توجه به ارزش ذاتی بازار، دیدگاه بلندمدت و دوری از هیجانات

گروه بورس- مجید اسکندری: تداوم افت شاخص بورس، جدا از نگرانی سرمایه‌گذاران این بازار به تشکیل صف‌های فروش و در نتیجه افت مجدد قیمت‌ها دامن زده است، بنابراین یک بار دیگر اهمیت سرمایه‌گذاری بلندمدت براساس تحلیل و حضور آگاهانه در این بازار بر همگان آشکار شده است. آنها که با تکیه بر سودهای آنی و تنها با تبعیت از صف‌های خرید و فروش در بازار فعالیت می‌کردند، این روزها حال و روز خوشی ندارند و بسیاری از عوامل غیرمرتبط را با این وضعیت مربوط می‌دانند در حالی که هنوز هم بازار سرمایه توانسته است جایگاه برتر خود را در میان گزینه‌های سرمایه‌گذاری حفظ کند. در این شرایط، کارشناسان به اتفاق به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کنند با خویشتن‌داری و پرهیز از رفتارهای عجولانه منتظر بهبود شرایط مانده و از حضور در صف‌های سرگردان بپرهیزند. فرضیه رکود بازار اشتباه است مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه شرایط کنونی بازار و افت شاخص‌ها، ناشی از ضعف عوامل بنیادی سهام نیست، به سهامداران توصیه کرد صف‌های فروش یا خرید را معیار تصمیم‌گیری خود قرار ندهند. محمودرضا خواجه‌نصیری، در گفت‌وگو با «سنا» گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون شاخص حدود ۵۰ درصد رشد داشته و این افزایش رشد سیستماتیک در بازار، انتظار ورود شاخص به فاز استراحت و اصلاح قیمت‌ها را به طور منطقی ایجاد کرده بود، اما با انتشار اخباری درخصوص احتمال تهاجم نظامی آمریکا به سوریه، روند کاهشی سرعت بیشتری گرفت. وی تاکید کرد: رکودی در بازار حاکم نیست و حجم و ارزش معاملات در طول روزهای اخیر خوب بوده و خرید و فروش مناسبی در بازار انجام گرفته است، به‌خصوص که در خیلی از سهم‌ها خرید حقوقی‌ها بیشتر از قبل شده و اگر نگرانی‌های موقتی کنونی از بین برود، ارزش بازار روند مناسبی پیدا خواهد کرد. مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه یکی از مولفه‌های تاثیرگذار بر بازار سهام، جریان نقدینگی وارده به این بازار در رقابت با بازارهای موازی است، اظهار کرد: بررسی این مولفه‌ها نشان‌دهنده این است که هنوز بازارهای رقیب نتوانسته‌اند جایگزینی برای بازار سهام باشند و نگرانی خاصی وجود ندارد و نبودن تقاضای جدید با رفع نگرانی‌های سیاسی از بین می‌رود و بازار به روال عادی خود برمی‌گردد. وی به سهامداران توصیه کرد: نگرانی‌ها درخصوص سوریه عاملی بود که فاز اصلاحی بازار شتاب بیشتری پیدا کند، در نتیجه توصیه ما به سهامداران این است که در چنین شرایطی به دور از شتابزدگی رفتار کنند. خواجه‌نصیری خاطرنشان کرد: سهامدار در شرایط فعلی برای اینکه تصمیم به خروج یا ورود به بازار سهام بگیرد باید اول برای خود مشخص کند که آیا این کاهش ناشی از اخبار حاشیه‌ای اثر‌گذار در بازار است یا ضعف‌های بنیادی در یک شرکت خاص مشکلاتی برای سهام مد نظر ایجاد کرده است؟ مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: اگر تغییرات ناشی از وضعیت کلی و عمومی بازار است و همچنین سبد سهام به لحاظ بنیادی از قوت و ظرفیت مناسب سوددهی برخوردار است، نوسانات منفی کوتاه‌مدت را نباید عامل تصمیم‌گیری قرار داد، چون چنین تصمیم‌گیری‌های هیجانی و شتابزده سهام‌دار را متضرر می‌کند. بورس همچنان بهترین گزینه است وی با اشاره به اینکه سهام شرکت‌هایی که مزیت نسبی کمتری نسبت به سایر سهم‌ها داشتند در این جریان به سمت عرضه سوق پیدا کردند گفت: شرایط فعلی انتظار بهبود و اصلاح قیمت در بخشی از صنایع را به‌وجود آورده است، اما تجربه ما در مواردی مشابه حاکی از این است که این دوران گذرا و مقطعی است و جایی برای نگرانی ندارد، زیرا بورس همچنان بهترین فرصت برای سرمایه‌گذاری است. خواجه‌نصیری درباره تشکیل صف‌های موجود در بازار تصریح کرد: یکی از اشتباهات بنیادی سهامداران به‌خصوص سهامداران غیرحرفه‌ای این است که برای خرید یا فروش به صف‌ها توجه می‌کنند و همین امر به وضعیت عرضه و نگرانی در بازار دامن می‌زند، این در حالی است که به‌طور معمول صف‌های فروش جای مناسبی برای فروش نیست چون تصمیمات بر مبنای جو روانی بازار است. مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس و اوراق بهادار سرمایه‌گذاران را به سعه صدر بیشتر دعوت کرد و گفت: هر صف فروشی که تشکیل شد، لزوما نشان‌دهنده تداوم آن در درازمدت و ضرر مستمر برای سرمایه‌گذار نیست، چون کمتر سرمایه‌گذاری است که در دوران حضور در بورس، بارها شاهد جمع‌شدن صف‌های چند ده میلیونی در چند لحظه کوتاه و برهم خوردن جریان بازار در یک روز کاری نبوده باشد. وی خاطرنشان کرد: نگاه میان‌مدت و بلندمدت همیشه بهترین استراتژی برای خرید و فروش است و بازار منفی، بدترین زمان برای فروش است؛ سهامداران باید با رصد هر روزه اخبار در عین توجه درست و منطقی به وضع عمومی شرکت‌ها هدف‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت برای خود متصور شوند. خواجه‌نصیری درخصوص نگرانی گروهی از سهامداران درخصوص نقدینگی سبدهایشان تاکید کرد: ظرفیت نقدینگی بازار برای جمع‌کردن صف‌های فروش خیلی قدرتمندتر از این صف‌های چند ده میلیونی است، بنابراین بازار برای جمع کردن صف‌های ۱۰۰ و ۲۰۰ میلیارد ریالی با مشکلی مواجه نمی‌شود چون ارزش بازار بسیار بیشتر از این ارقام است. مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص روش‌های حمایتی سازمان بورس از سهامداران با فروش اوراق تبعی گفت: شرایط فعلی بازار را گذرا ارزیابی می‌کنیم و استفاده از ابزاری چون اوراق تبعی برای حمایت از ضرر و زیان سهامداران در شرایط فعلی فقط هزینه‌ای برای سرمایه‌گذار است، اما درصورتی‌که بازار به سمتی برود که این اوراق بتواند کمکی به بازار و سهامداران داشته باشد، در برنامه کاری سازمان قرار می‌گیرد. استفاده از استراتژی‌های معاملاتی آزمایش شده یکی دیگر از تحلیلگران بازار سرمایه درباره نوسانات اخیر بورس و رویکرد مناسب برای فعالیت در این بازار گفت: نوسانات پی در پی بخش جدا نشدنی بازارهای سرمایه هستند. جالب است بدانیم که این نوسانات در بازار سرمایه ایران به مراتب کمتر از بورس‌های کشورهای توسعه یافته همچون بورس نیویورک یا بورس لندن است. سپهر پارسا افزود: در بازارهای پر نوسان چنانچه رویکرد سرمایه‌گذاری، کسب سود در کوتاه‌مدت باشد، متداول‌ترین