غلامحسین دوانی* روز دوشنبه مورخ ۱۳/۵/۱۳۹۲ بنا به دعوت قبلی انجمن حسابداران خبره ایران- انجمنی که بنیاد آن بر پایه مشارکت اعضا به صورت مستقل غیردولتی بیش از چهار دهه توان یافته است- حسابداران رسمی کشور عضو انجمن حسابداران خبره ایران در سالن همایش‌های کانون اسلامی انصار جمع شدند تا به برنامه‌ کاندیداهای انتخابات شورای عالی گوش فرا‌دهند. اگر خواسته باشیم خلاصه‌ای از برنامه‌های کاندیداها را ارائه و شاه‌بیت خواسته‌های آنان را بیان کنیم همانا استقلال، مردم‌نهادی، حرفه‌ای بودن در چارچوب مسوولیت‌های اجتماعی و خصوصی عمل‌کردن در فعالیت‌های حسابداری و حسابرسی بود. واقعیت آن است که حرفه حسابرسی همچون «بازرسان ناظر امین ملت» تاکنون چندان خوشایند دولتمردان نبوده و برخلاف شعارهای مبارزه با فساد و اجرای شفاف‌سازی، این حرفه که یکی از ارکان چهارگانه مبارزه با فساد و رکن اصلی شفاف‌سازی است، چنانچه باید مورد توجه قرار نگرفته است. در یک نظام حاکمیت خوب (Good governance) دولت‌ها نمی‌توانند خودانتظام و خودحسابرس باشند و از آنجا که پایداری دولت‌ها در مولفه‌های «بودجه- خرج» نیازمند پاسخگویی و شفاف‌سازی است؛ بنابراین شهروندان حسابرسی عملکرد بنگاه‌های دولتی در چارچوب «بودجه- خرج» را الزامی می‌دانند. شورای عالی جامعه حسابداران رسمی به عنوان بالاترین و عالی‌ترین رکن سازمانی، وظیفه‌ای بس مهم، سنگین و حیاتی بر عهده دارد. فرض اولیه عضویت در شورای عالی مستلزم اولویت نفع جمعی حرفه‌‌ای بر منفعت شخصی و شغلی در کسب و کار حسابرسی است. حسابرسان «ناظر امین ملت» هستند؛ بنابراین اعضای شورای عالی به مثابه الگوی فرآیند امانت‌داری حقوق مالی ملت در بنگاه‌های اقتصادی و همچنین نهادهای مالی دولتی «بودجه- خرج» هستند و باید توجه کنند که عمل به وظایف حرفه‌ای جز در استقلال حرفه‌ای، شایستگی اخلاقی، مهارت‌های دانش‌ کارکرد و تیزهوشی حسابرسی امکان‌پذیر نیست. اگر قرار است حسابرسی «رکن نظارتی مالی» کشور تلقی شود جز در اعتماد دولت به «انجمن‌های نظارتی مردم‌» که جامعه حسابداران رسمی مصداق واقعی آن به شمار می‌رود امکان‌پذیر نیست. تجربه جهانی و موفق در کشورهای پیشرفته موید آن است که فضای مالی امید و تدبیر و برقراری انضباط مالی، تنها از طریق حمایت همه‌جانبه از «حسابرسان مستقل» در پرتو «نهاد جمع‌مدار» آنان یعنی جامعه حسابداران رسمی شکل خواهد گرفت. از دولت تدبیر و امید انتظار می‌رود که به جای تکیه بر تجارب جهانی و اجرای استوار برنامه خصوصی‌سازی مشارکتی مردم‌نهاد و فرآیند حسابرسی غیردستوری، به راهکارهای دولتی و انتصاب بازنشستگان این یا آن نهاد دولتی به عنوان ماموران دولتی یا چشم و گوش وزارت امور اقتصادی و دارایی، در ارکان جامعه حسابداران روی نیاورد. در مقابل برای صیانت از حقوق ملت در فرآیند مالی و پولی کشور و اعضای شورای عالی در محدوده وظایف یاد شده باید دارای ویژگی‌های شخصیتی- حرفه‌ای خاص همچون جسارت بیان، گستاخی حرفه‌ای، توانایی تعامل با دستگاه‌های ذی‌نفع، قدرت بیان و کلام، استواری استدلال در منطق عملی رفتاری و افتادگی در کردار باشند تا بتوانند بار مسوولیتی را که بر عهده می‌گیرند به مقصود برسانند. اعضای شورای عالی باید از لحاظ اخلاقی متعهد شوند که مسوولیت حراست از سرنوشت حرفه را دارا بوده و تنها به حضور در جلسات شورای عالی و علم کردن عضویت در شورای عالی بسنده نکنند. اعضای جامعه حسابداران انتظار دارند کاندیداها بر سر برنامه اعلامی پافشاری کرده و جا نزنند. نمی‌توان گوشه‌نشینی اختیار کرد و اساسنامه مهم‌ترین نهاد خودانتظام کشور، دستخوش هوا و هوس این یا آن شخص ذی‌نفوذ یا تابع نظریه این یا آن وزیر شود. عضو شورای عالی موظف است آنجا که لازم باشد مماشات را کنار نهد و با قطعیت پای بر تعهد حرفه‌ای بفشارد و در صورت لزوم هزینه آن را نیز بپردازد! تاملی در مواضع برخی اعضای شورای عالی و برخی حسابداران رسمی علیه حرفه حسابرسی، باعث شده اعضای جامعه درصدد برآیند تا به خود آیند و برای رای خود ارزش قائل شوند و آن را به هر شخصی که گاه به طور اشتباه وارد قطار جامعه شده ‌است تخصیص ندهند. اعضای جامعه درصدد برآمده‌اند آنانی را که بدون بلیت یا با بلیت دیگران سوار قطار جامعه شده‌اند آرام و آهسته و با احترام از قطار پیاده و آنان را به صف مترو راهنمایی کنند. با این نگرش و به منظور احترام به خود و جامعه چنان عمل کنیم که اشخاصی را که دارای شایستگی حرفه‌ای و ویژگی شخصیتی بیشتری هستند به عنوان کاندیداهای شایسته مورد حمایت قرار دهیم و با اعلام یک لیست از افرادی که هم برنامه و هم‌نظر در چارچوب خواسته‌های حسابداران رسمی هستند اجازه ندهیم اشخاصی که آینده آنان با آینده ما متعارض است برای ما لیست ارائه کنند. عملکرد چهار دوره گذشته شورای عالی درس و مشق‌های بسیاری را برای اعضای جامعه به همراه داشته که اعضای جامعه برای استفاده از این درس‌‌ها راهکاری مگر «وفاق حرفه‌ای» پیرامون مسوولیت‌های اجتماعی بر مبنای «امین ناظر ملت» ندارند. هم‌نظر،‌ یکدست و متحد پیرامون شعار «حرفه را معتدل و با تدبیر و امید به‌پاداریم» مقتدرانه از کیان جامعه حسابداران رسمی با حفظ استقلال حرفه‌ای، آراستگی به اخلاق و زینت انسانی، دوری از اندیشه‌ای موهوم متکی به شخصیت‌پرستی و منیَت عقب‌مانده، کسانی را انتخاب کنیم تا مثل ما باشند، از جنس حرفه باشند، مستقل بارآمده باشند، اسیر دیوانسالاری دولتی نباشند، به فکر حرفه هم باشند اگرچه نفع شخصی هم داشته باشند. *عضو جامعه حسابداران رسمی ایران، عضو انجمن حسابداران خبره آمریکا