هوشنگ نادریان* حرفه حسابداری و حسابرسی در دنیای پیشرفته جایگاه والایی دارد، حسابداران نسبت به تولید اطلاعات مالی مبنای تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان از اطلاعات مزبور اقدام می‌کنند و حسابرسان اعتبار و قابلیت اعتماد این اطلاعات و سلامت مالی جامعه را در راستای حفظ منافع عمومی و صاحبان سرمایه و دیگر اشخاص ذی‌نفع و ذی‌حق ارتقا می‌دهند. حضور حسابداران و حسابرسان موجب اداره بهینه امور و تقویت سیستم‌‌های مالی و مدیریتی بنگاه‌ها، کاهش‌ موارد تخلف از قوانین و مقررات، بهبود شاخص‌ها در زمینه کارآیی، اثربخشی و رعایت صرفه‌های اقتصادی خواهد شد. به دلیل این وظایف خطیر است که حرفه حسابداری و حسابرسی در کنار حرفی مانند پزشکی، وکالت و... از مهم‌ترین و معتبر‌ترین حرف دنیا شناخته می‌شوند. وضعیت فعلی حرفه حسابداری در کشور به‌رغم سابقه طولانی و وجود ده‌ها هزار حسابدار با وضع مطلوب فاصله قابل توجهی دارد. رعایت استانداردهای حسابداری که مبنای تهیه صورت‌های مالی دستگاه‌ها است هنوز به طور جامع مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و همه گیر نشده است. در زمینه حسابرسی به‌رغم فعالیت چند هزار حسابرس در بخش دولتی و خصوصی شاهد شرایط مطلوبی نیستیم، ضریب نفوذ حسابرسی نسبت به کشورهای پیشرفته بسیار کمتر است؛ به نحوی که نسبت حق الزحمه حسابرسی به GDP در کشور حدود یک دهم دنیای پیشرفته است. همچنین به‌رغم در دسترس بودن استانداردهای حسابرسی، بخش مهم آن به خوبی استفاده نمی‌شود ضمن آنکه از فناوری‌های روز دنیا مانند نرم‌افزارهای حسابرسی نیز درصد بسیار نازلی استفاده می‌شود که این دو موجب عقب افتادگی جدی تکنولوژی حسابرسی در کشور نسبت به دنیای پیشرفته شده است. از نظر شمول کار حسابرسی نیز شاهد عدم حسابرسی بخش عظیمی از اقتصاد هستیم، به‌طوری که از حدود ۳۰۰ هزار شرکت که اظهارنامه مالیاتی ارائه ‌می‌کنند فقط حدود ۲۰ هزار شرکت مورد حسابرسی قرار می‌گیرند. علاوه بر اینکه خدمات حرفه‌ای متنوع مورد ارائه در دنیای پیشرفته در بیش از ۳۰ سرفصل، عملا در موارد محدودی در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. رشد حسابداری و حسابرسی در کشور نیازمند پشتیبانی و حمایت پرتوان دولت از این حرف است. تقویت فرهنگ حسابخواهی، جدی گرفتن حسابدهی، تقویت جوامع حرفه‌ای مردم نهاد به منظور تقویت نظارت از راهکارهای‌های اصلی و اساسی در این راستا است. متاسفانه در سال‌های اخیر فاصله دولت و نهادهای حرفه‌ای مردم نهاد بیشتر شده و تعامل بین این دو که می‌توانست در جهت تقویت نظام حسابدهی و نظارت نقش کلیدی را ایفا کند، در سایه بلندتر شدن دیوار بی‌اعتمادی، موجبات کم توجهی به رشد حسابداری و حسابرسی را فراهم آورده است. ضمن استقبال از مواضع مسوولان دولت تدبیر و امید در زمینه توجه، تقویت و تکیه بر مجامع حرفه‌ای مردم نهاد، انتظارات حسابداران و حسابرسان از دولت آینده را می‌توان به شرح ذیل مطرح کرد: ۱-تقویت سازوکار فرآیند تدوین و اشاعه استانداردهای حسابداری و حسابرسی از طریق تعمیق مشارکت ذی‌نفعان (صنعت، بورس، مجامع حرفه، محافل علمی و دانشگاهی) در جهت افزایش جامعیت و مقبولیت آن. ۲- افزایش الزام بنگاه‌های اقتصادی به رعایت استانداردهای حسابداری از طریق عدم اعتبار و اتکای مراجع رسمی به صورت‌های مالی که استانداردهای حسابداری در تهیه آنها رعایت نشده و همچنین الزام بنگاه‌ها به استفاده از حسابرسی مستقل به منظور افزایش اعتبار صورت‌های مالی و مشخص شدن میزان رعایت استانداردهای حسابداری. ۳-فراهم کردن زمینه استفاده موسع از خدمات متنوع حرفه‌ای موسسات حرفه‌ای حسابرسی و همچنین افزایش ضریب نفوذ حسابرسی در بنگاه‌های اقتصادی و بهره برداری کامل از ظرفیت‌های بالقوه موسسات حسابرسی. ۴-تقویت، حمایت و نظارت جدی بر جوامع حرفه‌ای حسابداری و حسابرسی کشور به ویژه جامعه حسابداران رسمی به عنوان مرجع رسمی تنظیم امور، اعتلای حرفه و نظارت حرفه‌ای بر حسابداران رسمی که این امر موجب رشد و تقویت نظام حسابدهی و نظارت خواهد شد. ۵-فراهم کردن زمینه تجهیز جامعه حرفه‌ای به فن آوری روز، تسهیل ارتباط با تشکل‌های حرفه‌ای بین‌المللی که موجبات ارتقای سطح کیفی خدمات حرفه حسابداری و حسابرسی کشور را فراهم می‌آورد. ۶-تفکیک وظایف سازمان حسابرسی به عنوان تنها مرجع حسابرسی بخش دولتی از وظایف موسسات حسابرسی خصوصی از طریق تدوین راهبردهای لازم در رابطه با نحوه انجام حسابرسی بنگاه‌های دولتی و ایجاد محیط امن رقابتی متعادل. ۷- مشارکت و اخذ مشورت از جوامع حرفه‌ای مردم نهاد در سیاست‌گذاری‌ها و مدیریت مربوط به سلامت مالی و حل مسائل اقتصادی و مالی و تنظیم و تدوین قوانین و مقررات مرتبط و راهبردهای نظارت. ۸-توسعه حسابرسی عملکرد(عملیاتی)، به منظور رشد کارآیی، صرفه‌های اقتصادی و اثربخشی با توجه به تاکید آن در سیاست‌های کلی نظام و قوانین توسعه. ۹-تاکید بر ضرورت استقرار کنترل‌های داخلی و رعایت الزاماتی نظیر تعبیه کمیته حسابرسی و... در کلیه دستگاه‌ها به ویژه در دستگاه‌های دولتی و سهامی عام. ۱۰-تقویت ضمانت اجرایی برای گزارش‌های حسابرسی و بازرسی و برخورد قاطع با موارد تخلف و انحراف گزارش شده با ایجاد‌ساز و کارهای لازم. * عضو شورای‌عالی جامعه حسابداران رسمی ایران