روش، استفاده ترکیبی از ابزارها و روش‌های تحلیل تکنیکال در بازه‌های زمانی کوچک همچون نیم ساعته یا یک ساعته به همراه توجه ویژه به رویدادهای مهم خبری و آمار و داده‌های اقتصادی است. چنانچه رویکرد سرمایه‌گذاری بلند‌مدت باشد استفاده از تحلیل تکنیکال در بازه‌های زمانی بلند‌مدت همچون روزانه یا هفتگی در کنار مقایسه ارزش ذاتی سهام با قیمت بازار و دورنمای میان‌مدت و بلند‌مدت صنعت مربوطه مدنظر قرار می‌گیرد. این کارشناس بازار درخصوص بهترین شیوه برای انتخاب سهام در نوسانات زیاد تاکید کرد: سهم‌های مختلف با توجه به درجه ریسک سیستماتیک آنها، در زمان‌های پر تلاطم بازار، از میزان نوسان‌های متفاوتی برخوردار هستند. چنانچه سرمایه‌گذار ریسک‌گریز باشد می‌تواند از میان سهم‌هایی که همبستگی کمتری با بازار دارند سهم ارزنده تر را شناسایی و خریداری کنند. چنانچه سرمایه‌گذار از درجه ریسک پذیری بیشتری برخوردار باشد، می‌تواند از استراتژی‌های معاملاتی که به دفعات مورد آزمایش (Back Testing) قرار گرفته باشند استفاده کند. پارسا اظهار کرد: در این استراتژی‌ها ممکن است ترکیبی از ارزش‌گذاری سهام، تحلیل تکنیکال یا بنیادی از بازارهای موازی، داده‌های اقتصادی، مقایسه ارزش ذاتی و... مورد استفاده قرارگیرد. این کارشناس بازار درباره معیارهای مناسب برای انتخاب سهام و طول دوره لازم برای کسب بازدهی توضیح داد: در نظر گرفتن اختلاف ارزش ذاتی با قیمت روز و توجه به ریسک سرمایه‌گذاری در هر شرکت یا صنعت، افق زمانی سرمایه‌گذاری، توجه به سایر بازارهای موازی (رقیب) همانند بازارهای مسکن، کالا و ارز مقایسه آن با بازار سرمایه از جمله معیارهایی هستند که سرمایه‌گذار باید در انتخاب سهم در نظر بگیرد. با توجه به معیارهای یادشده هر سرمایه‌گذار می‌تواند بازه زمانی مناسب خود را برای سرمایه‌گذاری انتخاب و بازده معقولی را کسب کند. وی در واکنش به این سوال که با توجه به نزدیک بودن زمان انتشار گزارش‌های ۶ماهه توصیه شما برای خروج یا نگهداری سهام چیست، گفت: این سوال برای تک تک شرکت‌ها با در نظر گرفتن انتظارات سودآوری و نرخ و مقدار فروش و بهای تمام‌شده محصولات در نیمه اول سال و همچنین بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذاران جواب متفاوتی خواهد داشت. پارسا درباره سهامداران موفق در فضای اخیر گفت: پایبندی به استراتژی‌های معاملاتی که به دفعات مورد آزمایش قرار گرفته است، یکی از مهم‌ترین عوامل تداوم بازدهی مناسب میان سرمایه‌گذاران است، در این میان سهامدارانی که با دید بنیادی و دوره زمانی بلند‌مدت اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند از بازده بالاتری برخوردار خواهند شد. تا متعادل شدن بازار دست نگه دارید یک کارشناس بازار سرمایه درخصوص استراتژی سهامداران در شرایط فعلی بازار گفت: نوسان (افزایش یا کاهش قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده) ماهیت اصلی بازار سرمایه و بازار سهام به‌طور اخص است که بسته به علت پیشامد آن می‌تواند تصمیم‌گیری‌های متفاوتی صورت گیرد. امیر صمدی افزود: برخی از این تغییرات از شرایط داخلی یک صنعت خاص یا یک شرکت خاص منتج می‌شود که سرمایه‌گذاران درگیر