت، اما می‌دانیم که روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و سال‌ها همراه تو هستند.»

چرا قطار توسعه کند حرکت می‌کند؟
رییس کل دیوان محاسبات، دیگر سخنران همایش «حسابداری، نیروی محرکه حماسه اقتصادی» بود. او ابتدا به ارتباط نزدیک حسابداری و حسابرسی اشاره کرد و گفت: «ما با اتکا به آنچه شما ثبت کرده‌اید، حسابرسی می‌کنیم؛ بنابراین شما برای ما بسیار مهم هستید.»
امین‌حسین رحیمی در گفتار خود به سه موضوع ارتباط حماسه اقتصادی با بودجه‌ریزی عملیاتی، حسابرسی عملکرد و حسابداری تعهدی اشاره کرد و با طرح این سوال اساسی که چرا باوجود منابع بسیار فراوان مالی و انسانی، قطار توسعه کشور کند حرکت می‌کند و دلیل اینکه مقام رهبری فرموده‌اند «حماسه اقتصادی» توضیح داد: بودجه کل کشور در سال ۸۲ مبلغ ۹۶ هزار میلیارد تومان بوده که این بودجه در سال ۹۲ به رقم ۷۲۷ هزار میلیارد تومان رسیده یعنی حدود ۵/۷ برابر شده است.
رحیمی با بیان اینکه هدف بودجه توسعه کشور است اما چقدر توسعه اتفاق افتاده، تصریح کرد: میزان رشد اقتصادی در سال ۸۲، ۹/۷ درصد اما در پایان سال ۹۱ نرخ رشد اقتصادی منفی ۴/۵ درصد بوده یعنی بودجه کشور ۵/۷ برابر رشد کرد، اما رشد اقتصادی حدود ۱۳ واحد درصد کاهش داشته است.
وی با بیان اینکه دیوان محاسبات و حسابداران باید بررسی و تحلیل کنند که چرا این اتفاق رخ داده است، تاکید کرد: حماسه، یک کار عادی نیست و یک کار شجاعانه و مدبرانه به امید پیروزی است و اگر قرار بود یک کار عادی انجام شود، نامش حماسه نبود.
رییس کل دیوان محاسبات خاطرنشان کرد: رویکرد دیوان در مورد تخلفات رویکرد پیشگیرانه است، اما در تحلیل‌ها و گزارش‌ها باید راهکار پیدا کنیم و از منابع موجود بهره ببریم.
رحیمی سپس گفت: یکی از دلایل حرکت کند قطار توسعه این است که بودجه ما براساس چانه‌زنی است نه عملیاتی و هزینه تمام‌شده کالا و خدمات را حساب نمی‌کند در حالی که دولت تکلیف دارد که بودجه‌ریزی را عملیاتی انجام دهد.
وی یادآور شد: باوجودی که بارها دولت مکلف به این امر شده و امسال نیز در سومین سال قانون برنامه پنجم کلیه دستگاه‌ها باید بودجه‌ریزی عملیاتی داشته باشند اما هنوز زیرساخت‌های آن نیز فراهم نشده است.
رییس «دیوان» تصریح کرد: اگر هزینه تمام‌شده کالا و خدماتی را که دولت ارائه می‌دهد لحاظ کنیم، خواهیم دید حداکثر دوسوم بودجه اعلام شده کفایت می‌کند بنابراین، خسارتی که در این سال‌ها از عدم تحقق بودجه‌ریزی عملیاتی وارد شده چقدر است؟
وی ادامه داد: ارائه به موقع بودجه کار خوبی است، مشروط بر اینکه لایحه بودجه، ایراد نداشته باشد و درست تقدیم شود. دولت هم به لحاظ تکلیف قانونی و هم به لحاظ ضرورت اقتصادی باید بودجه‌ریزی عملیاتی انجام دهد و دولت قبلی نیز باید پاسخگو باشد که چرا این کار را نکرده است.
رحیمی تاکید کرد: اگر بودجه‌ریزی عملیاتی محقق شود حسابرسی عملکرد محقق می‌شود و ما می‌توانیم مدیر موفق و ناموفق را از یکدیگر تشخیص دهیم، زیرا مدیر موفق مدیری است که از بودجه مورد نظر محصول موردنظر را به دست آورد.
وی سپس به ضرورت حسابداری تعهدی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر بدهی‌ها و درآمدهای دولت پس از تحقق ثبت می‌شود، در حالی که بسیاری از پروژه‌ها و طرح‌های دولت تعهداتی است که مصوب شده و با این بودجه شاید ۲۰ سال دیگر هم محقق نشود، اما در هیچ جا به عنوان بدهی دولت ثبت نشده است.
رحیمی یادآور شد: امروزه حسابداری از مسائل مالی فراتر رفته و می‌تواند به مسائل دیگر نیز بپردازد و موفق خواهد بود و حتی می‌تواند به حسابداری انسانی نیز بپردازد.
وی در پایان گفت: اگر بخواهیم شعار حماسه اقتصادی تحقق یابد باید حواسمان باشد که حماسه سیاسی به دست مردم رقم خورد، اما حماسه اقتصادی، وظیفه دولت است و این کارها باید توسط دولت انجام شود.