در آن صنعت یا شرکت فقط ‌باید نسبت به خرید یا فروش سهام آن شرکت تصمیم بگیرند، ولی گاهی اوقات این نوسان به‌صورت عمومی گریبان کل بازار سهام را می‌گیرد به گونه‌ای که همه فعالان بازار نسبت به آن اتفاق واکنش نشان می‌دهند. وی تصریح کرد: در شرایط کنونی که به نسبت در شرایط عدم اطمینان هستیم بسته به ماهیت سرمایه‌گذاران توصیه‌های متفاوتی می‌توان کرد. سرمایه‌گذاران حقوقی که به‌طور معمول از تجربه و تخصص بالایی برخوردارند و در چند سال گذشته با این‌گونه نوسانات ناشی از شوک به وفور دست و پنجه نرم کرده‌اند و این‌گونه نوسان‌ها را به‌خوبی می‌شناسند، می‌دانند که در پس هر گونه فعالیت هیجانی یک تصمیم‌گیری نادرست وجود دارد. بنابراین به آنها توصیه می‌شود به دور از هیجان و با تحلیل فنی و با نگاهی به افق بلندمدت به فعالیت خود در بازار سهام ادامه دهند. این کارشناس بازا به سهامداران حقیقی خرد که برخی از آنها بی‌تجربه و تا حدودی هم بی‌اطلاع هستند، توصیه کرد: آن‌گونه که هیجانی و گاه بدون تحلیل وارد بازار شدند به آن شکل از بازار خارج نشوند، بلکه با آرامش و با توجه به صرفه و صلاح، پرتفوی خود را اصلاح کنند تا در روند رو به رشد بازار که خیلی هم دور نیست زیان یا سود از دست رفته خود را جبران کنند. صمدی درخصوص معیارهای لازم برای انتخاب سهام در شرایط حاضر توضیح داد: توصیه می‌شود تا متعادل شدن بازار تصمیم خاصی گرفته نشود، مگر اینکه از پیش، ریسک این تصمیم را بپذیریم، سپس پارامترهای اصلی، انتخاب همان شاخص‌های بنیادین باشد مانند وضعیت سودآوری، مقدار پوشش بودجه در دوره‌های مالی مدنظر، نسبتP/E و البته ترکیب سهامداران عمده و عملکرد آنها در بازارگردانی سهام در شرایط فعلی و در نهایت به‌کارگیری دیگر شاخص‌های فنی برای بررسی روند نوسان قیمت سهام. وی درباره زمان لازم برای کسب بازدهی در بازار در شرایط حاضر یادآور شد: پیش‌بینی می‌شود افق سه ماهه دوره منطقی برای کسب بازدهی باشد. صمدی در پاسخ به این پرسش که با توجه به نزدیک بودن زمان انتشار گزارش‌های ۶ماهه توصیه شما خروج یا نگهداری سهام است؟ پاسخ داد: توصیه می‌شود با پذیرش ریسک متناسب با شرایط سهامداری، سهام پرتفوی نگهداری یا تا حد ممکن پرتفوی بهینه شود. وی در پایان گفت: سهامدارانی در فضای مثبت و منفی این روزها می‌توانند بازدهی بهتری را کسب کنند که بدون هیجان، با تحلیل و برای افق به نسبت بلندتری سرمایه‌گذاری کنند. بورس تهران و بحران سوریه یک کارشناس بازار سرمایه درباره نوسانات اخیر بورس کشورمان گفت: در حال حاضر آنچه بر بورس تهران سایه افکنده تحولات سیاسی سوریه است، موضوعی که بورس ما را بیشتر از بورس سوریه (DSE) تحت تاثیر قرار داده است. طی هفت روز کاری گذشته شاخص بورس سوریه با ۷۷/۰ درصد کاهش از ۱۲۰۲ واحد به ۱۱۹۳ واحد کاهش یافته است، در حالی که طی همین مدت بورس تهران ۱۴/۳ درصد کاهش در شاخص داشته است. این در حالی است که خطر اصلی در سوریه در حال رخ دادن است!! و این نشان از هیجان بالای سهامداران بورس تهران دارد. رضا قهرمانی افزود: در بازار منفی همچون این روزها دسته‌های مختلفی از سهامداران وجود دارند که سبب افزایش فشار عرضه می‌شوند. بخش قابل توجهی از نوسانات اخیر را متوجه رفتارهای هیجانی سهامداران می‌توان دانست که موجب واکنش بیش از حد می‌شود که نشان از کارآیی اندک بورس تهران دارد و این موضوع در تحقیقات مختلف دانشگاهی نیز تایید شده است. وی یادآور شد: در کنار دسته اول یعنی سهامداران هیجانی عده‌ای سفته باز نیز وجود دارند که به طمع خرید در قیمت‌های پایین‌تر به فروش در بازارهای منفی اقدام می‌کنند که این خود سبب افزایش موضوع فراواکنشی می‌شود. اما آنچه در کنار موضوع فرواکنشی وجود دارد این است که پس از گذشت زمان، بازار به اشتباه خود پی برده و قیمت‌ها تعدیل و به روند عادی خود باز می‌گردند. قهرمانی خاطرنشان کرد: بنابراین با توجه به موضوع فروش‌های هیجانی و واکنشی بیش از حد به موضوعات سیاسی موثر بر بورس تهران به نظر در حال حاضر فروش سهام بنیادی مناسب معقولانه نیست و از طرفی با وجود سهام مناسب دارای وضعیت خوب عملیاتی و چشم‌انداز روشن اقتصادی و سیاسی کشور می‌توان بر اساس دوره سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت یا بلند‌مدت (که به انتخاب سرمایه‌گذار است) از استرات‍ژی خرید سهام و نگهداری (buy & hold) و فیلتر(filter roles) به منظور کسب بیشترین بازدهی استفاده کرد. وی درباره بهترین شیوه برای انتخاب سهام در نوسانات زیاد گفت: به نظر من در حال حاضر و با توجه به نوسانات بالا بررسی و انتخاب سهام با P/E پایین و مناسب که دارای نسبت سود تقسیمی بالا (D/E) است، استراتژی مناسبی در جهت خرید سهام است؛ به شرطی که سود شرکت مورد نظر عملیاتی و از کیفیت بالایی برخوردار باشد. همچنین با توجه به کاهش قیمت سهام مختلف انتخاب سهامی که طرح توسعه‌ای مناسب و سودآوری بالا دارند نیز انتخابی صحیح است؛ که از این دست سهام (سهام بنیادی و همچنین سهام با طرح‌های توسعه) در بورس ما کم نیست. قهرمانی تاکید کرد: در هر صورت یکی از اساسی ترین نیازهای سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران داشتن اطلاعات علمی و لازم و کافی مربوط به نحوه مطلوب خرید و فروش است. مسلما اتخاذ نحوه مطلوب روش‌های معاملاتی در بورس وابسته به شرایط ویژه بازار و همچنین تمایلات سهامداران است. وی ادامه داد: یکی دیگر از نکات در کنار انتخاب مناسب اوراق بهادار تشکیل سبد سرمایه گذاری مناسب (ترکیب اوراق بهادار) برای کسب بیشترین بازدهی با کمترین ریسک است. در هر صورت با انتخاب یک سبد سرمایه‌گذاری مناسب می‌توان ریسک سیستماتیک را به صورت قابل توجهی کاهش داد. یکی دیگر از جذابیت‌های فعلی بورس تهران نزدیکی ارائه گزارش‌های ۶ماهه و ۹ماهه شرکت‌ها است. در صورت انتخاب سهام با وضعیت بنیادی و عملیاتی مناسب و انتظار ارائه گزارش‌های خوب در مهر ماه می‌توان انتظار کسب بازدهی مناسب را طی ۲ ماهه آینده برای سرمایه‌گذاران با حوصله داشت. قهرمانی پیش‌بینی کرد: با توجه به وضعیت فعلی، هرچند کسب بازدهی در دوره زمانی خیلی کوتاه برای سرمایه‌گذاران مقدور نباشد ولی به طور حتم با توجه به پایان هیجان بازار به دلیل مسائل غیر‌اقتصادی و سیاسی و بازگشت تعادل بازار، از طرفی نزدیکی انتشار گزارش‌های میان دوره‌ای و افت قابل توجه قیمت برخی از سهام (که سبب می‌شود