از همه حسابداران کمک می‌خواهیم
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در دهمین همایش سالانه انجمن حسابداری گفت: مصوبه‌ای به زودی با هماهنگی سازمان حسابرسی به شرکت‌های بورسی ابلاغ می‌شود تا به صورت عملی و تدریجی استانداردهای بین‌المللی حسابداری در این شرکت‌ها عملیاتی شود.
دکتر «علی صالح‌آبادی» افزود: XBRL ماه گذشته با هدف توسعه فعالیت‌های بین‌المللی بازار سرمایه راه‌اندازی شد که در گام نخست شرکت‌های تولیدی موظف به ارائه اطلاعات این زبان گزارشگری هستند.
وی با اشاره به اینکه راه طولانی تا پیاده‌سازی XBRL در بازار سرمایه پیش‌رو داریم، اظهار کرد: در فازهای بعدی شرکت‌های خدماتی، نهادهای مالی و ... ملزم به انتشار XBRL در سامانه اطلاع‌رسانی ناشران (کدال) خواهند بود.
دکتر صالح‌آبادی با بیان اینکه XBRL در آمریکا در سطح دولت در حال پیاده‌سازی است، گفت: افزایش شفافیت اطلاعات، قابلیت اتکا به صورت‌های مالی، دقت در داده‌های مالی، کاهش هزینه‌های گزارشگری و نظارت و افزایش تصمیم‌گیری اثربخش از مهم‌ترین مزیت‌های بهره‌گیری از زبان گزاشگری تجاری توسعه پذیر است.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار امیدواری کرد: با حمایت حسابرسان و حسابداران بتوان زبان گزارشگری تجاری توسعه‌پذیر را در تمامی بخش‌های کشور (مالیات، بانک‌ها و ... ) پیاده‌سازی کرد.

همگرایی با استانداردهای بین‌المللی حسابداری
سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار به ضرورت همگرایی با استانداردهای بین‌المللی حسابداری اشاره کرد و گفت: برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، باید شرایطی را در کشور فراهم کرد تا آنان بتوانند اطلاعات مالی شرکت‌های ایرانی را با سایر کشورها مقایسه کنند که در راستای تحقق این امر باید به سمت استانداردهای بین‌المللی حرکت کنیم.
وی ادامه داد: سازمان بورس و اوراق بهادار نیز روز دهم بهمن ماه سال ۸۹ با ابلاغ مصوبه‌ای از شرکت‌های بورسی خواسته است تا آنها از استانداردهای بین‌المللی حسابداری استفاده کنند.
دکتر صالح‌آبادی تصریح کرد: مصوبه‌ای نیز به زودی با هماهنگی سازمان حسابرسی به شرکت‌های بورسی ابلاغ خواهد شد تا به صورت عملی و تدریجی استانداردهای بین‌المللی حسابداری در این شرکت‌ها عملیاتی شود.
وی بر ضرورت کنترل‌های داخلی شرکت‌های بورسی تاکید کرد و گفت: منشور کمیته حسابرسی، حسابرسی داخلی و نمونه گزارش مدیریت در خصوص کنترل‌های داخلی به شرکت‌های تحت نظارت سازمان بورس ابلاغ شده است که انتظار ما این است که حسابرسان نسبت به کنترل‌ها و استقرار کنترل‌ها اظهار نظر کنند.
رییس سازمان بورس از حسابرسان و حسابداران و فعالان این حوزه درخواست کرد در ایجاد و افزایش کیفیت کنترل داخلی، به شرکت‌های بورسی کمک کنند.