فاصله ارزش بازار سهام شرکت‌های با فاند مناسب با ارزش ذاتی آنها بیشتر شود) کسب بازدهی مناسب طی چند ماه آینده و همراه با ارائه گزارش‌های خوب دوره‌ای دور از ذهن نیست. وی در پایان گفت: با توجه به وجود سهام مناسب در بورس تهران و از طرفی چشم‌انداز مناسب اقتصادی کشور و با روی کار آمدن دولت جدید که توجه خاصی به مسائل اقتصادی دارد، انتخاب سهام مناسب توسط سهامداران می‌تواند بازدهی مناسبی در پی داشته باشد. بنابراین می‌توان گفت ویژگی‌های یک سهامدار (سرمایه‌گذار) بیشترین نقش را در بازدهی می‌تواند داشته باشد. معاملات حرفه‌ای و مبتنی بر تحلیل، عمل براساس دانش، گوش نکردن به شایعات، صبر و حوصله می‌تواند وی‍‍ژگی‌های یک سهامدار موفق باشد که عملکرد آن منجر به کسب بازدهی مناسب در بورس تهران خواهد شد. صف‌های بی‌معنی و بی‌فایده در همین زمینه مدیر سرمایه‌گذاری صندوق آگاه در گفت‌وگو با «سنا» حضور هیجانی در صف‌های خرید و به خصوص فروش را منطقی ندانست و سهامداران را به فعالیتی هوشمندانه در بازار دعوت کرد. مصطفی بیاتی شرایط فعلی بازار را متاثر از بحث‌های سیاسی در خصوص حمله احتمالی آمریکا به سوریه ارزیابی کرد و گفت: بحث‌های سیاسی در بازار سرمایه دامن گشوده در حالی که هیچ بحث بنیادی در سهام شرکت‌ها رخ نداده است. وی درباره شرایط فعلی بازار گفت: بازار در این روزها در اختیار ۲گروه است: گروه اول کسانی هستند که معتقدند ریسک سیاسی پیش آمده، تاثیری ماندگار در بازار ندارد و هم‌اکنون می‌توانند سهم‌های ارزنده را به قیمت مناسب و حتی بسیار پایین تر از قبل بخرند و گروه دوم کسانی هستند که موضوع جنگ احتمالی آمریکا با سوریه را نگران‌کننده ارزیابی می‌کنند و تمایل به خروج از بازار سهام دارند. بیاتی با اشاره به اینکه وقتی نوسانات منفی و مثبت در بازار، ناشی از اتفاقات بنیادی نباشد بعد از گذشت مدتی، سهم‌ها روند تعادلی خود را پیدا می‌کنند، اظهار کرد: در شرایط هیجانی که قیمت‌ها بی‌جهت بالا یا پایین می‌روند سهامدار از خرید و فروش و عملکرد هیجانی‌اش متضرر می‌شود. مدیر سرمایه‌گذاری صندوق آگاه خاطرنشان کرد: فروش در افت زیاد به هیچ مشتری توصیه نمی‌شود چون صف‌های خرید و فروش در کمتر از یک چشم بر هم زدن جمع می‌شوند و حتی ممکن است در یک چشم بر‌هم زدن دیگر صف فروش به صف خرید تبدیل شود و سهامدار نتواند سهمی را که یک دقیقه قبل در اختیار داشته به قیمتی بالاتر تهیه کند. وی در ادامه افزود: ماندن در صف یعنی معامله‌ای به دلیل نبودن خریدار یا فروشنده انجام نمی‌گیرد پس اگر معامله‌ای صورت نگیرد ماندن در صف هم بی فایده است چون به عنوان مثال در شرایط فعلی که بسیاری از سهم‌ها با صف‌های چند ده میلیونی فروش مواجهند معنی ندارد جز اینکه سهامدار بدون اینکه خریداری وجود داشته باشد چشم انتظار یک خریدار است پس اگر در چنین شرایطی خریداری پیدا شود که صف‌ها را جمع کند می‌تواند ناشی از اخبار مثبت در بازار باشد. بیاتی در پایان به سهامداران توصیه کرد: ماندن در صف، تصمیم منطقی نیست اما اگر سهامداری به هر دلیلی تصمیم به خروج از بازار گرفته بهتر است صبر کند تا بازار متعادل شود تا بتواند سهم خود را به قیمتی متعادل بفروشد.